Christen-Democratisch Appèl

Onder leiding van onder meer oud-ARP- en oud-CDA-politica Cathy Ubels kwam in 1981 de links-progressieve Evangelische Volkspartij (EVP) tot stand uit onvrede met de centrumrechtse koers van het CDA. Talrijke leden van de CDA-werkgroep Niet bij brood alleen (1980) verenigden zich aldus met andere links-progressieve protestantse christenen, zoals de Nederlandse Stasi-spion, vredesactivist, EVP-politicus en oud-generaal Chiel von Meijenfeldt. De EVP bestond gedurende bijna tien jaar en ging daarna op in de fusiepartij GroenLinks.

Sinds de oprichting van het CDA is binnen de partij de conservatieve algemeen-christelijke Beweging Christelijke Koers (BCK) actief. In 1994 scheurden conservatieve katholieke lokale CDA-politici en katholieke BCK'ers zich af door oprichting van de Katholieke Politieke Partij (KPP), die echter geen kamerzetel won bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1994 en 1998. Onder leiding van oud-KPP-lijsttrekker Olaf baron van Boetzelaer keerden de conservatieve katholieke KPP-politici na vier jaar terug naar het CDA.

In 2012 doken meermaals geruchten op over een grote conservatieve politieke afscheuring van het CDA in Limburg uit onvrede met de linkse en „rode” partijkoers van de nieuwe partijvoorzitter Ruth Peetoom. Het CDA in Limburg zou een afsplitsing naar gelijkenis met de CSU (Christelijk-Sociale Unie) in Beieren willen oprichten volgens CDA-senator René van der Linden. De Limburgse afdelingsvoorzitter heeft in 2012 al de mogelijkheden van afsplitsing op schrift gesteld.[9]

Pieter Heerma is sinds 21 mei 2019 fractievoorzitter van de Tweede Kamerfractie van het CDA en volgt daarmee Sybrand Buma op.

Buma was voorzitter van de CDA-fractie in de Tweede Kamer tot 21 mei 2019 en werd op 18 mei 2012 gekozen tot partijleider; op 30 juni 2012 werd Buma formeel benoemd tot lijsttrekker en partijleider voor de Tweede Kamerverkiezingen 2012 Hij vertrok op 11 juni 2019 uit de Tweede Kamer nadat hij benoemd was tot burgemeester van Leeuwarden. Elco Brinkman is fractievoorzitter van de CDA in de Eerste Kamer. Ruth Peetoom werd op het partijcongres van 9 februari opgevolgd als partijvoorzitter door Rutger Ploum. Volgens het partijbestuur bevindt het CDA zich in het midden van het politiek spectrum. Sinds 26 oktober 2017 is het CDA weer een regeringspartij en maakt het deel uit van het Kabinet-Rutte III.[10]

• Rutger Ploum (voorzitter)
• Marischa Kip (secretaris)
• Pieter-Jan van Zanten (penningmeester)
• Frank Beck
• Mariëlle Veerman
• Conny Castelein
• Sebastiaan den Bak
• Babette Lammerts
• Alwyn de Jong
• Lotte Schipper
• Ibrahim Wijbenga
• Hubert Mackaus

Het CDA ondersteunt zusterpartijen in Midden- en Oost-Europa. In 1990 is daartoe de Eduardo Frei Stichting (EFS) opgericht. De EFS ontvangt voor dit werk fondsen uit het MATRA-programma van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Daarnaast geven CDA-politici onder meer trainingen aan lokale politici en vrijwilligers.

Het CDA is mede-oprichter van het Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie, een organisatie van zeven Nederlandse politieke partijen die democratiseringswerk steunt in 17 landen.

Ledenaantallen CDA

Bron: CDA - ledentallen (Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen)

De partijstandpunten van het CDA komen in grote mate overeen met die van andere grote Europese christendemocratische partijen. Hierbij spelen een viertal kernbegrippen, die de kernwaarden van de Bijbel vertalen, een belangrijke rol:

