Exclave
Een exclave is een stuk land dat politiek gezien wel, maar geografisch gezien niet met het moederland is verbonden. Een bekend voorbeeld van een exclave is de gemeente Baarle-Hertog. Overigens kan een exclave ook een eiland zijn in het geval het niet via de eigen territoriale wateren is te bereiken. Een voorbeeld hiervan is Likoma eiland - twee eilanden politiek behorend bij Malawi, maar volledig omsloten door de territoriale wateren van Mozambique.
De term exclave refereert dus aan het land waar het gebied toe behoort, in tegenstelling tot de term enclave, waarbij wordt uitgegaan van het gebied waardoor het territorium wordt begrensd. Veel exclaves zijn ook enclave, maar niet altijd. Omgekeerd zijn ook niet alle enclaves exclave: Lesotho is alleen enclave, omdat het een onafhankelijk land is, volledig gelegen binnen de grenzen van Zuid-Afrika.
Een grote exclave is het Russische oblast Kaliningrad aan de Oostzee (dat geen enclave is, omdat het gebied door twee andere staten wordt begrensd en bovendien aan zee ligt). Andere exclaves zijn de Spaanse steden Ceuta en Melilla op de kust van Marokko.
België heeft met Baarle-Hertog een lappendeken van exclaves die door Nederlands grondgebied worden omsloten. Deze exclaves zijn ook enclaves.
80 procent van de exclaves tussen landen in de wereld werd ooit gevormd door de Cooch Beharexclaves.
Lijst van exclaves (bestaand)
Landen
- Alaska (van de Verenigde Staten)
- Artsvashen (van Armenië)
- Baarle-Hertog (van België)
- Baarle-Nassau (8 kleine exclaves van Nederland)
- Barxudarlı (van Azerbeidzjan)
- Büsingen (van Duitsland)
- Cabinda (van Angola)
- Campione d'Italia (van Italië)
- Ceuta (van Spanje)
- Doebki (van Rusland)
- Frans-Guyana (departement van Frankrijk)
- Kaliningrad (van Rusland)
- Llívia (van Spanje)
- Madha (van Oman)
- Melilla (van Spanje)
- Musandam (van Oman)
- Nachitsjevan met Kerki (van Azerbeidzjan)
- Nahwa (van de Verenigde Arabische Emiraten)
- Oecussi-Ambeno (van Oost-Timor)
- Point Roberts (van de Verenigde Staten)
- Qalacha en Soh (van Oezbekistan)
- Sankovo-Medvezje (van Rusland)
- Temburong (van Brunei)
- tombe van Süleyman Shah (van Turkije)
- Vijf gebieden bij de Vennbahn (van Duitsland)
- Vorukh (van Tadzjikistan)
- Yuxari Askipara (van Azerbeidzjan)
Gebieden
- Arnaville, Bayonville-sur-Mad en Vandelainville (van het arrondissement Toul)
- Avenches (van het Zwitserse kanton Vaud)
- Boursies, Doignies en Mœuvres (van het Franse departement Nord)
- Broye (drie delen van het district; van het Zwitserse kanton Fribourg)
- Ca' Raffaello (van de Italiaanse regio Toscane)
- Chaves en een tweede, kleinere exclave (van het Franse departement Oise)
- Céligny (van het Zwitserse kanton Genève)
- 2 Communautés de communes: Est lyonnais en Pays de l'Ozon (van het Franse departement Rhône)
- Jons (van het Franse departement Rhône en de Communauté de communes de l'Est lyonnais)
- Karaikal (van het Indiase territorium Puducherry)
- Kentucky Bend (van Kentucky, Verenigde Staten)
- Komen-Waasten (van Wallonië)
- Oost-Tirol (van de Oostenrijkse deelstaat Tirol)
- Othe (van het Franse departement Meurthe-et-Moselle)
- Valréas (van het Franse departement Vaucluse)
- Voeren (van Vlaanderen)
Gemeentelijke exclaves
Gemeentelijke exclaves zijn delen van een gemeente die niet te bereiken zijn vanuit het hoofddeel van de gemeente zonder de gemeentegrond te verlaten.
België
- Elsene, doorsneden door de Louizalaan, grondgebied van Brussel.
- Mesen
- Sint-Gillis, doorsneden door de Louizalaan van Brussel.
Duitsland
- Bremerhaven
- Helgoland (van de Kreis Pinneberg, omdat die zelf níet aan open zee grenst)
- Hamburg-Neuwerk (stadsdeel van het district Hamburg-Mitte dat de eilanden Neuwerk, Nigehörn en Scharhörn omvat)
Liechtenstein
- Gapfahl en Guschgfiel/Matta/Güschgle van Balzers
- Rheinau-Tentscha van Eschen
- Nendler-Berg van Gamprin
- Plankner Garselli, Plankner Neugrütt, Riet en Wes van Planken
- Brunnenegg, Gritsch en Guschg van Schaan
- Turna und Sareis van Triesenberg
- Dachsegg, Forst, Hintervalorsch, Pradamee-Hahnenspiel en Vaduzer Riet van Vaduz
Nederland
- Amsterdam-Zuidoost, gemeente Amsterdam, hiervan afgesneden door onder andere de gemeenten Ouder-Amstel en Diemen.
Spanje
- Tremp, deze gemeente bestaat uit 5 afzonderlijke gebiedjes.
Lijst van exclaves (historisch)
De Nederlanden
- Wehl was tot 1543 een exclave van de verenigde hertogdommen Gulik en Kleef in het graafschap later hertogdom Gelre. Van 1543 tot 1815 was de ambachtsheerlijkheid Wehl een exclave van Brandenburg-Pruisen in de Staatse provincie Gelderland.[1]
- Erkelenz was tot 1543 een exclave van het graafschap later hertogdom Gelre in de verenigde hertogdommen Gullik en Kleef. Na 1581 was Erkelenz een exclave van het Spaanse Gelre in het hertogdom Gulik.[1]
- Groenlo was in de middeleeuwen een Gelderse exclave die omsloten werd door de heerlijkheden Lichtenvoorde en Borculo[2] De heerlijkheden Lichtenvoorde en Borculo waren lenen van het Prinsbisdom Münster binnen het Gelders/Zutphense gebied.
Overige gebieden
- Calais, van Engeland
- Cooch Beharexclaves (92 exclaves van Bangladesh in India en 106 exclaves van India in Bangladesh tot 1 augustus 2015)
- Oost-Pruisen, van het Duitse Rijk (1918-1940)
- Warnemünde, van Rostock
- Ifni, van Spanje
Zie ook
Noten
|