Cixi (keizerin)

Zij was de dochter van Hui Cheng, een lage ambtenaar van de Mantsjoe Yehenara stam. In de lente van 1852 vond zoals gebruikelijk de landelijke selectie plaats waarin jonge meisjes zich voor de keizer moesten tonen en waaruit de keizer zijn concubines koos. Het oog van de keizer viel op de 16-jarige Xing of Lan. De voornaam van de jonge Cixi is niet bekend. Twee jaar later zou zij gepromoveerd worden tot een bijvrouw van de vierde rang, keizerlijke concubine Yi. Zij slaagde erin als enige concubine een zoon van keizer Xianfeng te krijgen. Na de geboorte werd zij gepromoveerd naar een bijvrouw van de tweede rang en was daarmee de tweede vrouw in het paleis na de keizerin.

In 1860 werd Peking tijdens de Tweede Opiumoorlog door de Engelsen en Fransen aangevallen. De keizerlijke familie vluchtte naar Jehol en liet de broer van de keizer, prins Yi Xin achter om met de westerlingen te onderhandelen. In 1861 overleed de keizer in ballingschap en werd Cixi samen met keizerin Ci'an regentes voor haar zoon Zaichun die de regeringsnaam Tongzhi zou nemen. Problemen na de dood van Xianfeng zorgden voor grote opschudding. Xianfeng had namelijk voor zijn dood een aantal prinsen en ministers aangesteld om zijn minderjarige zoon te helpen bij het regeren. Deze prinsen en ministers waren er echter op uit om de macht over te nemen. Cixi wist echter met de hulp van Xianfengs jongere broer, prins Yi Xin, deze mensen uit te schakelen. De meesten werden gedwongen zelfmoord plegen en hun leider Sushun werd onthoofd.

Portret van Cixi door Catherine Carl op het einde van de jaren 1890

In 1872 werd Tongzhi meerderjarig en stopten de twee keizerin-weduwen met het helpen regeren. De twee weduwen vonden het ook tijd dat de jonge keizer ging trouwen. Verhalen vertellen dat Cixi wilde dat hij zou trouwen met een meisje van de Fucha stam en Ci'an wilde dat hij zou trouwen met een meisje van de Alute stam. Uiteindelijk koos Tongzhi voor het meisje van de Alute stam. Dit zou Cixi niet leuk gevonden hebben en daarom wordt er gesuggereerd dat dit een van de redenen zou zijn geweest waarom Cixi haar schoondochter heeft vermoord.

Na de dood van haar zoon in 1875 werd de twee keizerin-weduwen opnieuw regentes, ditmaal voor hun neefje Zaitian. Hij nam de regeringsnaam Guangxu. Guangxu was de zoon van Cixi's jongere zuster en de jongere broer van haar man.

In 1881 overleed haar co-regentes Cian. In 1889 trad ze terug als regentes toen Guangxu meerderjarig werd. Vlak daarvoor had ze haar nicht Longyu aan hem uitgehuwd. Negen jaar later spoorde de heersende elite de keizerin aan het regentschap opnieuw op zich te nemen naar aanleiding van de Honderd Dagen van Hervorming. In 1901 ontvluchtte Cixi Peking toen de Bokseropstand in alle hevigheid losbarstte. Ze overleed op 15 november 1908, één dag na de dood van keizer Guangxu. Op haar laatste dag wees ze nog wel de opvolger van Guangxu, keizer Xuantong (de zoon van de aan haar zeer loyale tweede prins Chun) aan.

Na haar overlijden werd ze bijgezet in de necropolis van de Qing-dynastie. Tijdens de revolutie werd haar graf opengebroken, waarbij haar lijk uit de sarcofaag werd gehaald en geschonden. Het graf zelf werd geplunderd. Ondanks de protesten van de voormalige keizer deed de republikeinse regering niets om de graven van de voorouders te beschermen.

Kort na haar dood, in 1910, verscheen een Engelse biografie waarin de keizerin-weduwe extra werd belasterd.[1] Zo zou zij haar co-regentes alsmede Guangxu hebben laten vergiftigen. In 2008 echter heeft forensisch onderzoek op de stoffelijke resten van Guangxu aangetoond dat Cixi verantwoordelijk was voor de vergiftiging met arseen.[2]

Tijdens de hoogtijdagen van Chinees communisme werd Cixi in de propaganda afgeschilderd als het symbool van de tirannieke monarchie. Ze vertegenwoordigde al het slechte in de monarchie.