Bosch (dialect)
Bosch is een Brabants dialect dat in 's-Hertogenbosch gesproken wordt.
Verbreiding van het Brabants volgens Jo Daan
Taalkundig wordt het dialect ingedeeld bij het Meierijs; omdat het echter niet zo representatief is voor de dialecten uit de Meierij, delen de samenstellers van het Woordenboek van de Brabantse Dialecten het in bij het Maaslands.
Omdat 's-Hertogenbosch van oudsher een handelsstad is, is het dialect sterk beïnvloed door het Algemeen Nederlands. Zo kan het voorkomen, dat in de ene wijk nog veel Bosch wordt gesproken, maar in een andere wijk nauwelijks. Dit is terug te voeren op het gegeven dat 's-Hertogenbosch een forensenstad is geworden.
Kenmerken
Een kenmerk van het Bosch is dat de woorden vrij kort worden geschreven en uitgesproken. (Bijvoorbeeld taofel voor tafel)
Andere kenmerken van de uitspraken van de letters :
- De Bosschenaar maakt evenals de andere zuiderlingen de g-klank tamelijk voor in de mond. Hierdoor is de beroemde zachte g hoorbaar.
- Voor de 'w' wordt de mond getuit. De lippen worden hierbij aangespannen, waardoor er een ronde w klinkt. Elders worden de voortanden op de onderlip geplaatst.
Uitspraak
- De aa-klank en de oo-klank worden bijna hetzelfde uitgesproken. (Bijvoorbeeld: Zuwwe gaon lôôpe? (Zullen we gaan lopen?))
- De ee-klank wordt veelal vervangen door de eu-klank. (Bijvoorbeeld: Ziede dè keind speule? (Zie je dat kind spelen?))
- In tegenstelling tot andere omliggende plaatsen, wordt de sch-lettercombinatie niet als -sk- uitgesproken.
Trivia
- Bij Boschlogie gaat er een cursus over het Bossche dialect. Er wordt ook dieper ingegaan op het Rosmalens en het feit, dat er meerdere plaatselijke dialecten zijn in één gemeente.
- Jaarlijks wordt er een Grôôt Bosch Dictee gehouden.