Aurich (stad)

Aurich ligt in een coulisselandschap dat wordt gekenmerkt door zandige geestgronden, grotendeels ontgonnen veen- en marsgronden en de Noordzee. Door de nu vrijwel lege veengebieden, die zijn gebruikt voor turfwinning, loopt een groot aantal kanalen waaraan kleine veenkoloniale dorpen liggen.

De geschreven geschiedenis van Aurich gaat terug tot de 13e eeuw. De nederzetting Aurec howe of Aurik wordt voor het eerst genoemd in een Friese rechterlijke beschrijving uit 1276, de zogenaamde Broekmerbrief.

De plaats lag rond de Lambertikerk, die rond 1200 door de graaf Moritz von Oldenburg werd gesticht. De kerk is gewijd aan de heilige Lambertus, de in 703 vermoorde bisschop van Maastricht.

Lambertiturm

De kerktoren (in de huidige vorm stammend uit 1662), dient als herkenningspunt van de stad.

Rond 1350 kwamen enkele families van hoofdelingen in Oost-Friesland aan de macht, waaronder de familie Cirksena. De hoofdelingen waren individuen of invloedrijke geslachten van boeren die veel land bezaten. Ze waren in staat zich in hun dorpen of het gebied machtsposities eigen te maken en de bestuurlijke en juridische bevoegdheden van de vroegere gekozen leiders (Redjeven) over te nemen.

Nadat in het begin van de 16e eeuw Oost-Friesland in een militaire campagne in de as is gelegd, begon graf Edzard I. uit het Huis Cirksena in 1517 met de wederopbouw van Aurich. De blauwdruk van het toenmalige stratenpatroon is nog goed herkenbaar in het oude centrum van Aurich, de Altstadt.

In 1539 werden alle overheidsorganen van het graafschap geconcentreerd in Aurich. De stad werd daarmee hoofdstad van het graafschap (en later vorstendom) Oost-Friesland. Na het einde van het vorstelijke Huis uit Aurich verviel in 1744 Oost-Friesland aan het koninkrijk Pruisen. Aurich bleef echter hoofdstad, nu echter van de provincie Oost-Friesland.

Landgericht van Aurich

In de napoleontische tijd (1807-1810 Hollands, 1810-1813 Frans) was het de hoofdplaats van het departement Oost-Friesland, met aan het hoofd een prefect. Tijdens het koninkrijk Hannover (1815-1866) was Aurich hoofdstad van de provincie Oost-Friesland en vanaf 1866 ook garnizoensstad. In 1866 wordt het koninkrijk Hannover onderdeel van Pruisen.

Tot 1945 was het de provinciehoofdstad van Oost-Friesland in Pruisen. Deze deelstaat werd als symbool van het Duits militarisme door de geallieerden opgeheven. De plaats werd hoofdstad van de bestuursregio Aurich in het door de geallieerden nieuw geschapen deelstaat Nedersaksen. In 1978 werd de bestuursregio Aurich opgeheven en vervangen door de regio Weser-Ems. Deze laatste is inmiddels opgeheven en niet vervangen door een nieuwe bestuursregio. De stad is nog wel zetel van een Landgericht en een Amtsgericht.

Na 1945 werd de stad door veel vluchtelingen bevolkt, waarmee het inwoneraantal steeg van 7089 tot 10.350 eind 1945.

• Appingedam, sinds 1989

• Das Knodtsche Haus - Burgerhuis in Nederlandse laat barokke stijl, gebouwd rond 1735 door de Hofbouwmeester Heinrich Horst als zijn woonhuis.
• Reformierte Kirche, Neoklassieke centraalbouw
• Auricher Mausoleum - Neoromaans tienhoekig gebouw, sinds 1880 rustplaats van de adellijke familie Cirksena.
• Sous-Turm - een abstract kunstwerk, verfoeid door de inwoners van Aurich, bij toeristen een bijzonder geliefd foto-object.
• Stiftsmühle

Door de ligging vlak bij de kust is toerisme een belangrijke pijler van de economie.

