Horror vacui

Horror vacui is Latijn voor de vrees voor het lege (het vacuüm).

Horror vacui in een vijftiende-eeuws Frans manuscript.

De term wordt in verschillende betekenissen gebruikt:

• In de natuurkunde van de Oudheid en de Middeleeuwen werd de term gebruikt voor het verschijnsel dat de natuur de leegte schijnt te verafschuwen: op een plekje onbedekte grond zullen al gauw planten verschijnen en een leeggezogen vat vult zich onmiddellijk weer met lucht. Deze hypothese gaat terug op Aristoteles. Dat het vacuüm wel degelijk bestaat, werd bewezen door een beroemd experiment van Evangelista Torricelli, uitgevoerd in Florence in 1644.
• In de filosofie staat horror vacui voor de onzekerheid van de mens, die niet kan leven met twijfel en onzekerheden en niet beantwoorde vragen. Volgens deze redenering probeert de mens op elke vraag een passend antwoord te vinden en voor alles een verklaring te zoeken.

Kan uit de Minoïsche periode van Kreta

• In de beeldende kunst staat horror vacui voor het verschijnsel dat kunstenaars elk leeg plekje opvullen, bijvoorbeeld met kleine ornamenten. Kretenzische vazen zijn hiervan een vroeg voorbeeld.
• Zo werden ook in de cartografie onbekende streken voorheen bij voorkeur opgevuld met wildemannen en (fabel)dieren en zeeën en oceanen met zeemonsters en tritons.
• Ook paleografen en codicologen wenden deze term aan om de laatmiddeleeuwse neiging aan te duiden elke beschikbare ruimte op te vullen in luxueuze manuscripten. Voorbeelden hiervan zijn florale randversieringen, versierde initialen, lijnvullers en miniaturen.
• Als titel:
  • Horror vacui is een verhalenbundel uit 1966 van Jacques Hamelink.
  • Horror vacui is een film uit 1984 van de Duitse cineast Rosa von Praunheim.
  • Horror vacui is een film uit 1993 van Boris Paval Conen, winnaar van onder meer de Tuschinski Film Award 1993.