Jana Beranová

Beranová is Tsjechische van geboorte, maar moest na 1948 met haar ouders vluchten en kwam in Nederland terecht. Zij studeerde in Rotterdam af in de economie. Zij werd bekend met haar vertalingen van Tsjechische schrijvers en dichters, onder wie Milan Kundera (onder andere De ondraaglijke lichtheid van het bestaan) en Nobelprijswinnaar (1984) Jaroslav Seifert.

Manuscripten - getypte doorslagen voorzien van een harde kaft - van in haar geboorteland verboden dissidente auteurs, werden uit het land gesmokkeld, en kwamen uiteindelijk in Rotterdam terecht. Deze illegale dichtwerken werden door Jana vertaald en in oplagen van 400 stuks verspreid. Het binnenwerk in offset, de omslagen in boekdruk werden door haarzelf met de hand gezet en op een Victoria-degelpers gedrukt. Ook het inbinden was haar werk.

Na een ontmoeting met Emile Puettmann de voorzitter van de Stichting Drukwerk In de Marge op een poëziefestival omstreeks 1975 waar ze werk van Slavische dichters voorlas, leerde ze het drukkersvak. Kaarten met dichtregels verlucht met zelf gemaakte linosnedes werden door haar verkocht op kunstmarkten en voorleesmanifestaties. Zo droeg ze bij aan de naamsbekendheid van haar dissidente landgenoten.[1]

Najaar 2008 verscheen bij uitgeverij De Bezige Bij De geboorte van Sisyphus: de verzamelde in het Nederlands vertaalde poëzie van een oud-stadgenoot, de Tsjechische dichter en immunoloog Miroslav Holub (1923 - 1998).

Voor haar inspanningen voor de Tsjechische literatuur kreeg Beranová in 2005 van de Tsjechische staat een hoge onderscheiding. Zelf schreef ze onder andere één roman en zeven dichtbundels. Zij is docente poëzie aan de Amsterdamse schrijversvakschool. Van 2009-2010 was zij Stadsdichter van Rotterdam.

Ook is Beranová politiek actief binnen de schrijversorganisatie International PEN, die zich inzet voor vervolgde schrijvers. Bekend is haar tekst die ze maakte voor Amnesty International:

Gedicht van Jana Beranová in Proveniersstraat Rotterdam, op locatie waar een vliegtuigbom werd gevonden.

Als niemand luistert naar niemand vallen er doden in plaats van woorden

• Nu delen we een geheim (1992), proza
• Hommage aan Jan Palach (1994), bloemlezing
• Kiskassend gedicht (1996), gedichten
• Tussen de rivieren (1999), gedichten
• Tussen aarde en hemel (2002), gedichten
• Tussentonen (2004), gedichten
• Vinger van de tijd (2007)
• Werkboek - Bloemlezing 1983-2010 (met cd) (2011) Uitg. De Geus, Breda, ISBN 978-90-445-1734-7

• poëzie leestafel: gedichten van Jana Beranová
• uitgeverij deGeus met een beknopte biografie