Hooglied

Het Hooglied is een van de boeken in het Oude Testament respectievelijk de Tenach. Binnen de Tenach maakt het Hooglied deel uit van de Geschriften en daarbinnen is het een van de vijf rollen (Megillot).

Hooglied
Als het rood van een granaatappel fonkelt je lach
Hooglied 4:3
Auteurtoegeschreven aan Salomo
Tijd8e-6e eeuw v.Chr.
TaalHebreeuws
CategoriePoëzie, Feestrol
Hoofdstukken8
Andere naamLied der liederen
Lied van Salomo
Vorige boekPrediker
(in de Tenach Job)
Volgende boekJesaja
(in de Tenach Ruth)
Beluister (info)

Naam

De Hebreeuwse naam Shir-HaShirim betekent letterlijk lied der liederen. De uitdrukking is een voorbeeld van een Hebreeuwse genitief, waarmee een overtreffende trap aangeduid wordt. Omdat uit de oorspronkelijke uitdrukking niet blijkt in welk opzicht dit lied alle andere overtreft, staan vertalers voor een moeilijkheid. Maarten Luther vertaalde de titel als Hohes Lied en daaruit ontstond de gebruikelijke Nederlandse naam Hooglied.

In de Griekse Septuaginta wordt het boek Asma (lied) genoemd; de eerste woorden zijn assma asmatoon'; lied der liederen. In de Latijnse Vulgata is het Canticum Canticorum, een letterlijke vertaling van de Hebreeuwse naam.

Auteurschap

Het Hooglied is volgens de titelregel van Salomo. Het opschrift luidt namelijk: Lied der liederen, van Salomo. In de uitleg werd derhalve traditioneel Salomo als auteur beschouwd, maar moderne theologen pleiten op taalkundige gronden voor een latere datering, na de ballingschap of in de hellenistische periode. Minder liberaal georiënteerde theologen als Hengstenberg, Delitzsch, Zöckler en Keil houden in het algemeen vast aan een datering uit de periode van Salomo of vlak daarna. Liefdespoëzie en ook wijsheid hoorden volgens het boek Koningen bij Salomo, zoals wetsteksten bij Mozes en Psalmen bij David. Het gebruik van Salomo als pseudoniem was zo beschouwd een voor de hand liggend stijlmiddel. De canoniciteit van het boek werd binnen de joodse traditie ooit betwist. De grote mystieke Thorageleerde Rabbi Akiva zette zich echter in voor handhaving in de canon met als argument de mystieke betekenis die hij er aan toekende.

Inhoud

De inhoud van het boek bestaat volgens een veel gehoorde uitleg uit een tweespraak in dichtvorm tussen twee geliefden. Sommige religies en Bijbelgeleerden vatten bepaalde tekstgedeeltes op als erotisch van aard, al wordt in Hooglied vaak de kuisheid van de herderin beschreven.

De mannelijke hoofdpersoon in het verhaal is Salomo, de vrouw is de Sulamietische, een herderin van eenvoudige afkomst. Een deel van de inhoud (hoofdstuk 3:6 e.v.) beschrijft een bruiloftsdag of een koninklijke intocht van Salomo.

Het woord God wordt niet genoemd in dit Bijbelboek. Behalve Ester is dit het enige Bijbelboek waarvoor dit geldt.

Thema, interpretatie en boodschap

Hooglied 6: 3 op een gevel in Leiden

Het thema van het boek Hooglied lijkt te zijn: de liefde tussen een bruidegom (Salomo) en zijn bruid (de Sulamith). Veel gedeelten in het Hooglied lijken een erotische lading te hebben. Om hier goed mee om te gaan, zijn er verschillende interpretaties. Genoemd kunnen worden de allegorische, de typologische en de letterlijke interpretatie. Het jodendom accepteert enkel de allegorische interpretatie. Daarnaast kan men het literair lezen, als voorbeeld van Bijbelse poëzie.

  • In de allegorische interpretatie, die door het jodendom gevolgd wordt, wordt het gehele boek Hooglied opgevat als een doorlopende beeldspraak. De liefde tussen bruid en bruidegom is dan een beeld van de liefde tussen God en de gelovige. De allegorische interpretatie steunt zowel binnen het jodendom als het christendom op lange tradities.
    • Binnen het jodendom wordt het Hooglied geïnterpreteerd als een allegorie over de liefde tussen God en Israël.
    • Binnen het christendom wordt het Hooglied geïnterpreteerd als een allegorie over de liefde tussen Jezus Christus en de kerk (waarbij de kerk moet worden beschouwd als de gemeenschap van hen, die in Jezus Christus geloven).
In de allegorische interpretatie wordt de beeldspraak direct vertaald naar wat er zich afspeelt in de liefde tussen God en de gelovige.
  • In de typologische interpretatie wordt het boek Hooglied letterlijk opgevat, maar niet zonder een diepere betekenis. Het Hooglied is dan een beschrijving van de liefde tussen bruidegom en bruid, die als diepere betekenis heeft: de liefde tussen God en de gelovige. De liefde tussen bruidegom en bruid is dus een type van de liefde tussen God en de gelovige.
In de typologische interpretatie wordt de beeldspraak eerst vertaald naar wat er zich afspeelt in de liefde tussen bruidegom en bruid, waarna de lijn wordt doorgetrokken naar de liefde tussen God en de gelovige.
Het Hooglied kan ook gezien worden als een wijsheidstekst met dubbele bodem woorden m.a.w. : als liefdewoorden die zowel bruikbaar zijn in de omgang met de geliefde als in de omgang met God (cfr. enkele hedendaagse hertalingen).
  • De letterlijke interpretatie ziet het boek Hooglied puur als een beschrijving van de liefde tussen bruidegom en bruid. Een liefdeslied dus, een beschrijving van de schoonheid van de liefde. De letterlijke interpretatie ging vaak vergezeld met speculaties over de aard van de personen die genoemd worden.
In de letterlijke interpretatie wordt de beeldspraak in principe alleen vertaald naar wat er zich afspeelt in de liefde tussen bruidegom en bruid.

