Jakoetië

De Jakoeten (eigenbenaming: Sacha) arriveerden relatief recent in de streek. Ze hebben een Turkse en Mongoolse oorsprong. Ze drukten de aanwezige stammen weg en na eeuwen van consolidatie begonnen ze zichzelf Sacha te noemen.

De Evenken spraken over de Jakoeten als "Jako". Deze naam werd overgenomen door de Russen, toen ze in het begin van de 17e eeuw in de regio aankwamen. Tygyn, 'prins' van de Changalasski Jakoeten, verschafte hen een territorium voor Russische kolonisatie. De Lenski Ostrog (Fort van de Lena), de latere stad Jakoetsk, werd gesticht door de Kozak Pjotr Beketov op 25 september 1632. In augustus 1638 vormde de regering in Moskou een nieuwe bestuurlijke eenheid, gehuisvest in Lenski Ostrog. Het fort groeide daarna gestaag uit tot een echte stad.

De Russen ontwikkelden landbouw in het stroomgebied van de Lena. Dit waren vaak mensen van religieuze groepen die naar Jakoetië waren verbannen in de tweede helft van de 19e eeuw. Ze verbouwden tarwe, haver, en aardappelen. De bonthandel introduceerde een geldeconomie. Industrie en transport begonnen zich te ontwikkelen aan het einde van de 19e eeuw en het begin van de Sovjet-periode. Dit vormde ook het begin van geologische ontginning, mijnbouw, en plaatselijke lood-productie. De eerste stoomschepen arriveerden.

In 1922 werd het 'Jakolskaja land' uitgeroepen tot Jakoetische Autonome Socialistische Sovjetrepubliek. Na de val van de Sovjet-Unie veranderde in 1992 de naam in Sacha (Jakoetië). Het bleef bovendien een autonome republiek.

Eind 2002 werd hier de zogenoemde Joekagier-mammoet gevonden. Eerder waren er al ongeveer een dozijn mammoeten gevonden in Siberië en Alaska, maar dit was een zeer goed bewaard gebleven exemplaar. Zo was de kop (op de slurf na) vrijwel intact. Ook trof men een complete poot en een maag met goed geconserveerde inhoud aan.

Jakoetië kan van noord naar zuid onderverdeeld worden in drie grote vegetatie-zones. Ongeveer 40% van Jakoetië ligt boven de poolcirkel en is bedekt met permafrost. Dat beperkt de groei van bomen in dit gebied. Arctische en subarctische toendra bepalen het aangezicht van de middelste zone, waar diverse soorten mos als groene tapijten groeien. Het is het favoriete voedsel van het rendier. In het zuidelijke deel van de toendra-zone groeien Siberische dwerg-pijnbomen en lariksen langs de rivieren. Verder naar het zuiden ligt een enorm taiga bos-gebied. Lariksen domineren in het noorden, in het zuiden verschijnen sparren en pijnbomen. Taiga bossen bedekken ongeveer 47% van Jakoetië, waarvan 90% uit lariks bestaat.

Het grootste gebergte van Jakoetië, het Verchojanskgebergte, loopt parallel ten oosten van de rivier Lena. Het vormt daarmee een grote boog die bij de Zee van Ochotsk begint en eindigt in de Noordelijke IJszee. Vanuit dit gebergte vloeien talloze kleine rivieren in de noordwaarts stromende Lena. Het Tsjerskigebergte ligt oostelijker en heeft de hoogste bergtop in Jakoetië, Gora Pobeda (3147 m). Nog verder naar het oosten ligt het goud-rijke Kolymagebergte, dat helemaal tot Tsjoekotka loopt.

Jakoetië ligt in het noorden aan de Laptevzee, de koudste en ijzigste zee op het noordelijk halfrond. Deze zee is 9-10 maanden per jaar met ijs bedekt.

De Oedatsjnajapijp is een van de grootste diamantlagen van Jakoetië en heeft een diepte van 530 meter

Jakoetië is rijk bezaaid met ruwe grondstoffen. Het aardoppervlak bevat grote hoeveelheden aan olie, gas, steenkool, diamanten, goud en zilver. De aanwezige industrie -met name de mijnbouw- genereert 43% van het bruto nationaal product. De economie is vooral gericht op de productie van diamant, goud en tin. Ongeveer 99% van alle Russische diamanten worden gedolven in Jakoetië en het belangrijkste bedrijf is ALROSA.

De inheemse bevolking staat bekend als jagers, vissers en rendier-herders.

Vracht wordt vooral over water vervoerd. Er zijn zes rivieren en twee zeehavens. Mensen verplaatsen zich meest met het vliegtuig. Het vliegveld van Jakoetsk heeft een internationale terminal.

Voor de toekomst wordt ingezet op het aanleggen van meer transportverbindingen. Hiertoe behoren een spoorlijn van Berkalit via Tommot naar Jakoetsk en een spoorbrug en autobrug over de Lenarivier bij Jakoetsk. Deze projecten moeten voor 2013 zijn voltooid. Ook zijn er plannen om op termijn een spoorlijn aan te leggen van Pravaja Lena op de rechteroever van de Lena via Zyrjanka naar Oeëlen in Tsjoekotka voor een toekomstige geplande tunnel onder de Beringstraat, om zo Rusland met de Verenigde Staten te verbinden. Voorlopig is echter nog niet zeker of voldoende investeerders voor dit megaproject zullen worden gevonden.

