Escorial
Het Escorial (in het Nederlands ook Escoriaal of Escuriaal) (1563-1584) is een immens gebouwencomplex gebouwd in opdracht van koning Filips II van Spanje. Het is een paleis, een abdij en een koninklijk mausoleum in één geworden. Het complex is gelegen bij de stad San Lorenzo de El Escorial, ongeveer 45 kilometer ten noordwesten van Madrid. Sinds 1984 staat het complex op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
| ||||||||||||||||||||||||||||||
 Luchtfoto van het Escorial | ||||||||||||||||||||||||||||||
Aan de bouw werd begonnen in 1563 door Juan Bautista de Toledo en voortgezet door Juan de Herrera. Filips wijdde het complex aan San Lorenzo, naar de laurentiusdag waarop hij de Fransen had verslagen in de Slag bij Saint-Quentin.[1] Het Escorial was bedoeld als monument om deze overwinning in de Nederlanden te gedenken, alsook zijn streven naar godsdienstige en politieke hegemonie in Europa. De slag is afgebeeld op de fresco's in de hal der veldslagen, die tevens nadrukkelijk verwijzen naar de overwinning op de Moren bij Higueruela (1431).
Het Escorial is een vierhoekig complex van 206 meter op 161 meter, op een eenzaam bergachtig terrein, dat voldeed aan alle noodzakelijke voorwaarden voor Filips' streng-religieuze opvatting van het koningschap: een centrale binnenplaats beheerst door een kerk met een koepel, aan de ene kant geflankeerd door een klooster en aan de andere kant door een seminarie en koninklijke vertrekken.
Het complex is 13 hectare groot met meer dan 16 binnenpleinen, 1200 deuren, 2675 ramen, 4000 kamers, 16 kilometer gangen en 86 trapzalen zijn in een gebouw gegoten naar het model van het rooster waarop de heilige Laurentius geroosterd werd. De bezoeker wordt verder geïmponeerd door de muren van Guadarramagraniet en de ornamenten die zo on-Spaans lijken. Door de relatief korte bouwtijd kent het complex een grote eenheid van stijl.
Kerk en mausoleum
Filips II liet het Escorial bouwen als laatste rustplaats voor zijn vader Karel V, en als plek waar hij zich kon terugtrekken en in gemeenschap van geestelijken kon bidden voor zijn eeuwige rust. Hij wilde in het Escorial ook alleen kunnen spreken zowel met God als met zijn vader - en vaak leek het of hij die twee niet goed uit elkaar wist te houden. Achter het Plein der koningen (Patio de los Reyes) ligt de kerk met een imposante koepel, die geïnspireerd is op de Sint-Pietersbasiliek in Rome. De kerk is versierd met fresco's van Luca Giordano en bevat schilderijen van Zurbarán, Titiaan, El Greco en Vélazquez en een witmarmeren Christusbeeld van Benvenuto Cellini.[2]
In de crypte onder het altaar bevinden zich de 26 graven van de Spaanse vorsten en hun eega’s, met uitzondering van enkelen. Ook zijn er de infantes begraven.
Koninklijke vertrekken
De koninklijke vertrekken bevinden zich in het noordoostelijk deel van het complex. Filips' privévertrekken kijken trouwens uit op het altaar van de kerk, zodat hij zelfs vanuit zijn bed de Mis kon volgen. De vertrekken bevatten een grote kunstverzameling, met onder meer El Greco, Jheronimus Bosch, Titiaan en Vlaamse Primitieven. Daarnaast bezat Filips II een bibliotheek van meer dan 10.000 boeken, die niet onderdeed voor die in het Vaticaan. De boekenkasten beslaan meter en de muren en de plafonds erboven zijn met fresco's beschilderd. De bibliotheek had te lijden onder een brand in 1671 en plunderingen tijdens de Napoleontische oorlogen. Maar ook nu worden er nog meer dan 40.000 handschriften en oude drukken bewaard.
Na de Habsburgse tijd, onder de Bourbons, werd er weinig gebruikgemaakt van het Escorial. Een uitzondering was Karel IV, die er zijn appartementen inrichtte. Zijn vader, Karel III, bouwde in schril contrast met de rest van het Escorial er een klein theater bij.
Abdij
De abdij in het Escorial werd door Filips II toevertrouwd aan de orde van de Hiëronymieten. In 1885 werd de abdij overgedragen aan de Augustijnen.
Trivia
In 2013 bracht Spanje een 2 euro herdenkingsmunt uit ter ere van het Escorial. Spanje brengt elk jaar een herdenkingsmunt uit van een monument dat op de UNESCO werelderfgoedlijst staat. De serie loopt tot 2050.
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Monasterio de El Escorial op Wikimedia Commons. |