De grootste werkgever in de omgeving is de windturbinefabrikant Enercon, de tweede grootste producent ter wereld. De grootste concurrent is Vestas uit Denemarken. Daarnaast zijn er kleinere bedrijven actief in sectoren als elektrotechniek, machinebouw, levensmiddelenindustrie, staalbouw en metaalsector. Het aandeel in de economie van de productiebedrijven is 35%.

Het economisch aandeel van de overige sectoren is hieronder weergegeven:

• dienstverlenende sector (40%)
• handel (15%)
• landbouw (10%)

Aurich is een zwakke regio voor wat betreft infrastructuur. Dit geldt als een van de redenen van de hoge werkloosheid, die met 13% hoger ligt dan het gemiddelde in Nedersaksen. De werkloosheid in het naburige Leer is ook flink lager. Voorstanders van wegenbouw bepleiten een aftakking naar de snelweg A31. Aurich was een knooppunt van spoorlijnen, van onder andere de Kreisbahn Aurich. De Kreisbahn, met verbindingen naar Leer en Wittmund, beëindigde de exploitatie in 1969, waarna de spoorlijn is opgebroken en nu dienstdoet als fiets/wandelroute op de Ostfriesland Wanderweg. Voorstanders van railvervoer pleiten voor de heropening van het in 1996 stilgelegde baanvak Aurich-Abelitz, vooral als alternatief voor goederenvervoer. Zowel de reactivering en modernisering van het baanvak alsook de bouw van een verbindingsweg naar de snelweg gaat gemoeid met grote investeringen. Private initiatieven zamelen geld in om de bouw van een verbindingsweg te bespoedigen. De "Eisenbahngesellschaft Ostfriesland-Oldenburg" e.g.o.o. heeft in januari 2003 de infrastructuur van het baanvak gekocht om de heringebruikname van het baanvak te stimuleren. Sinds 2008 rijden er weer goederentreinen.

Door het Eems-Jadekanaal, dat werd aangelegd tussen 1880 en 1888, is Aurich met Emden en Wilhelmshaven verbonden. Dit 72,3 km lange kanaal heeft tegenwoordig alleen nog betekenis voor de pleziervaart. Er passeren nog zelden vrachtschepen door het kanaal.

In het stadsdeel Popens heeft de Norddeutsche Rundfunk een zenderpark voor ultra-korte golf en televisie. De hoogste zendmast is 227 meter, en is daarmee het hoogste bouwwerk van Oost-Friesland.

• Rudolf Christoph Eucken (1846-1926), filosoof en Nobelprijswinnaar (1908)
• Andrea Maier (1978), hoogleraar
• Jens Wemmer (1985), voetballer
• Rudolf von Jhering (1818-1892), Duits rechtsgeleerde, hoogleraar Romeins recht, rechtsfilosoof

In 1972 werd in Nedersaksen een grootschalige gemeentelijke herindeling doorgevoerd. Sindsdien bestaat de gemeente Aurich, naast de kernstad, uit 20 Ortsteile (eigenlijk dorpen). Deze hebben alle een deelraad waarin de belangen van het betreffende dorp c.q. stadsdeel worden behartigd.

• Aurich (kernstad)
• Brockzetel
• Dietrichsfeld
• Egels
• Extum
• Georgsfeld
• Haxtum
• Kirchdorf
• Langefeld
• Middels
• Pfalzdorf
• Plaggenburg
• Popens
• Rahe
• Sandhorst
• Schirum
• Spekendorf
• Tannenhausen
• Walle
• Wallinghausen
• Wiesens

Gemeenten in de Landkreis Aurich
Hoofdstad: Aurich Overige eenheidsgemeenten: Baltrum · Dornum · Großefehn · Großheide · Hinte · Ihlow · Juist · Krummhörn · Norden · Norderney · Südbrookmerland · Wiesmoor Samtgemeinden: Samtgemeinde Brookmerland · Samtgemeinde Hage Gemeenten: Berumbur · Hage · Hagermarsch · Halbemond · Leezdorf · Lütetsburg · Marienhafe · Osteel · Rechtsupweg · Upgant-Schott · Wirdum Gemeentevrij gebied: Memmert

Zie de categorie Aurich van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.