Gruwelverhaal (sociologie)

Een gruwelverhaal (Engels atrocity story), zoals gedefinieerd door de Amerikaanse sociologen David G. Bromley en Anson D. Shupe, is de symbolische presentatie van acties of gebeurtenissen (echt of ingebeeld) in een dusdanige context dat ze flagrant de (vermeend) gedeelde veronderstellingen schenden waarop een bepaalde verzameling van sociale relaties plaatsvindt. Het vertellen van zulke verhalen is bedoeld als een manier om normatieve grenzen opnieuw te bevestigen. Door het delen van de afkeuring of afschuw van de verteller krijgen de toehoorders opnieuw een normatieve richtlijn en zullen zij degene die de normen schendt indelen als duidelijk vallende buiten de grenzen van de algemeen aanvaarde moraal.

Bromley et al definiëren een gruweldaad als een gebeurtenis die een flagrante schending is van een fundamentele waarde. Het bevat de volgende drie elementen.

  1. Morele afkeuring en verontwaardiging
  2. Goedkeuring van strafmaatregelen
  3. Mobilisatie van beheersmaatregelen tegen de vermeende daders

De waarheid van het verhaal wordt als irrelevant beschouwd.[1]

Amerikaanse kranten over de Verenigingskerk

In hun onderzoek van 190 krantenartikelen over voormalige leden van de Verenigingskerk tussen 1974 en 1977, vonden Bromley et al dat 188 van deze Amerikaanse artikelen bevatten gruwelverhalen en waren grotendeels vijandig tegenover de kerk. De meeste gevonden gruwelen waren:

  1. Psychologisch schending van persoonlijke vrijheid en autonomie
  2. Economische schendingen: verhalen dat de kerken leden dwong om hun persoonlijk bezit te verkopen en het aan de kerk te geven
  3. Verbreken van de ouder-kind relatie. Dit groeide uit de vijandigheid van families die waren afgewezen door leden van de kerk
  4. Politieke en wettelijke gruweldaden, omdat de kerk bestuurd werd door een buitenlander

Volgens de Amerikaanse socioloog Kurtz, was er een element van waarheid in veel van deze verhalen, maar deze zaken gebeuren in veel organisaties en de nieuwsrapportages waren erg negatief.[2]

Gruwelverhalen werkten als rechtvaardiging van deprogrammeren van leden van de Verenigingskerk in de Verenigde Staten.[2]

De term wordt ook gebruikt voor verhalen over andere nieuwe religieuze bewegingen en sekten.

De Verenigingskerk is in Nederland altijd bijzonder klein geweest.[3]

Voorbeeld

Voormalige leden van een sekte of nieuwe religieuze beweging kunnen de kennismakingsperiode met een sekte of nieuw religieuze beweging na uittreding herinterpreteren als een kwalijke vorm van hersenspoeling. Hersenspoelen is een psychologische schending van persoonlijke vrijheid en autonomie. Zij kunnen er in die termen een verhaal over vertellen tegenover buitenstaanders waarbij zij hun morele afkeuring met de toehoorder delen. Tijdens de kennismakingsperiode ervoeren zij echter geen hersenspoeling, maar de nieuw verworven vriendschap met een geïnspireerde groep mensen en een nieuwe messias die een nieuwe leer brengt die de wereld kan redden.

Referenties
  1. Richardson, James T. Minority Religions and the Context of Violence: A Conflict/Interactionist Perspective in Violence and New Religious Movements by James R. Lewis, 2011, Oxford University Press, pagina 43
  2. Kurtz, Lester R. Gods in the Global Village: The World's Religions in Sociological Perspective 2007, Pine Forge Press, ISBN 1-4129-2715-3, pagina 228
  3. Singelenberg, Richard Foredoomed to Failure: the Anti-Cult Movement in the Netherlands in Regulating religion: case studies from around the globe, geredigeerd door James T. Richardson, Springer, 2004, ISBN 0-306-47887-0, ISBN 978-0-306-47887-1, pagina 214
  • Duhaime, Jean (Université de Montréal) Les Témoigagnes de Convertis et d'ex-Adeptes (Nederlands: De getuigenissen van bekeerlingen en voormalige volgelingen, artikel dat verscheen in het boek New Religions in a Postmodern World edited by Mikael Rothstein and Reender Kranenborg RENNER Studies in New religions Aarhus universiteit uitgeverij, ISBN 8772887486
  • Shupe, A.D. and D.G. Bromley 1981 Apostates and Atrocities Stories: Some parameters in the Dynamics of Deprogramming In: B.R. Wilson (ed.) The Social Impact of New Religious Movements Barrytown NY Rose of Sharon Press 179-215

Bibliografie
  • Barker, Eileen New Religious Movements: A Practical Introduction (Paperback) Bernan Press (October, 1990) ISBN 0-11-340927-3 (Nederlandse vertaling is beschikbaar)
  • Schnabel, Paul Dr. Tussen stigma en charisma: nieuwe religieuze bewegingen en geestelijke volksgezondheid Erasmus universiteit Rotterdam, Faculteit van Geneeskunde, dissertatie, ISBN 90-6001-746-3 (Deventer, Van Loghum Slaterus, 1982) pagina 260 online beschikbaar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.