Asterisme (sterrenkunde)

Een asterisme is een groepering van sterren die een figuur vormen, maar niet behoren tot de officiële sterrenbeelden. Asterismen liggen wel aan de oorsprong van veel sterrenbeelden, pas later zijn de sterrenbeelden gedefinieerd als specifieke gebieden aan de hemel (en dus niet als bepaalde figuren).

De zomerdriehoek, bestaande uit Vega, Deneb en Altair

Een asterisme is slechts een schijnbare samenstand, wat net zoals bij de sterrenbeelden, niet wil zeggen dat deze sterren ook in werkelijkheid samen voorkomen in het heelal, dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de sterren van een open sterrenhoop. Meestal staan ze op zeer verschillende afstanden van de aarde.

De sterren van een asterisme hoeven niet tot één sterrenbeeld behoren (zoals het “steelpannetje”), maar kunnen evengoed bestaan uit sterren van verschillende sterrenbeelden (zoals de zomerdriehoek).

Gemakkelijk waarneembare seizoensgebonden asterismen (in de noordelijke hemisfeer)

Herfstvierkant: in Pegasus, gevormd door α Pegasi (Markab), β Pegasi (Scheat), γ Pegasi (Algenib) en α Andromedae (Sirrah).
Ruit van de Maagd: gevormd door de vier heldere lentesterren α Canum Venaticorum (Cor Caroli), β Leonis (Denebola), α Virginis (Spica) en α Bootis (Arcturus).
Winterzeskant: gevormd door de heldere sterren α Aurigae (Capella), α Tauri (Aldebaran), β Orionis (Rigel), α Canis Majoris (Sirius), α Canis Minoris (Procyon) en het koppel α en β Geminorum (Castor en Pollux, beide fungerend als één hoek van het winterzeskant).
Zomerdriehoek: gevormd door de drie heldere sterren α Lyrae (Wega), α Aquilae (Altair) en α Cygni (Deneb).

Andere vrij gemakkelijk waarneembare asterismen (gerangschikt van noord naar zuid)

