Forum voor Democratie

Forum voor Democratie is ontstaan uit een "brede beweging van bezorgde Nederlanders" die begin 2013 pleitte voor een hernieuwd referendum over de overdracht van bevoegdheden naar de Europese Unie.[9] Hiertoe werd een comité opgericht dat een burgerinitiatief startte en handtekeningen verzamelde. Dit leidde tot een debat in de Tweede Kamer, waarin een meerderheid tegen dit voorstel voor referenda in geval van soevereiniteitsoverdracht stemde.[10] Namens het burgercomité hield publicist Thierry Baudet een inleiding waarin hij aan de Kamerleden uitlegde dat volgens hem de Tweede Kamer op het punt staat om haar kernbevoegdheden kwijt te raken en de Nederlandse bevolking op het punt staat om haar zelfbeschikking te verliezen.[11][12]

Na afloop van deze stemming werd in 2015 Forum voor Democratie opgericht als denktank onder leiding van Baudet, dat echter ook een breder doel zou moeten dienen: de vernieuwing van de democratie in Nederland.[13] In 2015 nam Baudet samen met Jort Kelder en Arno Wellens het initiatief tot een parlementaire enquête rond de euro.[14] Na de invoering van de Referendumwet nam FvD samen met partner GeenPeil deel aan het Nederlands referendum over de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne.

Als reactie op het vermeende negeren van de referendumuitslag, werd in september 2016 besloten om Forum voor Democratie om te zetten in een politieke partij en deel te nemen aan de verkiezingen. Samen met Henk Otten en Rob Rooken richtte Baudet de partij op.[15] Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 behaalde FvD twee zetels.[16] Deze werden ingenomen door Thierry Baudet en Theo Hiddema. Paul Cliteur was de Lijstduwer.

Eind 2017 ontstonden er interne strubbelingen in de snel groeiende partij. Diverse prominente leden uitten hun ongenoegen over het vermeende gebrek aan interne democratie onder het bestuur van Otten. Dit leidde in februari 2018 tot het royement van oud VVD-senator Robert de Haze Winkelman en zijn partner Betty Jo Wevers.[17] Een week later stapte vanwege dezelfde kritiek Susan Teunissen, die als nummer drie op de kieslijst van 2017 stond, uit de partij.[18] Kort daarna werden ook Gert Reedijk, Freek Jan Berkhout en Arthur Legger geroyeerd als lid, nadat zij eerder in een brief aan de leden voor meer interne democratie hadden gepleit.[19] Eerder hadden uit onvrede over de koers van Baudet ook de partijprominenten Frank Ankersmit en partijsponsor Kees Eldering de partij de rug toegekeerd.[20][21] Ook medeoprichter Arno Wellens wilde anno 2017 niets meer met de partij te maken hebben.[22]

Echter, nadat de bestuurlijke functies van Otten waren ontheven zinden veel van deze oud-FVD'ers op terugkeer.[23] Veel van deze mensen verlieten de partij na persoonlijke conflicten met Otten, die achter de schermen de partij vanaf de oprichting bestuurde.[24]

In het begin van 2019 ontstond er een intern conflict toen bleek dat de positie van Otten als penningmeester had geleid tot financiële malversaties en diverse uitkeringen van gelden zonder intern overleg, hetgeen door zijn medebestuursleden Baudet en Rooken "een greep in de kas" werd genoemd. Otten had in zijn functies als penningmeester en bestuurslid afzonderlijk toegang tot de financiën en ledenadministratie van de partij en blokkeerde toelating van andere bestuursleden.[25]

Later bleek uit bankafschriften dat er slechts enkele honderden euro's op de partijrekening stonden, hetgeen enige tijd leidde tot een liquiditeitscrisis. Dit had tot gevolg dat er ontoereikende bedragen beschikbaar waren voor campagne voor de verkiezingen voor het Europees Parlement. Daarnaast bleek dat Otten zonder overleg diverse bedragen uit de partijkas had overgemaakt voor gedane werkzaamheden, waaronder een betaling van €30.250 aan zichzelf, €145.000 aan zijn assistent Robert Baljeu en €9.860 aan zijn minnares.[25] Hiddema sprak van een "vertrouwensbreuk" en Otten werd gedwongen terug te treden als penningmeester en medewerker van de Tweede Kamerfractie.[26] Wel bleef hij aanvankelijk aan als lijsttrekker voor de Eerste Kamer.[27]