Jakoetië telt 66 gemeenten, waaronder 34 gemeentelijke districten (oeloesen) en 2 stedelijke districten (Jakoetsk en Zjataj). De oeloesen worden verder onderverdeeld in 365 selskieje poselenia (naslegs), waarvan 31 nationale.

Lijst met oeloesen

Oeloessen van Sacha; 0 = Jakoetsk en Zjataj

1. Abyjski (Абыйский)
2. Aldanski (Алданский)
3. Allaichovski (Аллаиховский)
4. Amginski (Амгинский)
5. Anabarski (Анабарский - nationaal)
6. Boeloenski (Булунский)
7. Verchneviljoejski (Верхневилюйский)
8. Verchnekolymski (Верхнеколымский)
9. Verchojanski (Верхоянский)
10. Viljoejski (Вилюйский)
11. Gorny (Горный)
12. Zjiganski (Жиганский - nationaal)
13. Kobjajski (Кобяйский)
14. Lenski (Ленский)
15. Megino-Kangalasski (Мегино-Кангаласский)
16. Mirninski (Мирнинский)
17. Momski (Момский - nationaal)
18. Namski (Намский)
19. Nerjoengrinski (Нерюнгринский)
20. Nizjnekolymski (Нижнеколымский)
21. Njoerbinski (Нюрбинский)
22. Ojmjakonski (Оймяконский)
23. Olenjokski (Оленёкский - nationaal)
24. Oljokminski (Олёкминский)
25. Srednekolymski (Среднеколымский)
26. Soentarski (Сунтарский)
27. Tattinski (Таттинский)
28. Tomponski (Томпонский)
29. Oest-Aldanski (Усть-Алданский)
30. Oest-Majski (Усть-Майский)
31. Oest-Janski (Усть-Янский)
32. Changalasski (Хангаласский)
33. Tsjoeraptsjinski (Чурапчинский)
34. Eveno-Bytantajski (Эвено-Бытантайский) - nationaal)

Michail Nikolajev in 2001 met Vladimir Poetin

De republiek heeft autonomie binnen de Russische Federatie. Het wetgevende lichaam in Jakoetië wordt gevormd door de uit twee kamers bestaande Staatsassemblee, beter bekend als "IL Tumen". De president van Jakoetië is het hoofd van de staat. De regering is het uitvoerende lichaam. De eerste president van Jakoetië was Michail Nikolajev, die in 1991 aantrad, hij werd eenmaal herkozen. In 2002 nam Vjatsjeslav Sjtyrov zijn positie over, maar stapte in 2010 om persoonlijke redenen op. Sinds 31 mei 2010 is Jegor Borisov president.

Officiële taal is het Jakoets (ook bekend als Sacha), gesproken door ongeveer 25% van de bevolking. Het Jakoets is een Turkse taal met Mongoolse invloeden. Er komen ook leenwoorden in voor van de inheemse Paleosiberische volken. Het Russisch wordt als een lingua franca gesproken door alle etnische groepen.

• Jakoetië staat bekend om zijn extreme klimaat, met het Verchojanskgebergte als het koudste gebied in het noordelijk halfrond. De allerkoudste plek ligt in Ojmjakon, waar een temperatuur van -71,1 °C, werd gemeten in januari 1964.
• "Lenin" was een van de meest bekende "revolutionaire" pseudoniemen van Vladimir Iljitsj Oeljanov. Het wordt aangenomen dat hij deze naam heeft gekozen om stelling te nemen tegenover George Plechanov die de pseudoniem Volgin gebruikte, naar de rivier Wolga. Oeljanov koos de Lena, een rivier in Jakoetië, omdat deze langer is en in tegenovergestelde richting stroomt.

Zie de categorie Sakha van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bestuurlijke indeling van Rusland: deelgebieden

Republiek: Adygea · Altaj · Basjkirostan · Boerjatië · Chakassië · Dagestan · Ingoesjetië · Jakoetië · Kabardië-Balkarië · Kalmukkië · Karatsjaj-Tsjerkessië · Karelië · Komi · Krim (betwist) · Mari El · Mordovië · Noord-Ossetië · Oedmoertië · Tatarije · Toeva · Tsjetsjenië · Tsjoevasjië Kraj: Altaj · Chabarovsk · Kamtsjatka · Krasnodar · Krasnojarsk · Perm · Primorski · Stavropol · Transbaikal Oblast: Amoer · Archangelsk · Astrachan · Belgorod · Brjansk · Irkoetsk · Ivanovo · Jaroslavl · Kaliningrad · Kaloega · Kemerovo · Kirov · Koergan · Koersk · Kostroma · Leningrad · Lipetsk · Magadan · Moermansk · Moskou · Nizjni Novgorod · Novgorod · Novosibirsk · Oeljanovsk · Omsk · Orenburg · Orjol · Penza · Pskov · Rjazan · Rostov · Sachalin · Samara · Saratov · Smolensk · Sverdlovsk · Tambov · Tjoemen · Toela · Tomsk · Tsjeljabinsk · Tver · Vladimir · Vologda · Voronezj · Wolgograd Autonome oblast: Joodse Autonome Oblast Autonoom district: Chanto-Mansië · Jamalië · Nenetsië · Tsjoekotka Federale stad: Moskou · Sint-Petersburg · Sebastopol (betwist)