Binnenscherm / Binnenste scherm (Inner Screen): bestaande uit ν, ξ, ο, π en ω Virginis in het noordwestelijke gedeelte van de Maagd, ten zuiden van β Leonis (Denebola, van de Leeuw). Het binnenscherm is een asterisme afkomstig van Chinese hemelwaarnemers. Oorspronkelijk heet dit asterisme Neiping of Nuy ping.
Brandenburgse skepter: in de Eridanus. Dit vrij onduidelijke asterisme was ooit een sterrenbeeld (Sceptrum Brandenburgicum) waarvan één ster (53 Eridani) er ons nog aan doet herinneren (ze draagt de naam Sceptrum). Dit asterisme bevindt zich ten zuidwesten van de heldere ster β Orionis (Rigel), alsook van β Eridani (Cursa).
Cirkeltje (Circlet): bestaande uit de sterren van de westelijke vis in de Vissen (ten zuiden van het herfstvierkant in Pegasus).
Drie wijzen: in Orion, bestaande uit de drie gordelsterren δ (Mintaka), ε (Alnilam) en ζ Orionis (Alnitak).
Egyptische X: bestaande uit α Canis Minoris (Procyon), α Orionis (Betelgeuze), α Canis Majoris (Sirius), ζ Puppis (Naos) en α Columbae (Phakt).
Frederiks glorie: bestaande uit ι, κ, λ en ψ Andromedae. Dit asterisme was ooit een klein sterrenbeeld (Frederici Honores) dat echter door de I.A.U. (Internationale Astronomische Unie) werd afgevoerd wegens onnodig. Tegenwoordig doet het dienst als aanwijsasterisme om de planetaire nevel NGC 7662 (Blauwe sneeuwbal) op te kunnen sporen (ten zuidwesten van Frederiks glorie).
Gelijkbenige driehoek (Isosceles triangle): gevormd door twee opvallende sterkoppels in het zuidwestelijk gedeelte van de Grote beer, met nog een derde sterkoppel in de aangrenzende Lynx. Deze drie koppels zijn: ι en κ Ursae Majoris (Talitha / Al Kaprah), λ en μ Ursae Majoris (Tania Borealis / Tania Australis), 40-α en 38 Lyncis (bron: R.H. Allen, Starnames – their lore and meaning).
Gelijkbenige driehoek: gevormd door 1-i, 2-g en 3-k Centauri. Dit driehoekig asterisme is het noordelijkste gedeelte van de Kentaur. Het heeft een schijnbare diameter van 1 en een halve graad, en komt tot 6 graden boven de zuidelijke horizon van de Benelux. Dit asterisme lijkt sterk op de driehoek van het vroegere sterrenbeeld Taurus Poniatovii (Stier van Poniatowski) in de Slangendrager. De driehoek in de Kentaur doet dienst als aanwijsasterisme om het extragalactische stelsel Messier 83 op te sporen (het staat een viertal graden ten noordnoordwesten van de driehoek). Messier 83 komt tot 9 graden boven de zuidelijke horizon van de Benelux.
Grote steelpan (Big Dipper): bestaande uit de zeven helderste sterren van de Grote beer. Op de sterrenkaart van National Geographic (A Map of the Heavens) staat dit asterisme aangeduid als Big Dipper. De kleine beer als Little Dipper.
Hoeksteen (Keystone): bestaande uit vier sterren in Hercules: ε, ζ, η en π Herculis.
Hoorn des overvloeds (Horn of plenty): bestaande uit δ, ε, ζ, π, ρ, σ, τ, υ, φ, χ en ω Draconis in de Draak. De Hoorn des overvloeds bevat het telescopisch asterisme Kemble 2 (Mini Cassiopeia / Kleine koningin).
Huis: bestaande uit de helderste sterren van Cepheus. Dit asterisme ziet er uit als een kindertekening van een huis. De naam Cepheus (uitspraak Seefuis) wordt in Nederland wel verbasterd tot: Scheef huis.
Jobs doodskist (Job's coffin): bestaande uit de sterren van de Dolfijn.
Klein driehoekje: in het noordelijkste gedeelte van de Ossenhoeder. Dit driehoekje staat net ten oosten van de heldere ster η Ursae Majoris (Benetnash) (de oostelijkste ster van de steelpan). De drie sterren van het kleine driehoekje kregen de aanduidingen θ, ι en κ Bootis, ofwel Asellus Primus, Asellus Secundus, en Asellus Tertius. Op de sterrenkaart van National Geographic staat dit driehoekje aangeduid als Asellus.
Kleine driehoek: in de Driehoek, bestaande uit 6-TZ, 10 en 12 Trianguli. De kleine driehoek was ooit een sterrenbeeld (Triangulum Minor), maar de I.A.U. (Internationale Astronomische Unie) vond één driehoek in dit gedeelte van de noordelijke sterrenhemel reeds voldoende. Tegenwoordig doet de kleine driehoek dienst als asterisme.
Kleine geitjes (the kids): in de Voerman, bestaande uit de driehoek gevormd door ε, ζ en η Aurigae, ten zuidwesten van de heldere ster α Aurigae (Capella).
Kleine kreeft: bestaande uit 68, 74, 81 en 85 Geminorum. Dit asterisme was ooit een sterrenbeeld (Cancer Minor) in de zuidoostelijke hoek van het officieel erkende sterrenbeeld Tweelingen. De I.A.U. (Internationale Astronomische Unie) vond echter het bestaan van het officieel erkende sterrenbeeld Kreeft reeds voldoende. Het afgevoerde sterrenbeeld Kleine kreeft kan nog steeds dienst doen als aanwijsasterisme om de planetaire nevel Abell 21 (Medusa nebula) op te sporen (een drietal graden ten zuidwesten ervan).
Kleine steelpan (Little Dipper): bestaande uit de zeven helderste sterren van de Kleine beer, met α Ursae Minoris (Poolster / Polaris / Cynosura) op de tip van de steel.
Kop van de stier: bestaande uit de opvallende ster α Tauri (Aldebaran) en de V-vormige sterrenhoop Hyaden.
Kop van de waterslang: bestaande uit δ, ε, ζ, η, ρ en σ Hydrae. Dit asterisme (Caput Hydrae) is het meest herkenbare gedeelte van het uitgestrekte sterrenbeeld Waterslang. Het is te vinden ten zuiden van de Kreeft.
Kop van Medusa (Caput Medusae): in Perseus, bestaande uit β (Algol, de duivelsster), π, ρ en ω Persei.
Melotte 111: dit is een vrij gemakkelijk waarneembare open sterrenhoop in het Hoofdhaar, deze sterrenhoop werd in het verleden aanzien als het borstelige eindgedeelte van de staart van de Leeuw (tuft of Leo's tail).
Nachtuil: in het oostelijkste gedeelte van het uitgestrekte sterrenbeeld Waterslang. Dit asterisme bestaat uit 54-m, 55, 56, 57 en 58-E Hydrae. De nachtuil was ooit een sterrenbeeld (Noctua), maar werd door de I.A.U. (Internationale Astronomische Unie) afgevoerd. Tegenwoordig doet de nachtuil dienst als aanwijsasterisme om de bolvormige sterrenhoop NGC 5694 op te sporen. Deze bolhoop staat ongeveer 2 graden ten westen van de nachtuil.
Noorderkruis: bestaande uit de sterren die het vliegende lichaam van de Zwaan uitbeelden.
Noordervlieg: in de Ram, bestaande uit 33, 35, 39 en 41-c Arietis. De noordervlieg was ooit een klein sterrenbeeld (Musca Borealis), maar de I.A.U. (Internationale Astronomische Unie) vond het bestaan ervan nutteloos, en aldus komt het niet meer voor op moderne sterrenkaarten. De sterren van de noordervlieg doen wel nog dienst als asterisme.
Ruit (Lozenge): bestaande uit de vier sterren β Draconis, γ Draconis, ξ Draconis en ι Herculis (de kop van de Draak, met nog een bijgevoegde ster uit het nabijgelegen sterrenbeeld Hercules).
Schildpad: in de Vissen, bestaande uit 20, 24, 27, 29, 30-YY en 33 Piscium. Dit asterisme was ooit een sterrenbeeld (Testudo), maar het werd afgevoerd door de I.A.U. (Internationale Astronomische Unie) wegens onnodig.
Sfinx: bestaande uit de helderste sterren die het lichaam van de Leeuw uitbeelden.
Sikkel: bestaande uit de sterren van de kop van de Leeuw.
Sporen van de springende gazelle: gevormd door een opvolging van opvallende sterkoppels in het zuidwestelijke gedeelte van de Grote beer. Deze koppels zijn: ι en κ Ursae Majoris (Talitha / Al Kaprah), λ en μ Ursae Majoris (Tania Borealis / Tania Australis), ν en ξ Ursae Majoris (Alula Boreale / Alula Australe) (bron: R.H. Allen, Starnames – their lore and meaning).
Stier van Poniatowski: in de Slangendrager. Enkel de driehoekige kop van deze Poolse stier is herkenbaar, bestaande uit 67, 68 en 70 Ophiuchi. De stier van Poniatowski (Taurus Poniatovii) was een sterrenbeeld dat op oudere sterrenkaarten werd afgebeeld. De I.A.U. (Internationale Astronomische Unie) vond het bestaan van dit sterrenbeeld onnodig en bijgevolg ontbreekt het op hedendaagse sterrenkaarten. Tegenwoordig doet de Poolse stier (de driehoekige kop ervan) dienst als aanwijsasterisme om de Ster van Barnard op te kunnen sporen (een tweetal graden ten noordnoordwesten ervan).
Theepot: in de Schutter. Dit asterisme is veel herkenbaarder dan de mythologische figuur Schutter. Waarnemers op het zuidelijk halfrond kunnen de grote sterrenwolk van de Schutter (Great Sagittarius Starcloud) uit de tuit van de theepot zien ontsnappen (het centrum van ons melkwegstelsel bevindt zich in het westelijk gedeelte van de Schutter).
Vals zuiderkruis: bestaande uit de vier sterren δ Velorum, κ Velorum, ε Carinae en ι Carinae (deze sterren waren ooit onderdelen van het vroegere sterrenbeeld Argo Navis).
Vishaak: bestaande uit de sterren van het achterlijf van de Schorpioen.
W of M: bestaande uit de vijf helderste sterren van Cassiopeia.
Waterkruik (Water Jar): in de Waterman. Dit asterisme bestaat uit α, γ, ζ, η en π Aquarii.
Y: bestaande uit vier sterren in de Ossenhoeder en de Noorderkroon: α Bootis (Arcturus), γ Bootis (Haris), ε Bootis (Pulcherrima) en α Coronae Borealis (Gemma).
Zeven zusters van de pool (Seven Sisters of the Pole): op 0:00 / +86°45' in Cepheus, ook wel bekend als de False Pleiades of 6th magnitude. Dit is een met de verrekijker waarneembaar asterisme dat gemakkelijk kan worden opgespoord, mede omdat het betrekkelijk dicht tegen de poolster staat, en daarmee dus circumpolair is.
Zeven zusters: de zeer gemakkelijk waarneembare open sterrenhoop Messier 45 (Plejaden) in de Stier.
Terebellum: bestaande uit de vier sterren 58-ω, 59-b, 60-A en 62-c Sagittarii. Dit vrij kleine asterisme bevindt zich in het oostelijk gedeelte van de Schutter.