• Gespreide verantwoordelijkheid: het principe dat de verantwoordelijkheid voor het reilen en zeilen van de samenleving bij verschillende personen en organisaties ligt en niet bij één organisatie. Dit principe gaat uit van een grotere eigen verantwoordelijkheid, waarbij het individu meer verantwoordelijkheid neemt voor de maatschappij om hem heen. Omdat het individu niet alles alleen kan gelooft het CDA in een sterk maatschappelijk middenveld met organisaties die groepen individuen verenigt in het uitoefenen van verantwoordelijkheid voor een bepaald maatschappelijk aspect (zoals, vakbonden en werkgeversbonden op het gebied van arbeidsverhoudingen). In laatste instantie, als 'de maatschappij' er zelf niet meer uitkomt behoort de overheid uitkomst te bieden. Dit hangt samen met het begrip soevereiniteit in eigen kring. In de verhoudingen tussen verschillende schaalniveaus past het CDA het principe van subsidiariteit toe: de verantwoordelijkheid moet daar liggen waar die het best genomen kan worden en bij voorkeur op een zo laag mogelijk schaalniveau.
• Gerechtigheid: het principe van rechtvaardigheid, volgens welke goede daden beloond worden en slechte bestraft. Het principe houdt ook in dat iedereen in zijn waarde gelaten moet worden en het recht heeft zich te ontplooien.
• Solidariteit: het principe dat men dient te zorgen voor kwetsbaren in de samenleving. Het (Bijbelse) begrip naastenliefde ligt hieraan ten grondslag.
• Rentmeesterschap: het principe dat de mens goed voor de aarde waarop hij leeft moet zorgen. Dit komt in de praktijk neer op een goede zorg voor het milieu, maar houdt voornamelijk de plicht in de aarde in leefbare staat door te geven aan het nageslacht.

De kernwaarden vertalen zich in de praktijk in onder meer de volgende standpunten:

• Vanuit het principe van gespreide verantwoordelijkheid is het CDA in de afgelopen twintig jaar voorstander geweest van een terugtredende overheid die meer ruimte geeft aan mensen om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. Hierin gaat het CDA echter minder ver dan de VVD, die het ontstane 'gat', dat de terugtredende overheid achterlaat, wil laten opvullen door de markt in plaats van door maatschappelijke organisaties. Hoewel het CDA het kapitalisme niet afwijst en de pogingen om meer marktwerking in de publieke sector in te voeren steunt, ziet het CDA de markt niet als ultieme oplossing voor problemen op het gebied van efficiency en maatschappelijke verhoudingen.
• Om een samenleving te creëren waarin mensen weten waar ze aan toe zijn en respect krijgen hecht het CDA vanuit het principe gerechtigheid veel waarde aan het herstel van normen en waarden. Het herstel van normen en waarden heeft overigens al vanaf het begin deel uitgemaakt van het gedachtegoed van de partij. De eerste CDA premier Dries van Agt sprak regelmatig over het Ethisch Reveil. Toen in 1994 een kabinet werd gevormd waarvan het CDA geen deel uitmaakte (het paarse kabinet) hebben VVD, PvdA en D66 een aantal punten kunnen realiseren die tot dat moment op ethische en religieuze gronden door het CDA waren tegengehouden.
• Hoewel het CDA een van de drijvende krachten is geweest achter de versobering van de sociale zekerheid, komt de kernwaarde solidariteit naar voren in de wens belastingen en toeslagen inkomensafhankelijk te houden. Vanuit dit principe is het CDA bijvoorbeeld tegen verdere liberalisering van de huurmarkt. Ook de aflossing van de staatsschuld in één generatie wordt vanuit het standpunt van solidariteit (tegenover toekomstige generaties) verdedigd. De vermindering van de staatsschuld is vooral in de jaren tachtig ten koste gegaan van de lagere inkomens. Daarbij is een belangrijke rol gespeeld door premier Ruud Lubbers en minister van Financiën Onno Ruding.
• Vanuit het principe rentmeesterschap wil het CDA de uitstoot van CO₂ terugdringen. Vanuit dit standpunt staat het CDA niet afwijzend tegenover het opwekken van kernenergie voor de middellange termijn.[11] Vanuit het principe van rentmeesterschap is het CDA voorstander van strengere Europese regels met betrekking tot dierenwelzijn.

Bron: Standpuntenpagina van het CDA

Hoewel de aanhang van politieke partijen niet meer zo trouw stemt als vroeger en verkiezingsuitslagen behoorlijk kunnen schommelen, kent het CDA een zekere kernaanhang onder met name katholieke, hervormde en gereformeerde kiezers, al stemmen ook niet-christelijke kiezers op de partij, wat vooral in de jaren tachtig (tijdperk Lubbers) en begin eenentwintigste eeuw gebeurde. Regionaal heeft het CDA een bovengemiddeld grote aanhang in Twente, op de Veluwe, in het Westland, in het midden en oosten van Noord-Brabant en in Limburg. Geografisch gezien kent het CDA in veel plattelandsgemeenten een relatief grote aanhang. Minder aanhang heeft het CDA in de grote steden en in Groningen en Drenthe.

