Carl Philipp Emanuel Bach

Hij studeerde aan de gymnasia van Köthen en Leipzig. Oorspronkelijk studeerde hij rechten in Leipzig en Frankfurt aan de Oder, maar hij werd in 1740 hofmusicus (klavecinist) van Frederik de Grote in Potsdam, niet ver van Berlijn. Hij moest daar onder andere de koning, die een bekwaam fluitist en componist was, begeleiden op het klavecimbel. Hij schreef er voor de verschillende adellijke personen beroemd geworden muziek: de Preußische Sonaten (1742) voor Frederik II, de Württembergische Sonaten (1744) voor de jonge hertog Carl Eugen von Württemberg en de Sechs Klaviersonaten mit veränderten Reprisen (1760) voor prinses Anna Amalia. Zijn brede, algemene ontwikkeling was hem hierbij erg van nut: hij verkeerde met groot gemak in de hoogste kringen en was charmant, hoffelijk en onderhoudend – eigenschappen die zijn vader weleens miste.

Het lukte Carl Philipp Emanuel niet om de plaats van zijn in 1750 overleden vader als cantor-organist aan de Leipziger Thomaskirche over te nemen. In plaats daarvan volgde hij in 1767 zijn peetoom Georg Philipp Telemann op als Kapellmeister van de vijf hoofdkerken van Hamburg. Hij legde zich vanaf dan hoofdzakelijk toe op het schrijven van kerkmuziek. Tot zijn dood bleef hij in Hamburg.

Carl Philipp Emanuel heeft regelmatig gereisd. Op 8 januari 1767 - het jaar waarin hij zijn ambtstijd als hofmusicus van koning Frederik de Grote van Pruisen beëindigde en zijn werkzaamheden als stadsmuziekdirecteur in Hamburg begon - heeft hij een concert gegeven in het Concerthuis aan de Poelestraat in Groningen. Carl Philipp Emanuel Bach werd in Groningen geannonceerd als "de heer Bach van Berlijn" in overeenstemming met de Duitse gewoonte om van de "Berlijnse Bach" te spreken in een periode dat er tal van leden van deze muzikale familie kapelmeester en organist waren.

In Groningen heeft hij op een klavecimbel "Muziek Stukken van zyne eigene Compositie" gespeeld.[1] Het Groningse concert wordt in verband gebracht met de werkzaamheden van de Groningse organist Jacob Wilhelm Lustig (geboren en getogen in Hamburg) die niet alleen het werk van Johann Sebastian Bach in Nederland bekend maakte, maar die ook oog- en oorgetuige is geweest van Bachs befaamde optreden in 1720 op het monumentale orgel in de Sankt Catharinenkirche in Hamburg, waarvan de toen hoogbejaarde Johann Adam Reincken, geboortige Deventenaar, de vaste bespeler was.

Als componist geldt Carl Philipp Emanuel als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Empfindsame stijl, die sterk de nadruk legt op een gevoelvolle expressie en dicht bij de Sturm und Drang ligt. In dit opzicht is hij een overgangsfiguur tussen de barokstijl van zijn vader en het classicisme van de Eerste Weense School.

Hij was verder een belangrijk muziektheoreticus voor klavierinstrumenten. Hij kende alle mogelijke theorieën en technieken en men mag hem zelfs beschouwen als de vader van de moderne pianotechnieken. Zijn Versuch über die wahre Art das Klavier zu spielen (1753 - 1762) is fundamenteel voor de kennis van de stijl van klavierinstrumenten in de tweede helft van de achttiende eeuw.

Er bestaan twee catalogi met de indeling van de werken van C.Ph.E. Bach. Uit 1905 stamt de indeling van Alfred Wotquenne, herkenbaar aan de code "Wq" met een volgnummer, maar sinds 1989 is er ook de catalogus van E. Eugene Helm, aangeduid met H en een volgnummer. Een wetenschappelijke uitgave van zijn complete oeuvre is inmiddels begonnen en zal naar verwachting in 2014 zijn afgerond: het driehonderdste geboortejaar van Carl Philipp Emanuel Bach.[2]

Zijn belangrijkste werken zijn:

• 19 symfonieën
• 61 concerten, waarvan ruim 50 voor klavier en een merkwaardig dubbelconcerto voor hamerklavier en klavecimbel, waarin het moderne hamerklavier wordt uitgespeeld tegen het traditionele klavecimbel
• 60 instrumentale duo's voor verschillende instrumenten
• 30 triosonates
• 3 klavierkwartetten
• ca. 200 klaviersonates, onder andere 6 Preussische Sonaten (1742), 6 Württembergische Sonaten (1744), 6 Sonaten mit veränderten Reprisen (1760), sonatines, rondo's en 12 variatiewerken
• orgelsonates
• 2 oratoria
• Magnificat
• 20 passiemuzieken
• motetten
• oden, aria's, liederen, onder andere Oden mit Melodien (1760), Zwölf geistliche Oden und Lieder (1764)

• Zie ook: Familie Bach
• Zie voor besproken composities: Categorie:Compositie van Carl Philipp Emanuel Bach
• Luister naar het rondo in Es-dur, H.288, van Bach op Mutopia

Het derde deel van het Cello Concerto in A-groot H 172 was van 1990 tot 2016 jaarlijks te horen tijdens de uitzending van Het Groot Dictee der Nederlandse Taal toen dit nog op TV werd uitgezonden.

• Bladmuziek van C.P.E. Bach op de website van het International Music Score Library Project

Zie de categorie Carl Philipp Emanuel Bach van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.