Kort daarvoor had Otten in een interview met het NRC Handelsblad openlijk kritiek geuit op Baudet, die hij verweet de partij te veel naar rechts te trekken, waarna het interne conflict naar buiten werd gebracht. Dit had uiteindelijk het royement van Otten tot gevolg, waarmee hij uit de partij werd gezet en zelfstandig doorging als Groep Otten.[28] In mei van dat jaar stapte Robert Baljeu uit de Noord-Hollandse statenfractie, gevolgd door het Zeeuwse statenlid Robèrt Brunke en het Zuid-Hollandse Statenlid Caroline Persenaire, beiden om zich vervolgens bij Otten aan te sluiten.[29][30] Op 20 augustus sloten ook de twee Eerste Kamerleden Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries zich aan bij de Groep Otten (GO), zij waren aanvankelijk door Otten op de kandidatenlijst gezet.[31]

Forum voor Democratie wordt geleid door het partijbestuur. De leden van het partijbestuur zijn Thierry Baudet (voorzitter) en Rob Rooken (penningmeester en secretaris).[33] Paul Frentrop, Lennart van der Linden en Rob Roos zijn adviseurs.[34]

Op 25 april 2019 trok Otten, die tevens lijsttrekker van FvD was voor de Eerste Kamer, zich terug als penningmeester uit het bestuur, na een conflict over een bedrag dat Otten uit de partijkas naar zichzelf heeft overgemaakt.

Aanvankelijk werd het partijvoorzitterschap na de verkiezing van Baudet tot Kamerlid vervuld door Frentrop. Tijdens het eerste congres van FvD in november 2017 trok deze zich wegens meningsverschillen over de koers van de partij terug als kandidaat. Hierop verkoos het congres Baudet opnieuw tot partijvoorzitter.[35]

In de begintijd als partij had Forum voor Democratie een raad van advies, met als leden (niet per se gelijktijdig) voormalig VVD-senator Robert de Haze Winkelman, rechtsfilosoof Paul Cliteur, strafpleiter (later Kamerlid) Theo Hiddema, geschiedfilosoof Frank Ankersmit, bierbrouwer Harry Meens,[36] Edmond Fokker van Crayestein, bankier Hugo Berkhout en politicoloog Arnout Maat. In maart 2017 werd deze echter weer opgeheven, zonder ooit te hebben gefunctioneerd.[37]

De politieke jongerenorganisatie van Forum voor Democratie is de Jongerenorganisatie Forum voor Democratie, JFvD. Deze vereniging werd op 30 maart 2017 opgericht voor mensen tussen de 14 en 27 jaar. De vereniging zegt anno 2019 over ruim 4000 leden te beschikken.[38]

Het Renaissance Instituut is het wetenschappelijke bureau van Forum voor Democratie. Het bureau geeft opdracht tot het uitvoeren van wetenschappelijke studies over maatschappelijke kwesties. De voorzitter van het instituut is Paul Cliteur.[39]

De ledenaantallen per jaar sinds de oprichting, vastgesteld op 1 januari van elk jaar.[40]

De achterban van FvD wordt grotendeels gevormd door voormalige VVD- en PVV-aanhang, voor wie de VVD te mild is op de gebieden Europese Unie en immigratie, maar de PVV te hard van toon is.[41] Naast het VVD-electoraat peilde EenVandaag dat FvD-kiezers over het hele politieke spectrum naar zich toe trekt, maar onderzoek laat zien dat dit wel vaak kiezers met sterke populistische houdingen zijn.[42] Het grootste aandeel kiezers komt naast de VVD en PVV van CDA en SP. Een minderheid komt uit de oude achterban van GroenLinks, D66, 50PLUS en Partij voor de Dieren. FvD trekt niet alleen kiezers van bestaande partijen. 5% van de stemgerechtigden die niet stemden bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 stemde nu op Forum voor Democratie.[43][44]

