Breischede

Een breischede is een koker met aan een kant een gat, waar een breinaald in gestoken kan worden. De schede werd door mannen achter de broekband gestoken, door vrouwen achter de band van hun schort.[1] De koker is rond 20 cm lang,[2] soms recht, maar ook vaak gebogen[3] of in een hoekvorm. De breischede is alleen te gebruiken met breinaalden zonder knop.

Een aantal breischeden (Engeland)

De breischede had allerlei alternatieve namen, al dan niet in dialect. Aangetroffen zijn breischei, breihout of -houtje, braaihoutjie,[4] breisteker,[5] breipenhouder of breipennenkoker(tje).[4]

De breischede is in Nederland in onbruik geraakt,[6] maar het gebruik ervan is bijvoorbeeld in Engeland niet uitgestorven.[7][8] Het gebruik van de breischede is waarschijnlijk verdwenen omdat breien na de uitvinding van de breimachine eerder een prettig tijdverdrijf werd, in plaats van een noodzaak om met zo snel mogelijk breien geld te verdienen.[9][10]

Voordelen
Een vrouw draagt turft en is tegelijkertijd aan het breien. Tekening uit 1886.

Gebruik van een breischede heeft een aantal voordelen:

  • maakt het mogelijk om staand of lopend te breien.[11]
  • vrouwen met een baby aan de borst konden tegelijkertijd breien.[12] Dit was van belang om het gezinsinkomen aan te vullen met breiwerk.
  • er kan sneller mee gebreid worden dan als de twee naalden met de hand worden vastgehouden. Als de rechternaald in de schede wordt gezet, is de rechterhand vrijer om de steken om te slaan.[11]
  • de breischede vangt het gewicht van het breiwerk op, waardoor er minder spanning op de armen komt. Het voorkomt dan ook een vorm van RSI die door breien kan optreden.
  • er is minder risico om de kleding met de achterkant van een breinaald te beschadigen.[13]

Materiaal

In de eenvoudigste vorm bestaat een breischede uit een samengebonden bundel stro of een aantal samengebonden schachten van een ganzenveer.[10] Duurzamere breischedes werden gemaakt van hout of been. Luxere breischeden werden mooi versierd, of uitgevoerd in ivoor,[13] goud of zilver.[14] In Nederland zijn breischedes aangetroffen daterend tussen 1588[14] tot 1950.[15]

Een variant van de breischede is de breiriem, een opgevuld kussentje van leer, dat met een riem om het middel wordt gebonden.

Wetenswaardigheden
  • Hendrik Wiegersma, schilder en arts uit Deurne, verzamelde breischeien als vorm van volkskunst. In 1925 schreef hij er ook een boekje over.[16]
  • De winnares van het wereldkampioenschap snelbreien in 2008, Hazel Tindall van de Shetlandeilanden, gebruikte een leren breischede, eigenlijk dus een breiriem.[17] Zij verbeterde het Guiness Book-record van de Nederlandse Miriam Tegel.[18]
  • Breischeden werden wel gegeven als teken van liefde.[19] De gever vermeldde dan zijn initialen op de breischede.[12]
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.