Etude voor pianola

Etude voor pianola (W38) is een compositie van Igor Stravinsky, gecomponeerd in 1917 in Morges en Les Diablerets, opgedragen aan Chileense kunstbeschermster Eugenia Errázuriz en gepubliceerd door de Aeolian Company Ltd. in 1921 in Londen in de Aeolian Hall. De Aeolian Company fabriceerde pianola's, een speelautomaat waarmee pianomuziek ten gehore kan worden gebracht.

Etude voor pianola Étude pour pianola
Componist	Igor Stravinsky
Andere aanduiding	W38
Compositiedatum	1917
Première	13 oktober 1921
Opgedragen aan	Eugenia Errázuriz
Duur	2:30 minuten
Vorige werk	Les Noces
Volgende werk	Berceuse
Oeuvre	Oeuvre van Igor Stravinsky
Portaal    Klassieke muziek

In 1916 bezocht Stravinsky voor het eerst Spanje, voor een bezoek aan Serge Diaghilev. 's Avonds luisterde Stravinsky met Diaghilev geboeid in tavernes naar Spaanse traditionele muziek. Toen de Aeolian Company hem dan ook het volgend jaar om een compositie vroeg specifiek bestemd voor de pianola, was de keus voor een etude in Spaanse stijl snel bepaald.

Drie pianisten zouden nodig zijn om het werk, genoteerd op zes notenbalken, uit te voeren. Stravinsky koos de pianola, zo verklaarde hij later, omdat het blikkerige, Nickelodeon-achtige geratel van deze oer-jukebox aan zijn gewenste klankbeeld tegemoetkwam. Een pianola, zei Stravinsky, verhoudt zich tot de glansvolle, vloeiende toon van de Steinway van een concertpianist als een T-Ford zich verhoudt tot een zesdeurs Cadillac. Het probleem bij het componeren was de synchronisatie zei hij, zowel wat de toonhoogte als het tempo betreft: "het instrument kon je kippenvel bezorgen, deels door de spookachtige afwezigheid van de speler, maar voornamelijk omdat het zo afschuwelijk onherstelbaar en onverdragelijk vals was".

Er is een manuscript onder de titel Études pour pianola hetgeen er op wijst, dat Stravinksy meer etudes wilde componeren. Echter de inkomsten waren van dien aard dat het bij één is gebleven.

Stravinsky orkestreerde de etude later en als 'Madrid' is het opgenomen als vierde deel van de Quatre études pour orchestre. In 1951 maakte Stravinsky's zoon Soulima een transcriptie voor twee piano's op basis van Madrid.