Hematiet

Hematiet komt zowel voor als gangmineraal als in sedimentaire lagen. Het is vaak de oorzaak van roodkleuring van veel gesteenten. Samen met hematiet komen vaak andere ijzerertsen voor zoals magnetiet, limoniet en ijzerspaat. Als magnetiet is omgezet naar hematiet, wordt dit martiet genoemd.

Het mineraal komt wereldwijd voor, in Europa in Duitsland onder andere in het gebied van de Lahn, een zijrivier van de Rijn, waar 's werelds grootste concentratie van ijzerertsen is, in de Eifel, de Harz en in het Thüringerwoud. Verder in Engeland in Cumberland en North-Lancashire, in België in Vezin en Namen, op het Italiaanse eiland Elba en in Spanje. In Afrika is Algerije een noemenswaardige producent en in de Verenigde Staten van Amerika wordt het gevonden bij het Upper Lake en bij de Missouri. Meer dan de helft van de wereldproductie komt tegenwoordig uit China, Brazilië en Australië. Daarnaast komt het mineraal ook in hoge concentratie voor op het oppervlak van de planeet Mars. Dit zorgt voor de typische oranjerode kleur van de 'Rode Planeet'.

Hematiet bestaat in zuivere toestand voor 70% uit ijzer en is daarmee het belangrijkste ijzererts. Door het op hoge temperatuur met koolstof te laten reageren wordt ijzer gewonnen.

Daarnaast wordt hematiet gebruikt als polijstmiddel en vanwege de hoge reflectie lange tijd als spiegel.

De rode kleur en het feit dat hematiet niet giftig is, maken het mineraal zeer geschikt als pigment. Reeds in de Steentijd werd het gebruikt voor rotstekeningen en voor lichaamsbeschilderingen. Een voorbeeld van een hematiet pigment is sinopia, dat tot in de renaissance werd gebruikt. Kunstenaars gebruiken geperste stiften van hematiet voor tekeningen en schetsen. Zulke stiften zijn zacht en kleuren goed. Rode bolus, een sterk kleihoudende hematietsoort, wordt veel gebruikt als grondlaag bij vergulden.

Als pigment is hematiet geschikt voor het beschilderen van keramiek en het verven van draden voor tapijten.

De winning van hematiet is een van vroegste mijnbouwactiviteiten van de mensheid: het poedervormige mineraal werd aangetroffen in ca. 80.000 jaar oude graven. Zowel op het Griekse eiland Thasos als bij de plaatsen Rydno in Polen en Lovas in Hongarije, zijn groeven bekend uit het paleolithicum. Ook in Duitsland zijn sporen van prehistorische mijnbouw van vergelijkbare omvang gevonden bij Bad Sulzburg en in het Münsterdal uit de tijd rond 5000 voor Christus die aan de bandkeramische cultuur aan de Bovenrijn zijn toe te schrijven. Aan de Etrusken was al het overvloedige voorkomen van ijzerglans op het eiland Elba bekend.

• 
  Hematiet en Quartz
• 
  Hematietbeer

• Lijst van mineralen
• Lepidocrociet, ook bekend onder de naam hydrohematiet

Zie de categorie Hematite van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.