Telescopische asterismen

Een ietwat aparte tak van het waarnemen van de sterrenhemel vormt het opzoeken en catalogiseren van hetgeen amateur astronomen telescopische asterismen noemen. De lijst van telescopische asterismen is relatief lang, maar kan door elke ervaren amateur astronoom nog langer worden gemaakt door bijvoorbeeld aandachtig de online fotografische Google-Sky hemelkaart te onderzoeken, ofwel m.b.v. de telescoop de sterrenhemel te scannen en aldus op zoek te gaan naar eventuele asterismen. Kennis van reeds ontdekte telescopische asterismen is vereist, alsook het ter beschikking hebben van een degelijke sterrenatlas zoals Uranometria 2000.0 of de Millennium Star Atlas. Digitale sterrenatlassen zijn ook handig omdat men kan inzoomen op om het even welk gebiedje in de sterrenhemel.

Lijst van telescopische asterismen

De lijst van telescopische asterismen is onderverdeeld volgens afnemende declinatie (van noord naar zuid), in 18 ringvormige sectoren van elk 10 graden. Sector 1 (van +90° tot +80°) en sector 18 (van -80° tot -90°) zijn alle twee schijfvormige gebieden met elk een schijnbare diameter van 20 graden.

Van +90° tot +80° (rondom de noordelijke hemelpool)

Dutton 1 / STAR 1 / Ramakers 65 – Diamond Ring / Engagement Ring: op 2:32 / +89°00' in de Kleine Beer.
HD 207779 groep: op 21:31:10 / +86°52'06", in de Kleine beer.
7 Sisters of the Pole: op 0:00 / +86°45' in Cepheus, ook wel bekend als de False Pleiades of 6th magnitude. Dit is een met de verrekijker waarneembaar asterisme dat gemakkelijk kan worden opgespoord, mede omdat het betrekkelijk dicht tegen de poolster staat, en daarmee dus circumpolair is.
Leiter 3: op 4:28:10 / +83°57'00", in Cepheus.
STAR 22 / Ramakers 56 – Mini Coathanger: op 16:29 / +80°13' in de Kleine Beer.

Van +80° tot +70°

Alessi J0404.5+7921: op 4:04:30 / +79°21'24", in de Giraffe.
HD 151623 groep: op 16:36:06 / +79°02'24", in de Kleine beer.
HD 1007 groep: op 0:14:50 / +77°58'42", in Cepheus, ten oosten van γ Cephei (Alrai).
HD 151043 groep: op 16:37:25 / +77°54'30", in de Kleine beer.
Shark: op 16:45 / +77°50' in de Kleine Beer.¨
HD 215398 groep: op 22:43:44 / +77°33'48", in Cepheus.
HD 106112 groep: op 12:11:15 / +77°28'54", in de Giraffe, op iets minder dan 1 graad ten noordnoordoosten van het planeet-systeem HD 104985 (Tonatiuh).
HD 142123 groep: op 15:37:16 / +76°58'42", in de Kleine beer (in de rechthoek gevormd door β, γ, ζ en η Ursae Minoris).
HD 17580 groep: op 2:56:12 / +76°33'42", in Cassiopeia. Burnham schreef daarover: Chief of a Group (h 2158).
59 Draconis groep: op 19:14:12 / +76°31'00".
HD 144652 groep: op 15:57:34 / +74°06'42", in de Kleine beer.
Ferrero 46: op 18:27 / +73°44' in de Draak, 1 en een halve graad ten noordnoordwesten van het telescopisch asterisme Kemble 2 (Mini-Cassiopeia).
STAR 25 / Kemble 2 / Ramakers 25 / Bode 3 – Mini-Cassiopeia / Little Queen: op 18:35 / +72°25' in de Draak (niet te verwarren met Ferrero 19 in de Stier). Kemble 2 bevindt zich in het gemakkelijk waarneembare asterisme Hoorn des overvloeds (Horn of plenty).
HD 26580 groep: op 4:18:12 / +72°15'42", in de Giraffe.
HD 179729 groep: op 19:07:38 / +72°08'18", in de Draak.
STAR 15 / Kemble 3 / Ramakers 9 – Kemble's Kite / Scoop: op 3:28 / +72°00' in Cassiopeia.
HD 11704 groep: op 1:58:40 / +70°44'00", in Cassiopeia.
HD 213022 groep: op 22:28:54 / +70°37'18", in Cepheus (nabij de Tobacco Pipe).
Tobacco Pipe: op 22:30 / +70°30' in Cepheus.
HD 210884 groep: op 22:10:36 / +70°08'00", in Cepheus (nabij de dubbelster Σ 2883 en de gasnevel Van den Bergh 152).

