Helmholtznotatie

Helmholtznotatie is een systeem om muzieknoten met letters aan te geven in plaats van op de notenbalk. Het is ontwikkeld door de Duitse wetenschapper Hermann von Helmholtz. Het werkt met grote en kleine letters (A t/m G),[1] gecombineerd met komma's en apostrofs ( ͵  ′ ) om iedere individuele noot van de toonschaal weer te geven. Het is een van de twee formele systemen om noten in een bepaald octaaf aan te geven. De andere is de wetenschappelijke toonhoogtenotatie.[2]

De benaming van individuele C's volgens het Helmholtz systeem

Geschiedenis

Helmholtz werd geïnspireerd door de praktijk van Duitse orgelbouwers om hun pijpen te labelen. Hij ontwikkelde zijn systeem om eenduidig toonhoogtes te noteren in zijn akoestisch standaardwerk Die Lehre von den Tonempfindungen als physiologische Grundlage für die Theorie der Musik (1863), in het Engels vertaald door A. J. Ellis als On the Sensations of Tone (1875).[3] Het systeem wordt door Europese musici algemeen gebruikt. Wetenschappers en medici gebruikten het vroeger ook, maar zijn overgegaan naar de wetenschappelijke toonhoogtenotatie.[4]

Gebruik

In de Helmholtz schaal loopt een octaaf altijd van de noot C naar B (C, D, E, F, G, A, B). De noot C wordt gerepresenteerd in de verschillende octaven door grote letters voor lage tonen en kleine letters voor hoge. Er worden komma's en apostrofs toegevoegd in de volgorde: C͵͵ C͵ C c c′ c″ c″′ (of ͵͵C ͵C C c c′ c″ c″′) enzovoort.

De centrale C wordt aangegeven met c′, dus het octaaf beginnend met de centrale C is dan c'-b'.

Ieder octaaf heeft ook een naam gebaseerd op de "Duitse methode" (zie de afbeelding hieronder). Bijvoorbeeld: het octaaf c′–b′ wordt het eengestreept octaaf genoemd.[2]

Notenbalkweergave

Onderstaand diagram geeft voorbeelden van de laagste en hoogste noot in ieder octaaf, hun naam in Helmholznotatie en de "Duitse methode" voor de naamgeving van de octaven (Het octaaf onder het contra-octaaf heet het subcontra-octaaf).

Notenbalkweergave van de Helmholznotatie

Variaties
  • De Engelse meervoudige C notatie gebruikt herhaalde C's in plaats van komma's. De C͵ wordt dan weergegeven met CC.[4]
  • De Duitse methode vervangt de apostrof door een horizontale streep boven de letter.[4]
  • Komma's en apostrofs kunnen worden weergegeven door hoge of lage cijfers die het aantal aangeven: bijvoorbeeld ,,C of C2 of 2C, c'' of c2 (maar niet 2c).
  • Een systeem dat ook werkt met grote en kleine letters, komma's en apostrofs, vergelijkbaar met de Helmholtznotatie, wordt gebruikt in het ABC muzieknotatiesysteem, tegenwoordig veel gebruikt voor Westerse volksmuziek.
  • Wetenschappelijke toonhoogtenotatie is een vergelijkbaar systeem dat komma's en apostrofs vervangt door getallen. Zo is C4 in wetenschappelijke notatie de c′ van het Helmholz systeem (de centrale C).

Referenties
  1. de letter B wordt in Duitsland gebruikt om de Bes aan te geven en de H is dan onze B.
  2. Schmidt-Jones, Catherine Octaves and the Major-Minor Tonal System.
  3. The Concise Grove Dictionary of Music: Hermann von Helmholtz, Oxford University Press (1994), Answers.com.
  4. Blood, Brian. "music theory online: staffs, clefs & pitch notation".
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.