Bankrun

Een bankrun (ook wel run op de bank of bankstormloop genoemd) is het verschijnsel dat zeer veel rekeninghouders bij een bank tegelijkertijd al hun spaargeld (willen) opnemen, waardoor voor de bank een acuut liquiditeitsprobleem ontstaat. Een run op de bank leidt vaak tot lange rijen mensen voor de loketten die hun geld proberen op te nemen. Het is echter ook goed mogelijk dat de mensen online hun geld proberen over te boeken naar een andere bank. Soms gaat een bankrun gepaard met paniekachtige taferelen of zelfs agressie, waardoor de bank de hulp van de beveiliging of zelfs de politie moet inroepen.

Poster voor het Broadway melodrama The War of Wealth uit 1896, waarin een typische 19e-eeuwse bankrun in de VS verbeeld wordt
Bankrun op de Britse bank Northern Rock in 2007
George Banks, bankemployee en vader, ontmoet Mary Poppins

Oorzaak

Een bankrun kan ontstaan als veel rekeninghouders of investeerders al dan niet terecht vermoeden, dat hun bank op het punt staat failliet te gaan. Wanneer dit het geval is zijn zij namelijk in principe slechts concurrente schuldeisers en blijft er na betaling van de bevoorrechte schulden vaak weinig of niets meer voor hen over. Het gerucht versterkt zich doordat de media aandacht aan de run geven of doordat de run opvalt vanaf de straat, zodat nog meer mensen verontrust worden en hun geld opnemen.

Ook een bank die financieel gezond is kan ernstig in de problemen komen als een bankrun optreedt. Vaak is er onvoldoende liquiditeit beschikbaar om in een keer al het geld terug te betalen, omdat het geld al is geïnvesteerd in andere projecten. Bovendien kan de run ertoe leiden dat er uiteindelijk te weinig werkkapitaal overblijft. Los daarvan is een bankrun zeer slecht voor de reputatie van de bank, waardoor ook andere partijen geen zaken meer met de bank willen doen en bij genoteerde banken de aandelenkoers sterk zal dalen. Het gerucht dat de bankrun veroorzaakt is hierdoor een self-fulfilling prophecy: naarmate de run voortduurt wordt de kans groter dat de bank daadwerkelijk failliet gaat.

Soortgelijke verschijnselen kunnen ontstaan wanneer geruchten de kop opsteken dat een onderneming er financieel slecht voorstaat: wederpartijen weigeren zaken te doen of krediet te geven, banken draaien de geldkraan dicht, en personeel stapt over naar een andere werkgever. Ook hier kan dit de onderneming in ernstige financiële problemen brengen, ook als het gerucht onjuist is.

Speltheoretisch is sprake van een zogenaamd coördinatiespel waarbij er 2 Nash-equilibria bestaan: een 'gewenst' en een 'ongewenst' equilibruim. Beide equilibria zijn, gegeven de situatie en de respons van andere spelers (rekeninghouders), de best mogelijke responsen, waardoor de situatie zelfversterkend is. Wanneer iedereen zijn geld op de bank houdt zal er meestal niets aan de hand zijn en blijft de bank solvent. Het geld op de bank houden is in dit geval de beste respons, want dan vangt men rente en is het geld veilig. Voor iedereen is dit de beste respons dus er is een Nash-equilibruim. Echter, wanneer er paniek uitbreekt wordt het evenwicht verstoord. Wanneer de bank in de problemen raakt, al dan niet door de bankrun zelf, zal de beste respons opname van het geld zijn, omdat men dan ondanks het feit dat iedereen hetzelfde doet en de problemen versterkt, tenminste nog een klein kansje heeft het geld terug te krijgen. De spelsituatie 'klapt om' van het 'gewenste' naar het 'ongewenste' Nash-evenwicht. De uitkomstenmatrix volgt hieronder:

Ik hou mijn geld op de bankIk neem mijn geld op
De anderen houden hun geld op de bank De bank blijft solvent; er is niets aan de handIk heb mijn geld terug
De anderen nemen hun geld op De bank gaat failliet, iedereen verliest zijn geldDe bank gaat failliet, kleine kans mijn geld terug te krijgen

Preventie

Er bestaan verschillende manieren waarop bankruns kunnen worden voorkomen of tegengehouden.

  • Om de kans op een bankrun te verkleinen is in Nederland het depositogarantiestelsel ingesteld. Door het depositogarantiestelsel hoeven "kleine" spaarders niet bang te zijn dat zij hun tegoeden (geheel of gedeeltelijk) kwijtraken bij een faillissement van een bank.
  • Een centrale bank kan financieel bijspringen. In de volksmond 'ligt de bank aan het infuus'.
  • Transparantie zorgt ervoor dat investeerders en rekeninghouders beter weten hoe de toestand is en niet in paniek raken.
  • De bank kan een reserve aanhouden zodat er een zekere buffer is.
  • De bank kan voorkomen dat bepaalde geruchten uitlekken. Een zeer simpele oplossing is bijvoorbeeld de afstand van het loket tot de straat te vergroten door bijvoorbeeld een grote lobby, zodat paniekgedrag niet waarneembaar is vanaf de straat.
  • De bank kan onttrekkingen aan de rekeningen (tijdelijk) bevriezen. Een dreigement van de kant van de bank om dit te doen is soms voldoende om de run te stoppen, maar een dergelijk dreigement kan geruchten dat de bank in moeilijkheden verkeert ook juist voeden.
  • De bank kan producten aanbieden waarbij klanten zich contractueel verplichten het geld langere tijd te investeren, zoals een termijndeposito.
  • De bank zelf kan overeind gehouden worden met een reddings- of saneringsplan, bijvoorbeeld door het opkopen van de slechte assets door een asset management company.

DSB-bank 2009

Op 1 oktober 2009 deed Pieter Lakeman een oproep om alle spaartegoeden van DSB Bank op te nemen, om de bank failliet te laten gaan. In 10 dagen werd vervolgens ruim 600 miljoen euro opgenomen door verontruste rekeninghouders. Uiteindelijk leidde de bankrun tot een noodregeling op verzoek van De Nederlandsche Bank. Op 19 oktober 2009 ging de bank inderdaad failliet. Dit was volgens Lakeman onontkoombaar, en daarom vond hij het nodig alle spaarders te waarschuwen omdat de bank uiteindelijk toch failliet dreigde te gaan.

Cyprus betalingsverkeer 2013

Op 17 maart 2013 werd op bevel van Panicos Demetriades, de president van de Centrale Bank van Cyprus, het betalingsverkeer op Cyprus stilgelegd. Aanleiding was een reddingspakket voor Cyprus waartoe de leiders van de eurozone besloten. Spaarders zouden flink mee moeten gaan betalen aan het reddingspakket. Daardoor kwam er een bankrun op gang. Honderden mensen probeerden hun rekening leeg te halen.[1] Zie ook akkoord over steunpakket Cyprus.


This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.