Van +70° tot +60°

Naamloos telescopisch rijtje van drie sterren op 21:56 / +66°28' in Cepheus.
Naamloos telescopisch asterisme op 11:12 / +66° in de Grote Beer, vier graden ten noordnoordoosten van α Ursae Majoris (Dubhe).

Saloranta 5: op 2:57:35 / +64°25'57", in Cassiopeia (nabij de planetaire nevel Abell 6).
Yacht: op 23:25 / +64°15' in Cepheus.
Kemble 1 / STAR 3 / Ramakers 7 (Kemble's Cascade Star Chain): een met de verrekijker waarneembare sterrenrij op 4:00 / +63° in de Giraffe, net ten noordwesten van de open sterrenhoop NGC 1502.
Raymond 1: op 2:46 / +62°48' in Cassiopeia.
Ferrero 7: op 1:44 / +62°36' in Cassiopeia.
Cassiopeia II: op 0:21:24 / +62°34'00".
Ferrero 27: een vrij merkwaardig telescopisch asterisme in de Draak. Dit object is ook bekend als Nibelungen Ring en ziet eruit als een ellipsvormige ring bestaande uit een aantal sterren. De coördinaten van dit object zijn 15:57 / +62°32' (in de nabijheid van het extragalactische stelsel NGC 6015).
Arrow Cluster: op 23:21 / +62°30' in Cassiopeia (in de nabijheid van Messier 52).
STAR 12 / Ramakers 11 – Airplane: op 23:20 / +62°20' in Cassiopeia.
Larard 1: op 20:25:30 / +61°27'00", in Cepheus.
STAR 11 – Cepheus OB2 Association: op 21:48 / +61°00' in Cepheus.
NGC 7510: een open sterrenhoop op 23:12 / +60°34' in Cepheus, met typische asterismekarakteristieken. De astronomen Lloyd Motz en Carol Nathanson noemen het de Diamond Brooch in hun boek The Constellations (1988).
Stock 23 (Pazmino's Cluster): een open sterrenhoop op 3:16 / +60°, op de grens van Cassiopeia en Giraffe, maar door de schaarste aan sterren kan het gecatalogiseerd worden in de lijst van telescopische asterismen. Dit asterisme bevat de dubbelster Σ 362.

Van +60° tot +50°

Streicher 5: op 1:14:48 / +59°47'34", in Cassiopeia.
Ferrero 38: op 2:30 / +59°46' in Cassiopeia.
Desvoivres 1: op 1:31:29 / +59°34'18", in Cassiopeia.
STAR 29 – Lucky 7: op 23:03 / +59°30' in Cassiopeia.
1 Cassiopeiae groep: op 23:06:37 / +59°25'11".
Saloranta 7: op 20:02:58 / +58°44'30", in de Zwaan.
STAR 13 / Ramakers 12 – Queen's Kite: op 1:38 / +58°30' in Cassiopeia.

Telescopisch groepje van 4 sterren op 16:05' / +58°20' in de Draak, 3/4 graad ten zuidoosten van θ Draconis.

Ferrero 30: op 4:29 / +57°50' in Perseus.
Ferrero 6: op 13:09 / +57°33' in de Grote Beer (drie graden ten noordwesten van Mizar en Alcor). Dit asterisme ziet eruit als de Eiffeltoren en kreeg dan ook de naam Tour Eiffel, en ook Teepee omdat het een driehoekige vorm heeft.
Saloranta 21: op 23:00:40 / +56°20'02", in Cassiopeia.
Saloranta 17: op 20:02:07 / +56°12'00", in de Zwaan.
STAR 19 / Ramakers 51 – Broken Engagement Ring: op 10:51 / +56°10' in de Grote Beer, ten westen van β Ursae Majoris (Merak).
Sachariassen 1: op 10:50:34 / +56°07'36", in de Grote beer (waarschijnlijk de Broken Engagement Ring, zie STAR 19 / Ramakers 51).
η Persei groep: op 2:50:42 / +55°53'44".
STAR 10 – Dark Lane: op 21:00 / +55°00' in de Zwaan.
Ramakers 54 – The Spade: op 9:43 / +53°17' in de Grote beer.
Streicher 59: op 22:12:45 / +52°52'42", in de Hagedis (ten oosten van de open sterrenhoop IC 1434).
Saloranta 19: op 21:59:54 / +51°49'00", in de Zwaan.
9 Aurigae groep: op 5:06:52 / +51°39'30".
Streicher 60: op 22:23:20 / +51°02'54", in de Hagedis (ten noordoosten van de planetaire nevel IC 5217).
Andromeda II: op 23:38 / +50°18'.
Ferrero 50: op 23:59 / +50°16' in Cassiopeia.

