Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk (Dordrecht)

De Grote Kerk heeft een voorganger in romaanse stijl gehad, waarvan de fundamenten bij opgravingswerkzaamheden onder het huidige gebouw zijn gevonden. De tegenwoordige kerk is opgetrokken in een vrij sobere variant van de Brabantse gotiek waarvan ze een van de meest noordelijke representanten is. Het is ook de enige grote stadskerk in het voormalige graafschap Holland die volledig in steen is overwelfd.

Het oudste deel van de tegenwoordige kerk is het Mariakoor, een kapel ten noorden van het hoogkoor die vanaf 1285 werd opgetrokken. Misschien was de verheffing tot kapittelkerk in 1367 aanleiding tot grootscheepse nieuwbouw. De kerk werd in 1457 ernstig beschadigd door een grote stadsbrand, maar vier jaar later was de schade hersteld. Rond 1470 had de kerk haar huidige vorm. De Vlaamse bouwmeester Everaert Spoorwater heeft een belangrijk aandeel gehad in de bouw. De toren, ontworpen door Antoon I Keldermans, werd gebouwd vanaf circa 1504 maar zij is nooit geheel voltooid. De kerk is voor het laatst van 1982 tot 1987 geheel gerestaureerd.

Het interieur van de kerk staat vooral bekend om zijn koorbanken in vroege renaissancestijl, gemaakt van 1538 tot 1541. Op de panelen boven de zittingen en op de misericordes zijn zeer minutieus Bijbelse en wereldlijke voorstellingen uitgesneden. Het weelderige koorhek van marmer en koper dateert uit 1744, de al even overdadige kansel uit 1756. Verder bevinden zich in de kerk talrijke gebeeldhouwde grafzerken, waaronder een goed geconserveerd marmeren exemplaar, waarop de familiewapens tijdens de Franse overheersing niet zijn weggehakt doordat de familie de steen omdraaide (vergelijk de elders overal weggehakte familiewapens op kerkelijke grafstenen). Er zijn een paar neogotische gebrandschilderde ramen en het gedenkraam voor Catharina van Santen (1954), die verschillende episoden uit de geschiedenis van Dordrecht weergeven.

Het orgel dateert uit 1859, toen W.H. Kam[1] een nieuw instrument bouwde[2] in de in 1671 door Nicolaas van Hagen uit Antwerpen vervaardigde kassen. Het beeldhouwwerk rond het orgel stamt uit de 18e eeuw, op het orgel zijn de familiewapens van de kerkrentmeesters aangebracht.

• 
  Hekpijlers
• 
  Interieur van de Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk
• 
  Het koorgestoelte aan de noordzijde van het koor
• 
  Het orgel, gezien vanuit het hoogkoor

De toren meet 65 meter, met de grote trans op 52 meter. De toren is scheef. Net als bij bijvoorbeeld de Toren van Pisa komt dit door de drassige ondergrond. Deze was niet stevig genoeg om de toren te kunnen dragen zonder daarbij te verzakken. Het oorspronkelijke plan was de toren te voorzien van een achtkantige verdieping en een spits waarmee hij 108 meter hoog had moeten worden. De scheefstand was in de middeleeuwen de voornaamste reden waarom dat plan niet uitgevoerd werd. In plaats daarvan staan er vier wijzer-klokken op de toren, elk in een eigen stenen paneel. Tussen 1953 en 1973 vond er een restauratie plaats waarbij de scheefstand van 2,25 meter is gestabiliseerd door het aanbrengen van een nieuwe fundering van gewapend beton.

De toren was eeuwenlang het hoogste gebouw van Dordrecht. Sinds 2000 is de toren van de Grote Kerk wat hoogte betreft met 6 meter voorbijgestreefd door woontoren de Sequoia in de wijk Stadspolders die 71 meter hoog is.

De beiaard van de toren behoort, na een uitbreiding in 1999, met zijn 67 klokken en zijn 52.000 kilogram tot de grootste in Europa. De zware basklok van 9830 kilogram is de zwaarste klok van Nederland.

Van 19 november 1618 tot 27 november 1618 heeft de Synode in zeven zittingen over de vertaling van de Bijbel gesproken.

Op 4 december 2010 vond in de kerk de officiële presentatie van de Herziene Statenvertaling plaats.

• Website van de Grote Kerk in Dordrecht
• Website Vrienden van de Grote Kerk
• virtual tour van de Grote Kerk Dordrecht

Zie de categorie Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk (Dordrecht) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.