In de Bijbel wordt de liefde tussen bruidegom en bruid overigens vaak als beeldspraak gebruikt. In het Oude Testament voor de liefde tussen God en Israël, vergelijk Psalm 45; Jesaja 54:4-6; 62:4, 5; Jeremia 2:2; 3:1, 20; Ezechiël. 16; Hosea. 2:16, 19, 20. In het Nieuwe Testament voor de liefde tussen Christus en zijn kerk, vergelijk Mattheus 9:15; Johannes 3:29; Efeziërs 5:23, 27, 29; Openbaring 19:7-9; 21:2, 9; 22:17.

De uitleg waarbij het Hooglied wordt gezien als allegorie was in de joodse kerk en de vroeg-christelijke kerk en in de kerk van de Reformatie gebruikelijk. De letterlijke uitleg stamt voornamelijk uit de 19e en 20e eeuw.

Overig

Delen van het boek zijn tot in de 20e eeuw in Syrië als bruidsliederen gebruikt.

Relaties met andere christelijke Bijbelboeken

Het Nieuwe Testament gebruikt het beeld van bruidegom en bruid herhaaldelijk voor de verhouding tussen Jezus Christus en de gemeente, bijvoorbeeld in Efeziërs 5 en Openbaring 19:7-9.

Literatuur

  • Hans Ausloos, “Drink en word dronken van liefde!” (Hooglied 5,1). Een kennismaking met het boek Hooglied, in Hans Ausloos & Ignace Bossuyt (eds), Hooglied. Bijbelse liefde in beeld, woord en klank, Leuven – Voorburg: Acco, 2008, pp. 13-58.
  • Ludwig Marcuse: Alles is ijdel - Prediker en Hooglied - De verzamelde werken van koning Salomo, Amsterdam, Prometeus, 1996 ISBN 978-90-5333-500-0
Zie de categorie Song of Solomon van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Oude Testament (christelijke volgorde)
Thora:Genesis · Exodus · Leviticus · Numeri · Deuteronomium
Jozua · Rechters · Ruth · 1 en 2 Samuel · 1 en 2 Koningen · 1 en 2 Kronieken · Ezra · Nehemia · Tobit · Judit · Ester · 1 Makkabeeën · 2 Makkabeeën
Job · Psalmen · Spreuken · Prediker · Hooglied · Wijsheid (van Salomo) · (Wijsheid van Jezus) Sirach
Grote profeten:Jesaja · Jeremia · Klaagliederen · Baruch · Ezechiël · Daniël
Kleine profeten:Hosea · Joël · Amos · Obadja · Jona · Micha · Nahum · Habakuk · Sefanja · Haggai · Zacharia · Maleachi
De deuterocanonieke boeken zijn cursief weergegeven. In moderne uitgaven worden ze vaak na Maleachi geplaatst.


Oude Testament (joodse volgorde)
Torah:Genesis · Exodus · Leviticus · Numeri · Deuteronomium
Vroege profeten:Jozua · Rechters · 1 en 2 Samuel · 1 en 2 Koningen
Late profeten:Jesaja · Jeremia · Ezechiël
Kleine profeten:Hosea · Joël · Amos · Obadja · Jona · Micha · Nahum · Habakuk · Sefanja · Haggai · Zacharia · Maleachi
Poëzie:Psalmen · Job · Spreuken
Feestrollen:Ruth · Hooglied · Prediker · Klaagliederen · Ester
Historie:Daniël · Ezra · Nehemia · 1 en 2 Kronieken


Nieuwe Testament
Evangeliën:Matteüs · Marcus · Lucas · Johannes
Handelingen:Handelingen van de apostelen
Brieven van Paulus:Romeinen · 1 Korintiërs · 2 Korintiërs · Galaten · Efeziërs · Filippenzen · Kolossenzen · 1 Tessalonicenzen · 2 Tessalonicenzen · 1 Timoteüs · 2 Timoteüs · Titus · Filemon
Hebreeën
Katholieke brieven:Jakobus · 1 Petrus · 2 Petrus · 1 Johannes · 2 Johannes · 3 Johannes · Judas
Apocalyptiek:Openbaring van Johannes
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.