Van +50° tot +40°

22 Lyncis groep: op 7:30 / +49°57' in de Lynx (groepje net ten noorden van 22 Lyncis).
Saxophone: op 3:24 / +49°52' in Perseus.
Cygnus III: op 21:37:28 / +49°11'42".
Perseus Cluster: op 3:28 / +49°00', in Perseus.
Saloranta 20: op 22:08:04 / +48°55'42", in de Hagedis.
Desvoivres 6: op 21:24:42 / +48°16'00", in de Zwaan.
Chiravalle 1 – Candle and Holder: op 18:01 / +47°59' in Hercules.
NGC 6229: een bolvormige sterrenhoop op 16:46 / +47°31' in Hercules, een driehoekig telescopisch asterisme vormend met twee sterren ten westen en ten zuidwesten ervan. T.W. Webb: Beautifully grouped in a triangle with two 6 mg. stars.
TPK 1 (Teutsch-Patchick-Kronberger 1): op 23:39 / +47°30' in Andromeda, een graad ten noordnoordoosten van λ Andromedae in het vroegere sterrenbeeld Frederici Honores (Gloria Frederici, Frederick's Glory).
Horseshoe: op 21:07 / +47°18' in de Zwaan.
Ferrero 49: op 6:44 / +47°17' in de Voerman.
Vultus Irrisorie: op 19:53 / +47°16' in de Zwaan.
STAR 28 – Horseshoe: op 21:08.3 / +47°14' in de Zwaan.
Ferrero 16: op 6:20 / +46°40' in de Voerman.
Calvet 1: op 21:05:37 / +46°39'30", in de Zwaan.
Ferrero 53: op 3:52 / +45°58' in Perseus.
Chinese Kite: op 17:58 / +45°50' in Hercules.
Saloranta 6: op 22:03:12 / +45°35'15", op de begrenzing tussen de Hagedis en de Zwaan.
Ferrero 8: op 3:54 / +45°32' in Perseus.
Small Fish: op 0:50 / +44°56' in Andromeda.
Little Orion: op 20:56 / +43°34' in de Zwaan.
Andromeda I: op 1:46 / +42°47'.
Catena Caes: op 19:45 / +42°33' in de Zwaan: een telescopische sterrenrij op twee en een halve graad ten zuiden van δ Cygni.
Patchick 56: op 20:24 / +41°37' in de Zwaan.

Naamloos telescopisch rijtje van drie sterren op 19:37 / +41° in de Zwaan.

NGC 6910: een open sterrenhoop op 20:23 / +40°46' in de Zwaan, maar is dankzij de eigenaardige vorm ervan eerder een telescopisch asterisme (Rocking Horse Cluster) (schommelpaard sterrenhoop).
Home Plate, op 0: 07 / +40°35' in Andromeda (vijfhoek van 5 sterren).
HD 175841 groep"op 18: 55 / +40°10' in de Lier, twee graden ten oostnoordoosten van ε1 en ε2 Lyrae (de Dubbel-dubbel ster).

Van +40° tot +30°

Het gebied in de noordelijke sterrenhemel van +90° tot +39° is circumpolair voor Nederland en Belgie. De heldere ster Alpha Lyrae (Wega) heeft een declinatie van +38°45'. Voor Nederlandse en Belgische kustbewoners is Wega dus een ideaal telescopisch object om de ondergang en opkomst van deze heldere ster aan de noordelijke zeehorizon te observeren. Door de extreem lage stand van deze ster kunnen er zich chromatische dispersieverschijnselen voor doen.

Saloranta 8: op 19:01:14 / +39°31'48", in de Lier.
ΟΣΣ 17 groep: op 1:24:30 / +39°02' in Andromeda. T.W. Webb: Pretty Group.
Dolidze-Dzimselejsvili 6 – Mini Scorpius: op 16:45 / +38°41' in Hercules.
Ferrero 26: op 3:40 / +38°40' in Perseus.
Inch Worm: op 9:05 / +38°16' in de Lynx. 11 sterren met curve in het midden.
Chaple 1 – Cygnus Fairy Ring / Chaple's Arc: op 20:04 / +38°10' in de Zwaan.
Dolidze-Dzimselejsvili 5 – Anchor: op 16:27 / +38°04' in Hercules.
Triangle Cluster: op 1:54 / +38° in Andromeda. Een driehoek met een lange reeks sterren.
Auriga I: op 5:17:49 / +37°45'09".
Cane: op 19:48 / +37°43' in de Zwaan.
Saloranta 10: op 5:24:53 / +37°32'12", in de Voerman (nabij 21-σ Aurigae).
STAR 14 / Ramakers 1 – Golf Putter / Golf Club: op 1:52.5 / +37°30' in Andromeda, net ten zuidwesten van de open sterrenhoop NGC 752, waarbij deze sterrenhoop fungeert als golfbal.
11 Cygni groep: op 19:36:32 / +37°05'30".
Stephenson 1 – Delta Lyrae Cluster: op 18:54 / +37° in de Lier, waar δ1 en δ2 Lyrae deel van uitmaken.
STAR 26 – Red Necked Emu: op 20:13.8 / +36°30' in de Zwaan.
Saloranta 12: op 5:32:52 / +36°24'12", in de Voerman.
10 Leo Minoris groep: op 9:34 / +36°23'.
Upgren 1: een open sterrenhoop op 12:35 / +36°20' in de Jachthonden, maar dient aanzien te worden als telescopisch asterisme. Dit object kan ook met verrekijkers worden waargenomen. Upgren 1 staat op vier en een halve graad ten westzuidwesten van α Canum Venaticorum (Cor Caroli).
NGC 272: op 0:51 / +35°49' in Andromeda is officieel een open sterrenhoop, maar eigenlijk is het een telescopisch asterisme dankzij het merkwaardige boogvormig (of L-vormig) uitzicht van deze groep.
Naillon 1: op 0:57 / +35°08' in Andromeda.
Smiley Face / Cheshire Cat: op 5:27 / +35° in de Voerman. 8 sterren vormen een lachend gezichtje (een Smiley, of een grijnzende kat, zoals in Alice in Wonderland).
Streicher 3: op 7:29:04 / +34°25'24", in de Tweelingen.
Streicher 4: op 7:48:37 / +34°22'12", in de Tweelingen.
Graczewski 1 – Stephen's Test: op 22:37 / +34°08' in Pegasus.
Ferrero 42: op 1:32 / +33°42' in de Driehoek.
STAR 4 – Leaping Minnow / Flying Minnow: Dit is een met de verrekijker waarneembaar asterisme op 5:18 / +33°30' in de Voerman. Het wordt gevormd door 14, 16, 17, 18, 19 en IQ Aurigae.
Melotte 31 – Lacrosse Racket: op 5:18 / +33°22' in de Voerman.
Saloranta 16: op 18:56:30 / +33°08'06", in de Lier (ten oosten van de planetaire nevel Messier 57 – Ring nevel).
Kangaroo: op 15:00 / +33°00' in de Ossenhoeder.
Ferrero 32: op 19:54 / +31°45' in de Zwaan.
STAR 6 – Sailboat Cluster: op 10:14 / +31°30' in de Kleine Leeuw, waar 22 Leo Minoris deel van uitmaakt.
STAR 23 – Backwards 5,: op 16:37.8 / +31:05' in Hercules.
S Cluster: op 16:37 / +31°00' in Hercules.
Meerschaum Pipe: op 19:51 / +30°07' in de Zwaan.

