Fedor von Bock

Per 25 augustus 1939 moest Bock het bevel voeren over 'Heeresgruppe Nord' in voorbereiding op de invasie en de verovering van Polen. Het doel van Heeresgruppe Nord was de Poolse troepen in het noorden van de Wisła te verslaan. Heeresgruppe Nord was samengesteld uit generaal Georg von Küchlers 3e leger en generaal Günther von Kluges 4e leger.

In slechts vijf weken werd Polen overrompeld door de Duitse en de Sovjettroepen en had Bock Oost-Pruisen weer aan Duitsland gekoppeld. Na het succes in Polen keerde Bock terug naar Berlijn om te beginnen met de voorbereidingen voor de komende campagne in het Westen.

Kort na de verovering van Polen, op 12 oktober 1939, werd Bock het commando gegeven van Heeresgruppe B, met 29 1/2 divisies, waaronder drie pantserdivisies. Deze zijn belast met het bezetten van de Lage Landen en omsingeling van de noordelijke eenheden van de geallieerde legers. Heeresgruppe B bestond uit het 18e Leger en 6e Leger.

Op 18 juli 1940 werd Bock bevorderd tot de rang van Generaal-Veldmaarschalk tijdens een receptie gehouden door Adolf Hitler.

Ter voorbereiding van Operatie Barbarossa, op 1 april 1941, werd Heeresgruppe B aangewezen tot 'Heeresgruppe Mitte' door middel van een officieel bevel van het 'Oberkommando des Heeres' die de organisatie van de invasie leidde. Gelegerd in Polen was de Heeresgruppe Mitte een der drie legergroepen belast met de inval van de Sovjet-Unie, links geflankeerd door de Heeresgruppe Nord onder Ritter von Leeb en rechts door de Heeresgruppe Süd onder Gerd von Runstedt.

Aanvankelijk was de belangrijkste doelstelling voor Bock dat hij de route van Napoleon ten noorden van de Pripyatmoerassen moest volgen, die direct leidde naar Moskou. Maar Hitler veranderde het oorspronkelijke plan. De doelstellingen van de Heeresgruppe Nord en de Heeresgruppe Süd bleven relatief gelijk aan de originele.

De nieuwe taak van Bocks leger was om naar de steden van Minsk en Smolensk te rijden en de Sovjetlegers te vernietigen die daar gestationeerd waren. Bocks leger zou dan naar Leningrad rijden en samen met Heeresgruppe Nord de resten van de Sovjetlegers vernietigen in de Baltische staten en daarna de waardevolle havens grijpen voor de rest van de campagne. Pas na de vernietiging van het grootste deel van het Sovjetleger in West-Rusland zou Bocks leger naar Moskou rijden. Hitler maakte deze verandering omdat hij bewust was dat Napoleon verslagen werd doordat hij ook eerst naar Moskou ging en daarna pas de Russische legers aanviel.

Om kwart over drie, 22 juni 1941, was Operatie Barbarossa van start gegaan. Aan het begin van de campagne bleef Bock in zijn hoofdkwartier in afwachting van de eerste rapporten van het front. Binnen een uur na de aanval kwamen de eerste verslagen binnen van Heeresgruppe Mitte. Elementen van de legermacht van Heinz Guderian hadden de rivier de Bug overgestoken en waren de stad Brest-Litovsk al gepasseerd. De tanks van Hermann Hoth waren bezig de belangrijke rivierovergangen in te nemen. Verschillende verkenningseenheden van het 4e en 9e Leger waren al de rivieren de Bug en de Desna overgestoken.

Om 7 uur 's morgens vloog Bock vanuit Posen naar een vooruitgeschoven vliegveld nabij het hoofdkwartier van de 13e Infanteriestaf. Daar gaf luitenant-generaal Erich Jaschke Bock een samenvatting van de voortgang van de invasie. Na deze vergadering bezocht Bock Guderian bij zijn commandopost op Bokhaly. Kolonel Kurt Freiherr von Liebenstein begroette Bock, omdat Guderian enkele uren eerder met de 18e Panzer Divisie de rivier was overgestoken. Bock bezocht vervolgens Joachim Lemelsen, die hem een opgewonden verslag gaf van het front. De wegen op de Russische zijde van de rivier de Bug waren te zacht om de tanks te dragen. Als gevolg daarvan moesten verscheidene colonnes tanks een brug in het zuiden bij Kodeń oversteken. Deze koerswijziging veroorzaakte ernstige verkeersopstoppingen, omdat tienduizenden voertuigen die ene overgang moesten passeren. Desondanks was de eerste dag van de invasie spectaculair succesvol. Russisch verzet werd gemeld als licht en complete verrassing was bereikt. Er werd een snelle vooruitgang geboekt.

Op de tweede dag van Barbarossa kruiste Bock de rivier de Bug. Hij werd begeleid door generaal-majoor Gustav Schmidt en hij ging op weg naar een commandopost van waaruit hij artillerie kon waarnemen die Russische posities in de buurt van Brest-Litovsk aanviel. Ondanks het feit dat de Duitse pantsers al heel diep waren doorgedrongen op Russisch grondgebied waren de verdedigers van de stad koppig. Later die dag werd Bock verteld dat Russische weerstand aan het verzwakken was aan het front, vooral bij de zuidelijke flank die Guderian aanviel. Ondertussen vorderden de troepen van Hoth met veel gemak naar de Baltische staten en Wit-Rusland. De eerste twee dagen van Heeresgruppe Mitte waren heel succesvol.

