Bezonken rood

Brouwers bracht zijn kleuterjaren door in het jappenkamp Tjideng, hij zat daar samen met zijn moeder, oma en zusje. Zijn vader was daar niet omdat de mannen van de vrouwen en kinderen gescheiden werden. Zijn oma stierf in het kamp door ondervoeding, lijfstraffen en uitputting. Alle vrouwen werden slecht behandeld, ze kregen lijfstraffen ongeacht wat ze deden, zelfs als ze niets deden. Brouwers zelf (de ik-figuur in het verhaal) heeft dit alles van dichtbij meegemaakt. Soms vond hij wat er met de vrouwen gebeurde zelfs wel grappig, bijvoorbeeld dat ze naakt als kikkers moesten rondspringen. Hij had als vijfjarige kleuter geen besef van goed of kwaad. Juist dat is later de kern van zijn kampsyndroom. Hij voelt zich schuldig, omdat hij als nieuwsgierige kleuter alles zo gretig in zich opnam. En dat hij door zijn leeftijd niet stil kon staan bij de gruwelijkheden. En er zelfs om heeft gelachen.

Later toen hij volwassen was en de film van het kamp opnieuw zag, sloeg hij zichzelf omwille van zijn immoreel gedrag van destijds. Nadat Brouwers zijn moeder afgeranseld en vernederd zag, besloot hij bij zichzelf dat ze zijn moeder niet meer kon zijn. Door alles wat hij had gezien en meegemaakt was hij het gevoel van liefde verloren. Hij vereerde zijn moeder, maar haar schoonheid en zijn liefde voor haar werd door de Japanner die zijn moeder bijna dood trapte voorgoed weggeschopt. Niemand zou hem nog kunnen kwetsen als hij niemand liefhad. Hij hield niet meer van zijn moeder.

Na het verschijnen van Bezonken rood brak er een felle strijd uit tussen de auteur en o.a. Rudy Kousbroek. In 1982 voerde Kousbroek in De tomatenketchup-Tjideng van Jeroen Brouwers voor het eerst aan dat Bezonken rood een opeenstapeling zou zijn van leugens en overdrijvingen. In 1992 kwam hij met Het Oostindisch kampsyndroom waarin hij verder inging op de indertijd heersende mythes en fabeltjes rondom de jappenkampen.

Kousbroek was niet de enige die schreef over het boek; ook Marjoleine de Vos, Dirk Roofthooft en anderen schreven erover.

Hoewel er door sommigen veel kritiek op werd geuit, werd het boek in Nederland over het algemeen goed ontvangen. In 1995 werd het in Parijs bekroond met de prestigieuze Prix Femina étranger. In 2019 werd de vijftigste druk bereikt.

Bezonken rood is vertaald in het Bosnisch, Deens, Duits, Engels, Frans, Grieks, Hongaars, Italiaans, Japans, Portugees, Roemeens, Servo-Kroatisch, Turks en Zweeds. [1]