Van +30° tot +20°

Ramakers 50 – Triangulum Minor: op 2:20 / +30° in de Driehoek.
Renou 18: op 1:14 / +30° in de Vissen. Dit telescopisch asterisme heeft de vorm van Superman's "S".
12 Trianguli groep: op 2:28:22 / +29°47'48".
Streicher 73: op 18:59:42 / +29°45'12", in de Lier.
Cygnus II: op 19:47:27 / +29°26'58".
Markov 1 – Mini Teapot: op 17:57 / +29°25' in Hercules, net ten noorden van ξ Herculis. Dit telescopisch asterisme ziet eruit als een miniatuurweergave van de gemakkelijk te herkennen theepot figuur in de Schutter.
Cygnus I: op 19:36:23 / +29°21'26".
Streicher 1: op 6:58:36 / +29°19'30", in de Tweelingen.
Streicher 1-A: op 6:59:01 / +29°17'42", in de Tweelingen.
Streicher 2: op 7:23:10 / +29°16'54", in de Tweelingen.
Saloranta 15: op 18:23:06 / +29°08'30", in Hercules.
Saloranta 4: op 8:08:28 / +28°57'15", in de Kreeft.
Streicher 25: op 6:54:51 / +28°54'54", in de Tweelingen.
Little Leo: op 7:50 / +28°47' in de Tweelingen. 12 sterren die een verkleinde weergave vertonen van de Leeuw.
Streicher 78: op 19:49:34 / +28°33'30", in het Vosje.
HD4798 Group: op 0:50 / +28°22' in de Vissen. 7 sterren vormen een vliegende vleugel.
Saloranta 1: op 6:25:16 / +28°15'44", in de Voerman.
Ferrero 37: op 6:16 / +28°13' in de Voerman. Ferrero 37 is een L-vormig asterisme bestaande uit vijf sterren.
Ferrero 14: op 5:41 / +28°06' in de Stier, nabij het supernovarestant Simeis 147.
Collinder 21 – David's D: op 1:50 / +27°04' in de Driehoek. Dit is een telescopisch asterisme in de vorm van een halve cirkel. Collinder 21 is te vinden op twee en een halve graad ten zuidzuidwesten van α Trianguli (Ras Al Mothallah).
Ferrero 33: op 20:09 / +27°02' in het Vosje.
Ferrero 19: op 5:58 / +26°44' in de Stier. Dit asterisme ziet eruit als een miniatuurweergave van Cassiopeia (niet te verwarren met Kemble 2, Mini Cassiopeia, in de Draak).
Ferrero 5: op 5:43 / +26°25' in de Stier, nabij het supernovarestant Simeis 147.
STAR 24 / Webb 2 / Ramakers 30 – Ruby Ring en Webb's Wreath: op 18:02.5 / +26°18' in Hercules.
Melotte 111 (Coma Star Cluster): op 12:22 / +25°48' in het Hoofdhaar. Dit is een zeer gemakkelijk waar te nemen open sterrenhoop (of met de verrekijker waarneembaar asterisme). Deze open sterrenhoop heeft nog dienst gedaan als onderdeel van de Leeuw (het borstelige einddeel van de staart van de leeuw) (tuft of Leo's tail).
Ferrero 18: op 6:15 / +25°31' in de Tweelingen.
57 Herculis groep: op 16:57:38 / +25°10'48".
Omega-2 CNC Cascade: een met de verrekijker waarneembare sterrenrij op 8:04 / +24°30' in de Kreeft, ten zuidoosten van 2-ω Cancri.
Aries III: op 3:06:33 / +24°13'17".
Pothier 1: op 6:37 / +24°11' in de Tweelingen, ten westzuidwesten van 27-ε Geminorum (Mebsuta).
Delphinus Minor: een met de verrekijker waarneembare miniatuurweergave van de Dolfijn, op 23:02 / +23° in Pegasus.
Spermatozoon: op 5:43 / +21°30' in de Stier.
STAR 16 – Davis' Dog: op 4:22.5 / +21°25' in de Stier.
Barbeque Fork: op 5:43 / +21°20' in de Stier.
Fish Hook: op 4:25 / +21°15' in de Stier.
French 3 – Mini Dragonfly: op 19:43 / +21°11' in het Vosje.
Saloranta 18: op 21:19:32 / +20°52'17", in het Vosje.
Collinder 399 (Brocchi's Cluster): op 19:26 / +20° in het Vosje. Dit zeer gemakkelijk waar te nemen asterisme heeft de opmerkelijke vorm van een kleerhanger (coathanger).