De legers van Hoth vorderden zo snel dat Bock onmiddellijk contact met Walter von Brauchitsch zocht, en hem vroeg aanvankelijk Minsk te omzeilen om een aanval in te zetten naar Vitebsk, zodat er snel een aanval kon worden uitgevoerd op Moskou. Aanvankelijk werd het plan geaccepteerd, maar het werd al snel vervangen door Hitler, die graag wilde dat de Russische legers rond Minsk werden vernietigd. Bock schreef in zijn dagboek: 'Het omringen van Minsk is niet doorslaggevend. Trouwens, ik ben er zeker van dat de vijand verwacht dat wij Minsk aanvallen, en zich daarop zal concentreren.'

Verschillen tussen de strategie van Bock en die van het opperbevel herhaalden zich meermalen. Bock vroeg nog een keer aan het Oberkommando des Heeres om meteen door te stomen naar Moskou en de legers over te laten aan de infanterie die oprukte achter de tankcolonnes. Maar Hitler besloot dat niet te doen en drong erop aan dat de Sovjetlegers eerst moesten worden vernietigd voordat de rest van het leger dieper kon doordringen in de Sovjet-Unie.

Hij gaf toch aarzelend het bevel om af te stappen van het plan en te helpen om de Sovjetlegers te vernietigen in de buurt van Minsk. Op 25 juni verplaatste Bock zijn hoofdkwartier van Posen naar Kobryn, een stad ongeveer vijftien kilometer ten noordoosten van Brest-Litovsk. Op 30 juni, ontmoetten het 4e Leger en 9e Leger elkaar nabij Slonim, en zorgden ervoor dat duizenden Russische soldaten werden omsingeld. Echter, vele Russische soldaten ontsnapten naar het oosten. Daarna gaf Bock snel het bevel om in plaats van het leger te omsingelen, het leger voor te bereiden voor een massale mars naar het oosten. Dit besluit veroorzaakte nogmaals een confrontatie tussen Bock en Brauchitsch.

Op 3 juli boekten Bocks troepen opnieuw vooruitgang naar het oosten. Deze dag omvatte de verste afstand die door Bock zijn troepen in een enkele dag was bereikt namelijk meer dan 100 mijl. Vier dagen later waren Guderians tanks de rivier de Dnjepr overgegaan, de laatste grote belemmering voor Smolensk. Echter Guderian werd al snel teruggeroepen door Günther von Kluge. Bock had dit bevel snel teruggedraaid en Guderian werd opnieuw toegestaan om de rivier te passeren. Bock protesteerde tegen Kluges acties tegenover het 'Oberkommando des Heeres', zonder enig resultaat. Op 11 juli verplaatste Bock zijn hoofdkwartier opnieuw nu naar Borisov, een Russische stad vlak bij de rivier de Berezina.

In september kreeg Bocks legergroep dan toch opdracht om Moskou aan te vallen. In een grootschalig offensief (Operatie Taifun) behaalde hij in de eerste helft van oktober een grote overwinning. Zeven Sovjetlegers werden omsingeld, wat leidde tot de gevangenneming van 675.000 militairen. Het front werd op een breedte van 500 km doorbroken en de tanks van de legergroep kwamen tot op 120 km van Moskou.

Vanaf 15 oktober begon de aanval op Moskou, maar zware herfstregens belemmerden de opmars. Ook de zware verliezen en de problemen met de bevoorraden zorgden voor belemmeringen. Vanaf 15 november waren zijn troepen de uitputting nabij. Bock meldde dat een verdere opmars twijfelachtig was en dat het gevaar voor een tegenoffensief groot was. Toch kreeg hij bevel voort te zetten.

Op 6 december begon het Rode Leger onder generaal Georgi Zjoekov het tegenoffensief waarvoor Bock gevreesd had. Zijn troepen waren totaal uitgeput en de temperatuur was tot ver onder het vriespunt gedaald. Het gevolg was dan ook een catastrofe.

Toen veldmaarschalk von Bock genoodzaakt zag zijn legers - of wat er van over was - terug te trekken, werd hij op 19 december door Hitler ontslagen. Officieel gebeurde dat om gezondheidsredenen. Bock had al voor de tegenaanval last van zijn maag.

Op 20 januari 1942, amper een maand na zijn ontslag, kreeg Bock opnieuw een commando, ditmaal over de Heeresgruppe Süd, als opvolger van de plots overleden generaal-veldmaarschalk Walter von Reichenau.

Op 28 juni begon hij met een Duits zomeroffensief in zuidoostelijke richting (Fall Blau). Na een overwinning bij Voronezj op 5 juli kwam het tot een meningsverschil tussen Bock en Hitler. Deze splitste de legergroep in twee, waarbij het ene deel Stalingrad aan de Wolga moest veroveren en de andere oprukken naar de Kaukasus. Bock was het daar niet mee eens. Op 13 juli werd hij van zijn commando ontheven.

De rest van de oorlog bleef Fedor von Bock in de Führereserve zonder opdracht. Hij leefde teruggetrokken in Beieren. Zijn neef generaal-majoor Henning von Tresckow probeerde hem te winnen voor het complot tegen Hitler, maar Bock weigerde. Hij veroordeelde de mislukte aanslag van 20 juli 1944 op Hitler en distantieerde zich volledig van Tresckow, die zelfmoord gepleegd had.

Na de zelfmoord van Hitler op 30 april 1945 stelde Bock zich ter beschikking van de nieuwe regering van grootadmiraal Karl Dönitz.

Op 3 mei 1945 raakte Bock zwaargewond tijdens een Britse luchtaanval op zijn auto in het noorden van Duitsland. Hij stierf de volgende dag. Bij de aanval kwamen ook zijn tweede vrouw, zijn stiefdochter en zijn chauffeur om. Fedor von Bock is de enige Duitse veldmaarschalk in de Tweede Wereldoorlog die omkwam door een vijandelijke aanval.