Internationaal Atoomenergieagentschap

Het IAEA is opgericht in 1957 op voorstel van de Amerikaanse president Dwight D. Eisenhower, na zijn Atomen voor Vrede-toespraak, op 8 december 1953 voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, waarin hij pleitte voor een internationaal lichaam om atoomenergie te onderzoeken en ontwikkelen.

Het bureau heeft het recht om inspecties te doen bij nucleaire installaties van de lidstaten. Sommige landen, zoals Israël en Noord-Korea, verzetten zich daartegen.

Van 1981 tot 1997 stond Hans Blix aan het hoofd van het IAEA. Van 1997 tot 2009 werd de organisatie geleid door Mohammed el-Baradei. Momenteel is Yukiya Amano hoofd van het IAEA.

In 2005 ontving het IAEA samen met ElBaradei in Oslo de Nobelprijs voor de Vrede vanwege hun inspanningen om verspreiding van kernwapens een halt toe te roepen. In 1985 en 1995 ontvingen ook twee instellingen deze Nobelprijs om hun werk tegen nucleaire wapens, respectievelijk de Pugwash Conferences on Science and World Affairs en International Physicians for the Prevention of Nuclear War.

In 2010 kwam de organisatie met het Peaceful Uses Initiative (PUI), waarin met de hulp van de Verenigde Staten activiteiten worden ontplooid voor het bevorderen van vreedzaam gebruik van kernenergie.

Tegenwoordig zijn 159 landen lid van het IAEA. Het hoofdkantoor is gevestigd te Wenen, Oostenrijk. Daarnaast zijn er kantoren in Canada, Genève, New York en Tokio; laboratoria in Oostenrijk en Monaco, en een onderzoekscentrum in Triëst (Italië); dit laatste wordt bestuurd door de UNESCO.

Lidstaten IAEA

Het proces van toetreding tot de IAEA is vrij eenvoudig. Een staat stelt de Directeur-generaal op de hoogte van de wens lid te worden en deze legt de aanvraag aan de Board of Governors voor. Als de Board de aanvraag aanbeveelt en de Algemene Conferentie keurt de aanvraag voor het lidmaatschap goed, dan moet de staat zijn akte van aanvaarding van de IAEA-Statuten naar de Verenigde Staten sturen, die functioneren als bewaarder voor de IAEA-Statuten. De staat wordt beschouwd als lid als deze akte hier is gedeponeerd. De Verenigde Staten informeert vervolgens de IAEA, die de andere IAEA-lidstaten in kennis stelt.

De IAEA telt 168 lidstaten (februari 2016). De meeste VN-leden en de Heilige Stoel zijn lid van het IAEA.

Van Kaapverdië, Tonga, San Marino, de Bahama's en Brunei is het lidmaatschap goedgekeurd door de Algemene Conferentie. Zij zullen volwaardig lid worden op het moment dat ze de benodigde juridische documenten hebben gedeponeerd.

Twee staten hebben zich teruggetrokken uit het IAEA. Cambodja werd in 1958 lid, trok in 2003 zijn lidmaatschap in, en werd opnieuw lid in 2009. Noord-Korea was een lidstaat van 1974-1994.

De niet-leden zijn:

• Europese Gemeenschap voor Atoomenergie

• IAEA
• De speech van Eisenhower
• Ledenlijst
• Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de Verenigde Naties in Wenen

Verenigde Naties: gespecialiseerde organisaties
IAEA · ICAO · IFAD · ILO · IMO · ITU · FAO · UNAIDS · UNESCO · UNICEF · UNIDO · UPU · Wereldbank · WHO · WIPO · WMO