In christelijke kringen zijn er ook bepaalde groeperingen met sympathie voor Forum voor Democratie.[45]

In november 2017 onthulde de Volkskrant dat FvD kan rekenen op steun van het extreemrechtse 'studiegenootschap' Erkenbrand, dat aanvankelijk ook de interesse van Baudet had.[46] Baudet en FvD distantieerden zich van de beweging, maar hielden daarbij geheim dat Baudet een dinerbijeenkomst had gehad met de rassentheoreticus Jared Taylor, die door Erkenbrand naar Nederland was gehaald.[47][48][49]

Forum voor Democratie is geen homogene ideologische eenheid maar omvat verschillende ideologieën of facties. Bepaalde personen zijn meer conservatief ingesteld, anderen zijn meer pragmatisch of conservatief-liberaal ingesteld. Een deel van Forum voor Democratie heeft volgens een artikel van Financieel Dagblad ook affiniteit met het libertarische gedachtegoed.[50]

Forum voor Democratie is een economisch rechtse partij. De partij pleit voor 'meer dynamiek' in de economische sector. Dit willen zij onder andere bewerkstelligen door middel van een belastingvrije voet van €20.000 voor elke Nederlander.[51] Op deze manier denken zij het besteedbaar inkomen van mensen te verhogen, deze plannen zijn in 2020 doorgerekend en geverifieerd door het Centraal Planbureau. Verder wil Forum voor Democratie een vereenvoudiging van het belasting-, toeslagen- en premiestelsel. Hiervoor in de plaats pleiten zij voor een versimpeld belastingregime met twee schijven van 20% en 35%. Tot die tijd steunen zij de hypotheekrenteaftrek. Naast deze maatregelen wil Forum de schenkbelasting, erfbelasting en de kinderbijslag na het tweede kind afschaffen. Forum voor Democratie is tevens voorstander van een kleinere overheid, wegnemen van regulering en bescherming van nationale bedrijven.

Een van de belangrijkste punten waar de partij campagne tegen voert, is wat Forum het 'partijkartel' noemt. Hierbij worden volgens Forum macht en functies onder de belangrijkste regeringspartijen onderling verdeeld.[52] De partij is mede daarom voorstander van directe democratie en pleit zij voor invoering van bindende referenda en volksinitiatieven. Hiernaast is Forum voorstander van een direct gekozen burgemeester en een direct gekozen minister-president. De partij is ook voorstander van een regering bestaande uit apolitieke experts en vindt dat topambtenaren opnieuw moeten solliciteren voor hun positie wanneer een nieuw kabinet wordt gevormd.[52]

Forum voor Democratie is voorstander van zwaardere straffen voor geweldsdelicten, zedendelicten en recidivisten en van berechting van niet-genaturaliseerde immigranten in hun land van herkomst. De partij pleit voor een verhoging van het defensiebudget naar 2% van het BBP naar de NAVO-norm en voor een (oud-)militair als Minister van Defensie. Forum is voorstander van een strikter nationaal immigratiebeleid en stelt een Australisch model voor, waarbij Nederland zelf zou bepalen wie wordt opgevangen.[53] In combinatie met deze maatregelen is de partij voorstander van opvang van asielzoekers in de regio en een actief uitzetbeleid van illegalen, waarbij illegaliteit strafbaar wordt gesteld. Daarnaast pleit de partij voor een 'Wet bescherming Nederlandse waarden'.[54]

De problematiek in de landen van het Midden-Oosten is volgens Baudet "structureel": er is geen oplossing voor. De reden dat er geen vrede met Israël komt is, zo stelt hij, dat de islamitische buurlanden Israël niet willen erkennen.[55] Verder staat FvD voor onvoorwaardelijke steun aan Israël, omdat het volgens de partij een bondgenoot, een succesvolle handelsnatie en een democratie is.[56] In de Syrische Burgeroorlog kiest het FvD weliswaar partij voor Bashar al-Assad, maar het blijft principieel tegen ingrijpen in het Midden-Oosten.

