Behoefte
Behoefte is het nodig hebben of het verlangen naar een ontbrekend goed, dienst, emotie of waarde. In het eerste geval is er een noodzaak, in het tweede geval is er een verlangen.
Bij bevrediging van de behoefte ontbreekt het gewenste of noodzakelijke niet meer. Dit kan ook na afloop nog doorwerken, zoals dat de behoefte aan eten na het eten nog even bevredigd blijft. De bevrediging is in dit voorbeeld na verloop van tijd echter uitgewerkt, de behoefte aan eten keert terug. De behoefte gaat in zulke gevallen op en neer. De behoeftebevrediging kan ook voor langere duur zijn, zoals na het vinden van een huis, een baan of een partner.
Behoeften in de economische wetenschap
De mens heeft uiteenlopende behoeften. Een vaak gebruikte indeling is:
- Primaire behoeften (= basisbehoeftes): zuurstof (meestal gratis beschikbaar en dan in economische context niet van toepassing), water, voedsel, urineren, defecatie, bescherming tegen onder meer ziektes, kou en hitte (zoals kledij en onderdak), en onderling contact (zoals communicatie en intimiteit). Deze behoeften zijn verzadigbaar en veranderen met de beschavingsgraad, de leeftijd, het ras, het geslacht.
- Secundaire behoeften (= sociale behoeften): onderwijs, cultuur, geloof, sport en ontspanning. Deze behoeften zijn afhankelijk van de beschavingsgraad; ze zijn aanstekelijk, onderling vervangbaar en heel vaak irrationeel. In onze samenleving tenderen de sociale behoeften van het individuele naar het collectieve. Het betreft niet alleen de behoefte aan veiligheid, aan infrastructuur, aan recreatie, steeds meer is in de zorg voor bijvoorbeeld verpleging of pensioen, een tendens naar individualisering ontstaan.
- Tertiaire behoeften (= luxebehoeften): verre reizen, auto, boot.
Behoeften kunnen ook toekomstig zijn. Te denken valt aan zaaigoed of aan voorzieningen voor de oude dag.
Kenmerken:
- Aantal is onbegrensd, zoals technologische vooruitgang
- Verzadigbaar, zoals primaire behoeften → voeding
- Veranderlijk, zoals leeftijd, geslacht, afkomst, klimaat
- Vervangbaar of substitueerbaar, zoals keuze → concurrentie, reclame
Behoeften in de psychologische wetenschap
Basisbehoeften
In de psychologie wordt gezocht naar de basisbehoeften van de mens. Dit zijn behoeften die fundamenteel zijn aan het mens-zijn en die aan de basis liggen van het menselijk gedrag. Belangrijke theorieën over de menselijke basisbehoeften zijn bijvoorbeeld de behoeftehiërarchie van Abraham Maslow en de zelfbeschikkingstheorie. Verschillende mogelijke basisbehoeften die de mens bijvoorbeeld heeft zijn de behoeften naar competentie, erkenning, verbondenheid maar ook eten en veiligheid.
Natuurlijke behoefte doen
Natuurlijke behoefte doen is urineren en defecatie, bijvoorbeeld in een gemeentelijke verordening waarin wordt aangegeven waar dit niet mag. In de Nederlandse model-APV staat Het is verboden binnen de bebouwde kom op een openbare plaats zijn natuurlijke behoefte te doen buiten daarvoor bestemde plaatsen.
Zie ook
- Motivatie, de wijze om behoeften te bevredigen
- Piramide van Maslow, een hiërarchie van menselijke behoeften
- Zelfbeschikkingstheorie, een theorie over drie universele psychologische basisbehoeften
- Behoeftetheorie van Murray, een theorie over 22 verschillende basisbehoeften