De gemeente waar het CDA bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 procentueel de meeste stemmen haalde, was Tubbergen (43,4%) (een verlies van 23% ten opzichte van 2006) in de provincie Overijssel. In buurgemeente Dinkelland (totaal 38,3%) had het CDA ook te maken met forse verliezen (22,4% verlies ten opzichte van 2006). In het Overijsselse dorp Daarle (gem. Hellendoorn) werd het meest op het CDA gestemd (63%). Ook in Tilligte, Lattrop en Beuningen bleef het percentage CDA stemmers traditioneel hoog. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 werd het CDA in de gemeente Hellendoorn en Twenterand de grootste partij.

Het CDA maakt deel uit van het op 26 oktober 2017 geïnstalleerde kabinet-Rutte III. De portefeuilles van de CDA-bewindslieden zijn:

• Hugo de Jonge – Vicepremier en minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
• Ank Bijleveld – Minister van Defensie.
• Wopke Hoekstra – Minister van Financiën.
• Ferdinand Grapperhaus – Minister van Justitie en Veiligheid.
• Raymond Knops – Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
• Mona Keijzer – Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat.

Raymond Knops was tot 1 november 2019 staatssecretaris. Wegens langdurige ziekte van minister Kajsa Ollongren hebben er diverse wijzigingen plaatsgevonden in de samenstelling van het kabinet. Dit heeft onder meer geleid tot de benoeming van Raymond Knops als minister.

Aantal CDA-zetels in de Tweede Kamer sinds 1956. Zetels tussen 1956 en 1977 (blauw) zijn de som van KVP, ARP en CHU

De fractie van het CDA in de Tweede Kamer bestaat uit 19 leden:

De fractie van het CDA in de Eerste Kamer bestaat uit 9 leden:

• Ben Knapen (fractievoorzitter)
• Peter Essers
• Theo Rietkerk
• Joop Atsma
• Hugo Doornhof
• Ton Rombouts
• Ria Oomen
• Greet Prins-Modderaar
• Niek Jan van Kesteren

De fractie van het CDA in het Europees Parlement bestaat uit vijf leden:

• Esther de Lange (voorzitter CDA-delegatie en vicevoorzitter EVP-fractie)
• Jeroen Lenaers
• Annie Schreijer-Pierik
• Tom Berendsen

• Groningen - 3 van de 43 zetels
• Friesland - 8 van de 43 zetels
• Drenthe - 5 van de 41 zetels
• Overijssel - 8 van de 47 zetels
• Flevoland - 3 van de 41 zetels
• Gelderland - 7 van de 56 zetels
• Utrecht - 5 van de 49 zetels
• Noord-Holland - 4 van de 55 zetels
• Zuid-Holland - 4 van de 55 zetels
• Zeeland - 7 van de 39 zetels
• Noord-Brabant - 8 van de 55 zetels
• Limburg - 9 van de 47 zetels

Gedeputeerden:

• Groningen - 1 van de 6 leden
• Friesland - 2 van de 5 leden
• Drenthe - 1 van de 5 leden
• Overijssel - 2 van de 6 leden
• Flevoland - 1 van de 6 leden
• Gelderland - 1 van de 6 leden
• Utrecht - 1 van de 4 leden
• Noord-Holland - geen
• Zuid-Holland - 1 van de 6 leden
• Zeeland - 1 van de 5 leden
• Noord-Brabant - 2 van de 5 leden
• Limburg - geen

In Limburg vormen zes gedeputeerden op eigen titel een extra-parlementair college en zijn derhalve niet opgenomen in bovenstaande tabel. De gedeputeerden zijn afkomstig uit: CDA, VVD, FvD, PVV, GL en Lokaal-Limburg. Dit is de enige provincie waar Forum voor Democratie deel uitmaakt van het college.

Commissaris van de Koning:

• Gelderland - John Berends
• Noord-Brabant - Wim van de Donk
• Limburg - Theo Bovens
• Zuid-Holland - Jaap Smit
• Groningen - René Paas

Ongeveer 125 burgemeesters in Nederland zijn van CDA-huize. Bekende CDA-burgemeesters zijn onder meer Hubert Bruls (Nijmegen), John Berends (Apeldoorn), Lucas Bolsius (Amersfoort), Ton Rombouts ('s-Hertogenbosch), Cees van der Knaap (Ede), Pieter van Maaren (Urk) en Cornelis Visser (Twenterand).

Het CDA is op gemeentelijk niveau de grootste landelijke partij van Nederland. Ze levert honderden wethouders, en een groot aantal gemeenteraads- en deelgemeenteraad leden.

De waterschapsverkiezingen in november 2008 vonden voor het eerst plaats met behulp van een lijstenstelsel in plaats van voorheen het personenstelsel. Het CDA doet in alle waterschappen mee.