Forum voor Democratie is voorstander van het verstevigen van nationale soevereiniteit. De partij pleit voor een bindend referendum over de uittreding van Nederland uit de Europese Unie, een zogenoemde Nexit. Ook wil de partij de bevolking laten beslissen over het deelnemen aan een Europees leger en een Europees immigratie- en asielbeleid.[57] Daarnaast wil de partij een heroverweging van internationale handelsverdragen.

Naast euroscepticisme zet Forum ook in op klimaatscepticisme.[58] Baudet stelde dat het Klimaatakkoord de Nederlandse burger 1000 miljard euro zou gaan kosten,[59] terwijl andere berekeningen op een lager bedrag uitkomen.[60]

De partij is tegenstander van windturbines en zonneweiden in het Nederlandse landschap en is voorstander van onderzoek en innovatie naar nucleaire energie, thoriumonderzoek in het bijzonder. Forum pleit voor meer steun en waardering voor de agrarische sector en wil zowel de biologische als de pesticiden landbouw ondersteunen.[61]

Hoofdkantoor van Forum voor Democratie, gevestigd op de Herengracht te Amsterdam

Forum is tegen vermindering van de maximale snelheid op snelwegen. Een maatregel die inging tijdens de stikstofcrisis om de bouw tijdelijk van hun verplichtingen te ontzien.

Thierry Baudet (2018)

Theo Hiddema (2018)

De fractie van het Forum voor Democratie in de Tweede Kamer bestaat uit:

• Thierry Baudet (fractievoorzitter)
• Theo Hiddema

In september 2016 werd besloten om Forum voor Democratie om te zetten in een politieke partij en deel te nemen aan de verkiezingen. Samen met Henk Otten en Rob Rooken richtte Baudet de partij op en werden er twee zetels gehaald.[62]

FvD kwam via de Provinciale Statenverkiezingen van 2019 in de Eerste Kamer. Op 27 mei 2019 vond de verkiezing van de Eerste Kamer plaats, hierbij behaalde de partij 12 senaatszetels, waardoor de VVD en FvD gedeeld de grootste werden in de Senaat, al behaalde FvD wel de meeste stemmen.
Door het royeren van Henk Otten kwam de partij uit op 11 zetels, daar Otten heeft aangegeven als eenmansfractie verder te gaan.[63][64] Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries hebben zich bij 'fractie-Otten' aangesloten,[65] waarmee FvD terugzakte naar 9 zetels.[66] Na de Brexit heeft Dorien Rookmaker de Eerste Kamer verlaten om zitting te nemen in het Europees Parlement, de vrijgekomen plek is opgevuld door Otto Hermans die op 18 februari 2020 werd beëdigd.

De fractie van het Forum voor Democratie in de Eerste Kamer bestaat uit tien leden:

• Paul Cliteur (fractievoorzitter)
• Toine Beukering
• Johan Dessing
• Paul Frentrop
• Otto Hermans
• Lennart van der Linden
• Annabel Nanninga
• Bob van Pareren
• Nicki Pouw-Verweij
• Loek van Wely

Derk Jan Eppink

Forum voor Democratie deed op 23 mei 2019 mee aan de verkiezingen voor het Europees Parlement. Ex-europarlementariër Derk Jan Eppink is hier de lijsttrekker voor FvD.[68] Deze verkiezing resulteerde in het behalen van 3 zetels in het Europees Parlement.[69] Na de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie op 31 januari 2020 werd aan FvD één extra zetel toegewezen.