Van +20° tot +10°

Saloranta 14: op 18:04:45 / +19°50'06", in Hercules.
Curved Arrow: op 12:53 / +19°30' in het Hoofdhaar.
Sand Shovel: op 13:15 / +19°00' in het Hoofdhaar.
Hercules IV: op 18:55:50 / +18°45'58".
Picot 1 / Ramakers 6 – Napoleon's Hat: op 14:15 / +18°35' in de Ossenhoeder, net ten zuiden van α Bootis (Arcturus).
Ferrero 48: op 6:19 / +18°32' in Orion.
Ponsot 1: op 19:36 / +18°19' in de Pijl (westnoordwest van α Sagittae).
Ferrero 17: op 5:08 / +17°59' in de Stier.
Ferrero 4: op 6:19 / +17°45', in het noordoostelijk gedeelte van Orion.
13 Sagittae groep: op 20:00:00 / +17°36'36".
Lorenzin 4 / Ramakers 56 – Arrow Chain: op 19:55 / +17°18' in de Pijl.
Saloranta 3: op 20:19:30 / +17°04'54", in de Pijl.
Streicher 67: op 20:03:59 / +17°03'42", in de Pijl (15 Sagittae?).
Double Triangle: op 4:32 / +17°00' in de Stier.
γ Geminorum groep: op 6:32:12 / +16°41'00".
Elosser 3: op 6:15:06 / +16°27'00", in Orion.
STAR 27 / French 1 – Toadstool: op 21:07.3 / +16°20' in de Dolfijn.
Fly Swatter: op 20:46 / +16°20' in de Dolfijn.
Aquila XIV groep: op 19h04m38s / +15°31'44".
Dolidze-Dzimselejsvili 7 – Sailboat: op 17:11 / +15°29' in Hercules.
Greg's 3: op 9:37:30 / +15°20' in de Leeuw.
Mini Northern Cross: op 0:10 / +15°18' in Pegasus.
Streicher 57: op 5:27:54 / +15°02'48", in Orion.
Saloranta 13: op 17:41:18 / +14°43'54", in Hercules.
Aquila IX groep: op 19h44m47s / +14°13'37".
Ferrero 51: op 18:49 / +14°02' in Hercules.
NGC 2169: op 6:08 / +13°57' in Orion werd officieel gecatalogiseerd als een open sterrenhoop, maar heeft alle karakteristieken van een telescopisch asterisme, mede door de opvallende gelijkenis met het nummer "37" of de letters "LE".
Aquila V groep: op 18h59m46s / +13°49'19".
Elosser 2: op 6:08:03 / +13°44'05", in Orion (ten zuiden van de open sterrenhoop NGC 2169, bekend als het "73" of "LE" asterisme).
Streicher 52: op 5:42:54 / +13°39'42", op de begrenzing tussen Orion en Stier.
Streicher 64: op 17:03:47 / +13°33'33", in Hercules.
Diamond Cluster: op 20:39 / +13°30' in de Dolfijn.
Aquila XV groep: op 19h00m45s / +13°17'49".
Aquila XII groep: op 19h34m15s / +13°14'35".
STAR 9 – θ Delphini Group / Bucking Horse with Cowboy: op 20:38 / +13°10' in de Dolfijn.
Sudor Ophiuchi: op 17:08 / +13°02' in Hercules. Dit is een met de verrekijker waarneembaar asterisme met een schijnbare diameter van 3 graden.
STAR 7 / Ramakers 31 – Zig-Zag / Flower: een met de verrekijker waarneembaar asterisme op 16:18 / +13° in Hercules.
Aquila X groep: op 19h36m47s / +12°50'35".
Aquila XI groep: op 19h36m34s / +12°47'20".
Ferrero 35: op 8:46 / +12°28' in de Kreeft.
Gang of Four: op 18:41 / +12°15' in Hercules. Dit is een gemakkelijk waar te nemen sterrenrijtje van vier sterren. Een kleine amateurtelescoop volstaat.
Ferrero 34: op 8:48 / +12°08' in de Kreeft.
Aquila IV groep: op 19h10m32s / +12°00'09".
Thompson 1: op 20:38 / +11°20' in de Dolfijn.
Streicher 54: op 6:25:38 / +11°11'24", op de begrenzing tussen de Eenhoorn en Orion.
Aquila III groep: op 19h16m15s / +11°02'08".
Streicher 49: 20:02:52 / +10°56'12", in de Adelaar.
NGC 1662: op 4:48 / +10°56' is een open sterrenhoop in het noordwestelijk gedeelte van Orion, maar door het beperkt aantal (relatief heldere) sterren in deze hoop kunnen we spreken van een telescopisch asterisme. Dit asterisme is bekend als de Klingon Battlecruiser.
Chatard 1: op 19:32 / +10°43' in de Arend, in of nabij de planetaire nevel Abell 62 (PK 47-4.1).
Seedling, op 21:43 / +10°20' in Pegasus.

Van +10° tot 0° (noordelijk equatoriaal)

NGC 2264: op 6:40 / +9°53' is een open sterrenhoop in de Eenhoorn, maar door de treffende gelijkenis ervan met een lichtende kerstboom kan deze sterrenhoop worden aanzien als een telescopisch asterisme.
Colinder 69 – Lambda Orionis Cluster: op 5:35 / +9°45' in Orion. Dit is een vrij gemakkelijk waarneembaar asterisme. Een gewone verrekijker volstaat.
Canis Minor III: op 7:09:46 / +9°14'40".
Pouring Cup: op 2:12 / +8°30' in de Walvis. Cup with milk and handle.
Ferrero 52: op 10:32 / +8°09' in de Leeuw.
HD 222454 groep: op 23:41 / +8° in de Vissen, twee en een halve graad ten noorden van ι Piscium.
Spatula: op 1:35 / +8° in de Vissen. A 4 star blade + a 5 star handle.
Elosser 1: op 4:50 / +7°51' in Orion. 13 stars hooked around golden star.
Aquila XVII groep: op 19h53m00s / +7°46'13".
Aquila XVIII groep: op 19h53m15s / +7°32'34".
Dolidze 17 – Metronome: een open sterrenhoop op 5:22 / +7°05', 1 graad noordwestelijk van γ Orionis (Bellatrix) in Orion, maar door de schaarste aan sterren moeten we deze groep aanzien als een telescopisch asterisme.
Wienerroither 1 / Ramakers 14 – Cosmic "?" Mark: op 2:36 / +6°42' in de Walvis. Zes sterren vormen een vraagteken.
Streicher 72: op 16:47:10 / +6°27'15", in Hercules.
Aquila II groep: op 19h13m32s / +6°25'06".
Aquila XIII groep: op 19h14m41s / +6°10'05".
Desvoivres 2: op 6:39:38 / +6°01'36", in de Eenhoorn, nabij de open sterrenhoop Collinder 106.
Triple Trapezoid: op 7:11 / +6°00' in de Kleine Hond. Dit asterisme bevat een relatief heldere roodkleurige ster.
Aquila XIX groep: op 19h59m02s / +5°52'56".
Aquila I groep: op 19h15m45s / +5°52'34".
IC 4665: op 17:46 / +5°43' in de Slangendrager. Dit is een van de gemakkelijkst waar te nemen open sterrenhopen. Deze hoop bevat een gering aantal sterren die echter helder genoeg zijn om ze met een kleine verrekijker en zelfs met het blote oog te detecteren. Door de schaarste aan sterren kunnen we IC 4665 als een telescopisch asterisme beschouwen.
Riddle 2 – Riddle's Trapezium: op 18:54 / +5°16' in de Slang (het staartgedeelte). 1 graad ten noordwesten van 63-θ Serpentis (Alya).
Streicher 20: op 7:43:42 / +4°50'12", in de Kleine hond, oostzuidoost van α Canis Minoris (Procyon).

