Gemaal De Oude Horn

De Oude Horn is een oud poldergemaal. Het ligt in de oude Culemborgse Vliet aan de Diefdijk in Acquoy. Het gemaal werd in 1859 in gebruik genomen.[1] Het betreft een schepradgemaal, oorspronkelijke door stoom aangedreven maar later vervangen door een elektrische aandrijving.[1]

Gemaal De Oude Horn
Gemaal De Oude Horn
Gebouw
Plaats	Acquoyseweg 1, 4151CB Acquoy Gemeente West Betuwe
Coördinaten	51° 53′ NB, 5° 7′ OL
Bouwjaar	1859
Verbouwing	1920, de stoominstallatie wordt vervangen door een zuiggasmotor 1978, machinerie verwijderd 2010-2012, grote restauratie
Huidig gebruik	glasblazerij
Monumentnummer	523743
Gemaal
Functie	poldergemaal
Buitenwater	Culemborgse Vliet
Binnenwater	Culemborgse Vliet
Opvoerwerktuig	Scheprad
De Oude Horn met links de gerestaureerde sluis

In 1962 werd het gemaal buiten bedrijf gesteld nadat een nieuw gemaal, De Nieuwe Horn, in de buurt werd opgeleverd.[1] De Culemborgse Vliet is hiervoor ook omgeleid en het gemaal staat nu aan een afgesloten water. De machinerie die het gemaal aandreef is verwijderd, maar het ijzeren scheprad is nog aanwezig. Het pand is sinds 1978 in gebruik als glasblazerij.[1]

Tussen 2010 en 2012 is het gebouw gerestaureerd.[2] De gevelstenen, Oegstgeester dakpannen en diverse onderdelen van het houten kapconstructies zijn onder handen genomen. Naast het gemaal ligt een kleine sluis, deze is ook opgeknapt en voorzien van twee nieuwe houten sluisdeuren.

Naast het gemaal lagen sluizen die deel uitmaakten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.[3] Vanuit de Linge werd water ingelaten en dit stroomde via de Culemborgse Vliet naar het gebied ten oosten van de Diefdijk dat zo onder water werd gezet. Er waren vroeger twee sluizen vlak achter elkaar, een bij de monding van de Vliet en een tweede aan de westzijde naast het gemaal.[3] De eerste sluis is in de jaren zeventig van de twintigste eeuw verdwenen onder een weg op de dam over de Vliet. De nog bestaande sluis naast het gemaal fungeerde als inundatie- en keersluis voor de waterlinie.[3]

Op minder dan 1 kilometer ten noorden van het gemaal ligt het Werk op de spoorweg bij de Diefdijk. Vanwege het militaire belang bij de inundatie had het werk ook de taak de sluizen te beschermen.