Forum voor Democratie zit op internationaal niveau in de Partij van Europese Conservatieven en Hervormers, waar onder andere de Conservatieve Partij (VK, partij van premier Boris Johnson) en Republikeinse Partij (VS, partij van president Donald J. Trump) in zitten.[70]

Provincie	Zetels 2019
Groningen (provincie) Groningen	5 van 43
Friesland Friesland	6 van 43
Drenthe Drenthe	6 van 41
Overijssel Overijssel	6 van 47
Flevoland Flevoland	8 van 39
Gelderland Gelderland	8 van 55
Utrecht (provincie) Utrecht	6 van 49
Noord-Holland Noord-Holland	9 van 55
Zuid-Holland Zuid-Holland	11 van 55
Zeeland Zeeland	5 van 39
Noord-Brabant Noord-Brabant	9 van 55
Limburg Limburg	7 van 47
Nederland	85 van 570

Nadat de partij bij de Provinciale Statenverkiezingen 2019 de meeste stemmen kreeg, hield Thierry Baudet een overwinningstoespraak. Baudet sprak onder andere van "duurzaamheidsafgoderij" en "klimaathekserij", oikofobie en het tegengaan van "ongecontroleerde migratie". Ook noemde hij de beladen term 'boreaal.[71] Nadat het Noord-Hollandse Statenlid Robert Baljeu uit de fractie werd gezet,[72] voegde Baljeu zich bij de partij van Henk Otten. Hiermee is FvD, met 8 zetels, niet meer de grootste partij in Noord-Holland.[73] FvD raakte een zetel kwijt in Zeeland, door het terugtrekken van Robèrt Brunke, waarmee de partij een zetel verliest; FvD komt dan op 4 zetels. Brunke gaat verder als partij 'Nieuw Nederland'.[74] Op 23 augustus van dat jaar, maakte het Flevolandse Statenlid Cornelis van den Berg bekend uit FvD te stappen, en mee te gaan naar de partij van Henk Otten, waarmee ook FvD Flevoland een zetel verliest, en op 7 zetels uitkomt.[75] Op 1 september maakte het Zuid-Hollandse Statenlid Caroline Persenaire bekend zich ook aan te sluiten bij de partij van Otten, waarmee FvD in Zuid-Holland niet langer de grootste partij is, en die status - met 10 zetels - moet delen met de VVD.[76]

De partij deed op 20 maart 2019 voor het eerst mee aan de verkiezingen voor de Provinciale Staten, in alle twaalf provincies.[77] FvD had voor de afzonderlijke provincies geen verkiezingsprogramma's geschreven. FvD behaalde het hoogste percentage stemmen (14.4%[78]) en eindigde in iedere provincie bij de drie grootste partijen. In drie provincies (Noord-Holland, Zuid-Holland, Flevoland) werd FvD de grootste partij.[79][80] Enkel in Limburg leverde FvD een gedeputeerde.

Ondanks het hoge aantal leden had FvD moeite met het vinden van kandidaten voor de verkiezingen. Veel kandidaten stonden in meerdere provincies op de lijst. Annabel Nanninga werd naast haar lidmaatschap van de Amsterdamse gemeenteraad nu ook lid van de Provinciale Staten van Noord-Holland en stond daarnaast op een verkiesbare plaats voor de Eerste Kamer.

Forum voor Democratie nam bij de Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2018 alleen deel in Amsterdam.[81] Daarbij behaalde FvD drie zetels. Annabel Nanninga voerde de lokale lijst aan.[82] De nummer twee op de lijst, Yernaz Ramautarsing, had zich kort daarvoor moeten terugtrekken omdat er ophef was ontstaan over zijn uitspraken over homorechten.[83] Ook Thierry Baudet had zich kandidaat gesteld en werd met voorkeurstemmen verkozen, maar nam desondanks zijn zetel in de Amsterdamse gemeenteraad niet in.[84]

In Rotterdam steunde FvD Leefbaar Rotterdam, iets wat zij het alliantiemodel noemen.[85] Kiezers in andere steden werden door Baudet opgeroepen om op een lokale partij te stemmen en zo min mogelijk op de 'kartelpartijen'.