Gilles (carnaval)

Gilles zijn anonieme folkloristische personages die naar buiten komen tijdens carnaval, meer bepaald op vastenavond, de dag voor Aswoensdag. Men komt ze enkel in het Belgische carnaval tegen, voornamelijk in centraal Henegouwen, maar ook daarbuiten op enkele plaatsen.

De Gilles dragen hun hoed met struisvogelveren op dag voor aswoensdag.
Gilles van Binche met maskers
Gilles van Havré met hoeden met struisvogelveren

Algemeen

Elke plaats waar men gilles kent, heeft kleine afwijkingen op wat hieronder volgt. Deze eigenheden per plaats worden vermeld in de lokale overzichten.

Klederdracht

  • Een masker.
  • Een hoed met struisvogelveren.
  • Een riem met bellen.
  • Een bundel van wilgentwijgen.
  • Een bolvormig kostuum.
  • Klompen.
  • Korf met sinaasappels of bloedsinaasappels.

Gebruiken

  • Enkel mannen mogen het kostuum van gille dragen.
  • Soumonces: op 6, 4 & 2 weken voor het carnavalsweekend kondigen de gilles het carnaval aan. De eerste soumonce is enkel met trommels, de tweede wordt vergezeld door koperblazers en de derde is met het volledige orkest.
  • Verbranding: de gilles staan in voor de verbranding van het carnaval.
  • Muziek: gilles mogen enkel bewegen op de ritmes van de typische muziek. Deze wordt geleverd door een band die hen overal volgt, deze bestaat uit trommels, koperblazers en houtblazers. Gillesmuziek heeft traditioneel een valse noot.
  • Rondedans: gilles dansen rond om boze geesten te verjagen.

Wallonië

In Wallonië zijn er verschillende steden waar Gilles bestaan, onder andere in Binche, La Louvière en Jemappes. Ook in Waals-Brabant, in Nijvel en Rebecq kent men het fenomeen van de gilles.

Binche

De Gilles van Binche zijn het bekendst. Er zijn verschillende verenigingen die elk hun eigen leden hebben, maar sowieso mogen enkel mannelijke inwoners Gille worden. Ook vele kinderen zijn Gille. Een Gille kan men eenvoudig herkennen aan zijn kostuum: een linnen pak met kleurrijke leeuwen en kronen, dat wordt opgevuld met stro, zodat vooraan en op de rug een bult ontstaat. Ze dragen klompen en een witte kraag. De laatste dag van de carnaval dragen ze een masker rond 10 uur in de ochtend (zo is iedereen anoniem) daarna voor de rest van de dag niet meer , en op hun hoofd een witte muts; daarop soms een grote hoed met struisvogelpluimen. Rond hun middel dragen ze de 'apertintaille', een gordel met zes tot negen bellen. Gilles kondigen de lente aan; ze stampen met hun klompen op de aarde om deze vruchtbaar te maken; ze worden begeleid door tamboers die een karakteristieke bezwerende cadans aangeven. Ook de bellen moeten de boze geesten verjagen. Een Gille mag alleen bewegen op muziek. De Gilles dragen een mand met bloedsinaasappels; deze worden in de menigte gegooid.

Status en naambekendheid

  • De Swingende Extravaganten uit Kuifje en de Picaro's zijn qua klederdracht gebaseerd op de Gilles van Binche.

Vlaanderen

Gilles in Aalst

In december 1926 richtte het feestcomité zich tot de Aalsterse groepen met de vraag een Aalsterse carnavalsfiguur te creëren, "een kostuumtype", naar het voorbeeld van de Gilles van Binche. Door Eendracht veel Vermaak, een Aalsterse carnavalsvereniging die 1923 werd opgericht en in 1924 voor het eerst aan de cavalcade deelnam, nam de oproep ter harte en verscheen in de stoet van 1927 als "De Gilles van Binche". Ze waren verkleed naar het evenbeeld van hun Waalse collega’s, al droegen ze in de beginjaren papieren hoeden. In 1930, toen de vereniging al meer dan vijftig leden telde, werd de vereniging herdoopt in "De Ware Gilles". Gefinancierd door de vele optredens buiten de stad, konden de gilles in deze periode hun papieren hoeden vervangen door de typische hoofddeksels met struisvogelveren. Stichter-voorzitter van de vereniging was August De Man. Vijfendertig jaar lang was deze vereniging actief tot, bij gebrek aan jonge krachten en financiële middelen, de vereniging begin 1971 werd ontbonden.

Op 17 juni 1971 werd in Aalst een nieuwe gillesvereniging opgericht: "De Aalsterse Gilles". Bij hun eerste deelname in 1972 aan de stoet telde de groep 19 gilles en 13 muzikanten. Een jaar later liepen er reeds 28 gilles, 18 muzikanten, 6 appelsiendragers en 1 ceremoniemeester mee. In 1974 dansten de Aalsterse Gilles hun eerste "bezemdans". Bij de organisatie van de vijftigste officiële carnavalstoet in 1978 werd van gerenommeerd carnavalist en voorzitter van de Aalsterse Gilles Gustaaf De Stobbeleir een reus meegedragen.

In 1986 stelden de Aalsterse Gilles nieuwe zelfgemaakte hoeden en nieuwe gouden maskers voor. In 2016 vierden de Aalsterse Gilles hun vijfenveertigste verjaardag.

Het is de enige gillesvereniging die hun kledij, hoeden met struisvogelveren en accessoires in eigen beheer vervaardigt.

Halle

Net zoals in Binche kunnen enkel mannen Gille worden. Anders dan in Binche mogen deze Gilles zich wel in kostuum buiten de stadsgrenzen begeven en zijn ze niet gemaskerd (dit heeft te maken met het politiereglement). Met carnaval smijten deze Gilles bloedappelsienen en staan zij in voor de verbranding van de heerschappij en het carnaval. Er zijn twee verenigingen in Halle: de Gilles en Pierrots van Groot-Halle (sinds 1977) & de Gilles en Paysannes van Sint-Rochus (sinds 1988). Elk jaar offeren ze elk een kaars respectievelijk in de basiliek van Halle en de Sint-Rochuskerk op een goede afloop. De Gilles zijn enkel te zien in volledige outfit tijdens carnavalszondag en Krottenmaandag, gedurende deze twee dagen mogen zij zich niet zetten.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.