Isme

Een isme is een zelfstandig naamwoord dat eindigt op het suffix -isme. Tevens wordt het (bij wijze van metonymie) gebruikt om een breed scala aan ideologieën, concepten en dergelijke aan te duiden: "Die politicoloog houdt ervan om steeds weer nieuwe ismen te beschrijven".

De term isme is een verzelfstandiging van de uitgang -isme, die teruggaat op het Griekse achtervoegsel -ismos. Dat werd gebruikt om zelfstandige naamwoorden te vormen bij werkwoorden die eindigden op -izein (dat voortleeft in het Nederlandse suffix -iseren). Zo staat baptizein voor "onderdompelen", en het bijbehorende zelfstandig naamwoord werd baptismos.

Later werd het gebruik van de uitgang in Indo-Europese talen uitgebreid om woorden te vormen ter aanduiding van concepten, systemen, leefwijzen, georganiseerde activiteiten, ideologieën, artistieke stromingen en andersoortige fenomenen. Zo staat marxisme voor een geheel aan theorieën, praktijken en denkwijzen die ontleend zijn aan het gedachtegoed van de Duitse filosoof en politiek econoom Karl Marx, is kubisme een artistieke expressievorm en activisme het leggen van de nadruk op het verrichten van handelingen.

Soms duiden aanhangers of beoefenaars van een isme zichzelf ermee aan, maar ook kan het concept gebruikt worden door buitenstaanders om, al dan niet in negatieve zin, een individu of groep te classificeren.

De meeste ismen betreffen concepten die op enigerlei wijze tot de menselijke rede of menselijk handelen zijn te herleiden. Soms echter worden er ook verschijnselen uit de natuur mee aangeduid, zoals botulisme.

• ISME, is tevens de officiële afkorting van de International Society for Music Education, onderdeel van UNESCO.
• ISME, is ook de afkorting voor de International Society for Microbial Ecology; een organisatie die onderzoek en kennis promoot in microbiële ecologie.