Frederik V van de Palts
Frederik V van de Palts (Deinschwang, 26 augustus 1596 - Mainz, 29 november 1632) was van 1610 tot 1623 keurvorst van de Palts en van 1619 tot 1620 als Frederik I koning van Bohemen. Hij was de zoon van Frederik IV van de Palts en Louise Juliana van Nassau, de oudste dochter van Willem van Oranje en Charlotte van Bourbon. Frederik was dus een neef van prins Maurits en prins Frederik Hendrik.
Frederik V van de Palts
| ||
Portret van Frederik V van de Palts (ca.1628/32), door Michiel Jansz. van Miereveld | ||
Keurvorst van de Palts | ||
Regeerperiode | 1610 - 1623 | |
Voorganger | Frederik IV | |
Opvolger | Karel I Lodewijk (1648) | |
Koning van Bohemen | ||
Regeerperiode | 1619 – 1620 | |
Verkiezing | 26 augustus 1619 | |
Voorganger | Ferdinand II | |
Opvolger | Ferdinand II | |
Huis | Palts-Simmern (Wittelsbach) | |
Vader | Frederik IV | |
Moeder | Louise Juliana van Nassau | |
Geboren | 26 aug. 1596 Deinschwang, Opper-Palts | |
Gestorven | 19 nov. 1632 (36 jaar oud) Mainz, Keur-Mainz | |
Begraven | Onbekend | |
Echtgenote | Elizabeth Stuart | |
Religie | Gereformeerd |
Leven
Frederik V werd geboren op het voormalige jachtslot van Deinschwang, tegenwoordig een dorp in de gemeente Lauterhofen. Frederik V volgde in 1610 zijn vader op als keurvorst van de Palts. In 1618 rebelleerde het protestantse Bohemen tegen keizer Ferdinand II. In dat jaar vond de Tweede Praagse Defenestratie plaats, waarbij de afgezanten van de keizer uit het venster werden geworpen. Op 26 augustus 1619 kozen de Staten van Bohemen Frederik V tot hun koning. Frederik was een invloedrijk lid van de Protestantse Unie, die door zijn vader was gevormd ter bescherming van het protestantisme in het keizerrijk. Hij werd op 4 november 1619 als Frederik I gekroond in de Sint-Vituskathedraal in Praag.
Kort na zijn kroning lieten zijn bondgenoten in de unie hem in de steek. Hij regeerde slechts enkele maanden en werd verbannen nadat hij op 8 november 1620 de Slag op de Witte Berg verloren had. Hij kreeg de bijnaam Winterkoning, omdat hij slechts één volledige winter koning was geweest.
Hij vluchtte met zijn gezin naar Nederland en leefde voor de rest van zijn leven in ballingschap in Den Haag. Zijn woning aan de Kneuterdijk 20-24, de voormalige woning van Johan van Oldenbarneveldt, werd in de volksmond het Hof van Bohemen genoemd. De naam van de stadswijk Bohemen herinnert hier nog aan.
Frederik V kocht in Rhenen het agnietenklooster, liet het afbreken, waarna hij door architect Bartholomeus van Bassen een paleis liet bouwen. Het paleis was gereed in 1630 en stond bekend als het Kooningshuys, maar werd ook wel de Koningshof genoemd. Na zijn overlijden bleef zijn weduwe tot een jaar voor haar overlijden in het paleis wonen. In 1812 werd het paleis, inmiddels geheel vervallen, afgebroken.
In januari 1629 waren Frederik V en zijn zoon kroonprins Frederik Hendrik op weg van Den Haag naar Amsterdam om daar de schatten van de Zilvervloot met eigen ogen te gaan zien. Frederik Hendrik verdronk bij het oversteken van het Haarlemmermeer. Zijn vader bracht het er ternauwernood levend van af.
Titels en wapen
Als keurvorst voerde Frederik de volgende titels:
Toen Frederik tot koning van Bohemen werd gekozen voegde hij daar de volgende titels aan toe:
- Koning van Bohemen
- Markgraaf van Moravië
- Hertog van Luxemburg en Silezië
- Markgraaf van de Opper- en Neder-Lausitz
Frederik bezat op Luxemburg na ook werkelijk alle gebieden en waardigheden die met deze titels verbonden waren. De koningen van Bohemen maakten sinds het uitsterven van het Huis Luxemburg dat lange tijd de Boheemse gebieden had geregeerd aanspraak op de titel hertog van Luxemburg.
Huwelijk en kinderen
Frederik trouwde op 14 februari 1613 met Elizabeth Stuart (1596-1662), dochter van Jacobus I van Engeland en Anna van Denemarken. Uit dit huwelijk werden de volgende kinderen geboren:
- Frederik Hendrik (1614-1629), verdronken - bijgezet in de Kloosterkerk in Den Haag
- Karel I Lodewijk (1617-1680), gehuwd met Charlotte van Hessen-Kassel (1627-1686), Marie Louise van Degenfeld (1634-1677) en Elisabeth Hollander van Bernau (1659-?)
- Elisabeth (1618-1680)
- Ruprecht (1619-1682), beroemd als Engelse legeraanvoerder en admiraal, ongetrouwd (hij had wel een dochter en een zoon)
- Maurits (1620-1652), vice-admiraal in Engelse dienst
- Louise Hollandine (1622-1709)
- Lodewijk prins van Bohemen (31 augustus 1623 - 24 december 1624), bijgezet op 27 mei 1625 in de Grafkelder van Oranje-Nassau. overleden aan de pest[1].
- Eduard (1625-1663)
- Henriëtte Maria (1626-1651), huwt met Sigismund Rákóczi, vorst van Zevenburgen
- Filips (1627-1650)
- Charlotte (1628-1631) - bijgezet in de Kloosterkerk in Den Haag
- Sophia (1630-1714), gehuwd met Ernst August van Brunswijk-Lüneburg
- Gustaaf Adolf (1632-1641) - bijgezet in de Kloosterkerk in Den Haag[2]
Door zijn jongste dochter Sophia is Frederik een van de voorvaderen van de Britse koninklijke familie.
Voorouders
8. Frederik III van de Palts | |||||||||||||
4. Lodewijk VI van de Palts | |||||||||||||
9. Maria van Brandenburg-Kulmbach | |||||||||||||
2. Frederik IV van de Palts | |||||||||||||
10. Filips I van Hessen | |||||||||||||
5. Elisabeth van Hessen | |||||||||||||
11. Christina van Saksen | |||||||||||||
1. Frederik V van de Palts | |||||||||||||
12. Willem de Rijke | |||||||||||||
6. Willem van Oranje | |||||||||||||
13. Juliana van Stolberg | |||||||||||||
3. Louise Juliana van Nassau | |||||||||||||
14. Lodewijk III van Bourbon-Vendôme | |||||||||||||
7. Charlotte de Bourbon | |||||||||||||
15. Jacqueline de Longwy | |||||||||||||
Externe links
- Artikel van het Haags Historisch Museum
- Winterkoning Frederik V en Geschiedenis van Kneuterdijk 20-24 op de website Geschiedenis van Den Haag. Geraadpleegd 19-09-2011
Bronnen, noten en/of referenties
|
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Friedrich V von der Pfalz op Wikimedia Commons. |