De angst voor vrijheid
De angst voor vrijheid (Die Furcht vor der Freiheit) is een boek van psychoanalyticus, filosoof en sociaal psycholoog Erich Fromm. Het werd in 1941 uitgegeven.
Met dit boek wilde Fromm, naast zijn karakterstudies van de moderne mens, de interacties tussen psychologische en sociologische factoren onderzoeken.
Het doel van het onderzoek was om "de redenen voor de totalitaire vlucht uit vrijheid" te onderzoeken.
Inhoud
In het voorwoord benoemt de auteur de hoofdzaak van het boek:
| "De stelling van het boek is dat nadat de moderne mens zichzelf heeft bevrijd van de ketenen van de pre-individualistische samenleving, die hem tegelijkertijd veiligheid gaf en hem grenzen stelde, hij nog steeds geen vrijheid heeft verworven in de zin van vrijheid als positieve realisatie van zijn individuele zelf." — De stelling van het boek in het voorwoord |
Fromm onderzoekt eerst het concept van vrijheid zelf, dat wil zeggen. Vrijheid als "psychologisch probleem/fenomeen". Daarna kijkt hij naar de historische ontwikkeling van het individualisme en dubbelzinniheid van het vrijheidsbegrip. Daarna richt hij zich op ontsnappingsmechanismen uit de vrijheid.
- De vlucht in autoritarisme (het “autoritaire karakter/persoonlijkheid”)
- De vlucht in het destructieve (zie ook Anatomy of Human Destructiveness / Anatomie der menschlichen Destruktivität)
- De vlucht in conformisme.
De ontsnappingsmechanismen worden onderzocht vanuit dieptepsychologisch perspectief, dwz. rekening houdend met de kracht van het onderbewuste.
Samenhang
Eerder, rond 1936, werd onder leiding van Fromm, het autoritaire karakter/persoonlijkheid empirisch onderzocht middels een enquête onder Berlijnse arbeiders en werknemers.
Deze studie voerde hij uit "aan de vooravond van het Derde Rijk" voor het Frankfurter Institut für Sozialforschung.
Fromm ontwikkelt zijn karaktertheorie verder in zijn boek Psychoanalyse en Ethiek (Psychoanalyse und Ethik, 1946).