Catalaans onafhankelijkheidsproces

Catalonië is een autonome gemeenschap van Spanje met als hoofdstad Barcelona. Catalanen hebben hun eigen taal, het Catalaans, en een cultuur die op veel punten anders is dan die van de rest van Spanje. Door de geschiedenis heen zijn er meerdere onafhankelijkheidsbewegingen geweest, en enkele malen is zelfs een onafhankelijke Catalaanse Republiek uitgeroepen. Het centrale gezag in Madrid en de Generalitat de Catalunya, de Catalaanse overheid, hebben door de geschiedenis heen altijd in meer of mindere mate op slechte voet met elkaar gestaan.

In 2006 vecht de conservatieve partij Partido Popular (PP) het dan net door de Catalaanse regering opgestelde en per referendum goedgekeurde autonomiestatuut aan, een soort regionale grondwet. Het constitutioneel hof schrapt hierop in 2010 een aantal bepalingen en herschrijft een aantal andere. Dit gaat met name over zaken als de status van de Catalaanse taal, en referenties naar Catalonië als zijnde een natie[1].

Deze beslissing van het constitutioneel hof leidt tot hevige protesten in Barcelona, die steeds meer in kracht toenemen. Belangrijke momenten in deze beweging zijn de massamanifestaties op de Diada Nacional de Catalunya, de nationale feestdag van Catalonië, waar in het tweede decennium van de 21e eeuw meerdere malen meer dan een miljoen mensen aan deelnemen. Dit volksprotest gaat gepaard met een politieke ontwikkeling, het Procés, waarmee het geheel van politieke inspanningen voor het verkrijgen van de onafhankelijkheid van Catalonië wordt bedoeld. Regionalistische partijen (in deze context in Spanje "nationalistische partijen" genoemd) werken hard in het regioparlement om een onafhankelijkheidsreferendum te bewerkstelligen.

Als de catalanistische partijen gezamenlijk een meerderheid halen in 2014, beloven zij een onafhankelijkheidsreferendum te organiseren, en nemen in het regioparlement besluiten aan met dat doel. In 2014 is er een eerste, onofficieel referendum, gevolgd in 2015 door "plebiscitaire verkiezingen" waarin de regionalistische partijen stellen dat een stem voor hen, een stem voor de onafhankelijkheid is. Als zij dan opnieuw de meerderheid behalen, nemen ze wetten aan ter voorbereiding van een officieel, bindend referendum. Deze wetten worden door het constitutioneel hof verworpen als ongrondwettelijk, evenals het daadwerkelijke referendum dat op 1 oktober 2017 wordt gehouden[2]. De centrale regering in Madrid onder leiding van Mariano Rajoy probeert dit referendum tegen te houden, soms hardhandig, en beelden van politiegeweld gaan de wereld over[3]. Na dit referendum is de voltallige Catalaanse regering, alsmede een aantal maatschappelijke leiders, aangeklaagd voor rebellie, opruiing, malversaties en burgerlijke ongehoorzaamheid.