Jan Karski

Jan Karski (Łódź, 24 april 1914 - Washington D.C., 13 juli 2000) was een verzetsstrijder en geheim koerier van de Poolse verzetsbeweging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij was degene die de geallieerden al in 1943 op de hoogte bracht van de uitroeiing van de Joden.

Jan Karski
(en) Kaart met de missies van Jan Karski, gecreëerd door Antal Gertheis, 2014

Biografie

Karski werd in 1914 geboren in Łódź als Jan Kozielewski. Hij studeerde demografie aan de universiteit van Lviv. Na zijn studies was hij gedurende enkele jaren diplomaat.[1]

Tijdens de bezetting van Polen door Nazi-Duitsland werd hij lid van het Armia Krajowa, de voornaamste Poolse verzetsbeweging. Hij fungeerde als koerier tussen het Thuisleger en de Poolse regering in ballingschap. In 1942 kreeg Karski de opdracht om de Poolse regering in ballingschap te informeren over de situatie in Polen. Hij baseerde zijn rapport niet alleen op gesprekken met leden van de verschillende ondergrondse politieke partijen. Hij wou ook als ooggetuige verslag kunnen uitbrengen en drong daartoe twee maal het Getto van Warschau binnen en één keer, vermomd als bewaker, het Duitse transitkamp Izbica.[2][3]

Na een gevaarlijke tocht van 22 dagen bereikte Karski Londen op 1 december 1942, waar hij verschillende politici sprak. Op 5 februari 1943 ontmoette hij de Foreign Secretary Anthony Eden. Nadien reisde hij door naar de Verenigde Staten, waar hij in juli een gesprek had met Franklin D. Roosevelt.[1] Karski smeekte de geallieerden om actie te ondernemen door bv. de treinsporen naar Auschwitz te bombarderen, maar hun focus lag op de militaire kant van het conflict.[3][4] Karski was erg teleurgesteld in het nogal vrijblijvende antwoord van Roosevelt.[5] Toch bleef hij proberen zijn boodschap te verspreiden. Hij dicteerde zijn ervaringen in de zomer van 1944 in een hotelkamer in New York. De resulterende autobiografie, Story of a Secret State, werd in november van datzelfde jaar gepubliceerd.[6]

Na de oorlog besloot Jan Karski zich in Amerika te vestigen. Hij behaalde een doctoraat aan Georgetown University en doceerde er gedurende 40 jaar.[1] Op 13 juli 2000 overleed hij in Washington.[7]

Onderscheidingen en eerbetonen

Bibliografie
  • Story of a Secret State, in het Nederlands vertaald als Mijn bericht aan de wereld.[6]
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.