Jayavarman II

Jayavarman II (Khmer: ជ័យវរ្ម័នទី២) (circa 770–850)[1] was de stichter en eerste koning van het Khmer-rijk. Over zijn exacte regeerperiode zijn historici het niet eens. Doorgaans wordt aangenomen dat hij van 802 tot 850 regeerde, maar 770 tot 835 wordt ook als mogelijkheid gezien.[2]

Jayavarman II wordt door velen gezien als de koning die de fundering legde voor de Angkorperiode uit de Cambodjaanse geschiedenis. Voordat hij aan de macht kwam was er veel onderlinge strijd tussen lokale stamhoofden en heersers die over verschillende delen van Cambodja regeerden. Ondanks de belangrijke rol die hij gespeeld moet hebben in de geschiedenis van het Khmer-rijk en Cambodja in zijn geheel, zijn er maar weinig feiten over Jayavarman bekend. Er bestaan geen inscripties die op zijn bevel zijn gemaakt, maar zijn naam komt wel terug in inscripties gemaakt op bevel van andere koningen. Hij was in elk geval van aristocratische komaf en begon zijn verovering van het land dat later het Khmer-rijk zou worden in het zuidoosten van het hedendaagse Cambodja. Destijds stond hij mogelijk bekend als Jayavarman Ibis.[3] Volgens historicus Claude Jacques veroverden Jayavarman en zijn volgelingen als eerste de stad Vyadhapura, en trokken toen verder langs de Mekong om Sambhupura in te nemen.

Uit een inscriptie in de Sdok Kok Thom-tempel, welke in 1052 werd geschreven, blijkt dat Jayavarman een Brahmanpriester opdracht had gegeven om een religieus ritueel uit te voeren dat hem tot chakravartin, universele koning, zou maken. Tevens werd hiermee de onafhankelijkheid van Cambodja van Javaanse overheersing.[4] Dit was mogelijk om zijn autoriteit kenbaar te maken bij de andere heersers in het gebied. Als koning verenigde hij zodoende het land met zichzelf als heerser. Hij stichtte onder andere de Hariharalaya nabij het hedendaagse Roluos, welke uitgroeide tot de eerste nederzetting in het Khmer-rijk. Andere inscripties vermelden dat hij getrouwd zou zijn met een vrouw genaamd Hyang Amrita.

Tot op heden zijn er discussies over de vraag of Jayavarman’s regering echt zo’n belangrijk keerpunt was in de geschiedenis van Khmer. Het feit dat hij wordt aangeduid als Jayavarman de tweede suggereert dat er ooit nog een andere heerser geweest is met deze naam, maar daar is historisch niks over bekend. Na zijn dood kreeg Jayavarman II de naam Paramesvara.