Naamloze sterrenrij: op 18:12.5 / +4°10' in de Slangendrager. T.W. Webb: Curious sequence of small stars.

Rinnan's Run: op 10:46 / +3°26' in de Sextant. Rij sterren met een boog.
Ferrero 9: op 20:18 / +3°18' in de Arend.
Telescopisch driehoekje: op 23:57:30 / +3°, in de Vissen, iets minder dan drie graden ten oostzuidoosten van de variabele ster 19-TX Piscium (dit is tevens de koele koolstofster CGCS 5928).
Double Cross: op 11:28 / +2°51' in de Leeuw. Dit asterisme bevat 84-τ Leonis.
Naamloos telescopisch sterrenrijtje: op 10:48 / +2°30' in de Sextant.
Canis Minor IV: op 7:14:59 / +2°00'40".
Taurus Poniatovii: op 18:03 / +2° in de Slangendrager. Taurus Poniatovii was ooit een sterrenbeeld dat door de Internationale Astronomische Unie (I.A.U.) werd afgevoerd wegens "onnodig", maar de kenmerkende driehoekige vorm van de kop van de Poolse stier (Taurus Poniatovii, of Taurus Poniatowski) is nog steeds een gemakkelijk herkenbaar asterisme dat zelfs zonder verrekijker kan worden waargenomen. Deze driehoek bestaat uit 67, 68 en 70 Ophiuchi. 70 Ophiuchi is tevens de dubbelster Σ 2272.
Telescopisch scheefhoekig parallellogram: op 18:26 / +1°30' in de Slangendrager. T.W. Webb: Curious rhomboid.
Ferrero 11: op 6:14 / +0°38' in Orion.
Streicher 55: op 7:08:33 / +0°27'12", in de Eenhoorn.
Streicher 32: op 6:07:12 / +0°25'40", in Orion.
Aquila XVI groep: op 19h17m51s / +0°23'47".
Streicher 56: op 5:42:49 / +0°06'00", in Orion.
Aquila VIII groep: op 19h21m35s / +0°00'58".

Van 0° tot -10° (zuidelijk equatoriaal)

Brosch 1 – Virgo Diamond: op 12:33 / -0°39' in de Maagd.
Rocket Ship: op 23:16 / -1°35' in de Vissen.
Letter D: op 3:39 / -1°45' in de Eridanus.
51 Eridani groep: op 4:37:47 / -2°39'42".
Elosser 7: 16:58:11 / -2°40'57", in de Slangendrager, nabij de veranderlijke ster SS Ophiuchi.
Ferrero 10: op 7:00 / -3°00' in de Eenhoorn.
Naamloos telescopisch sterrenrijtje: ten noordwesten van de dubbelster Σ 2838, op 21:54 / -3°15' in de Waterman. T.W. Webb: Curious and beautiful stream of small stars north preceding Σ 2838.
Elosser 6: op 17:07:30 / -3°44'29", in de Slangendrager.
Little Joe: op 0:02 / -4°07' in de Vissen, een kleurvol trapezium.
NGC 1981: op 5:35 / -4°25' in Orion, 1 graad ten noorden van Messier 42 (Orionnevel), heeft de vorm van een alligator of krokodil, en is daarmee eerder een telescopisch asterisme dan een open sterrenhoop.
Tennis Racquet: op 19:50 / -4°35' in de Arend.
Salque 1: op 18:53:56 / -4°38'59", in het Schild (van Sobieski).
Ferrero 47: op 13:17 / -5°33' in de Maagd.
Laville 1: op 19:05 / -6°21' in de Arend, net ten zuiden van de roodkleurige ster V Aquilae en de planetaire nevel NGC 6751.
Ramakers 45 – Button Hook: op 18:43 / -6°50' in het Schild (van Sobieski).
Letter F: op 3:38 / -7°45' in de Eridanus.
Streicher 58: op 5:42:57 / -8°01'30", in Orion. Een telescopische sterrenrij op een tweetal graden noordwestelijk van κ Orionis (Saiph).
Aquila VII groep: op 18h59m33s /-8°09'17".
Ferrero 41: op 18:52 / -8°20' in het Schild (van Sobieski), nabij NGC 6712.
Crinklaw 1: op 19:09:52 / -8°25'00", in de Arend.
Streicher 24: op 11:11:37 / -8°36'30", in de Beker.
STAR 5 / Ramakers 36 – Arrowhead / Unicorn's Horn: op 6:41 / -9°00' in de Eenhoorn. Deze pijlpunt is ook te zien op kaarten 272 en 273 in Wil Tirions sterrenatlas Uranometria 2000.0 (editie 1987). Phil Harringtons STAR 5 en STAR 17 bevinden zich dicht bij elkaar.
STAR 17 / Ramakers 36 – Unicorn's Horn: op 6:40.5 / -9°00' in de Eenhoorn.
Ferrero 44: op 20:47 / -9°12' in de Waterman.
Streicher 36: op 11:50:48 / -9°57'00", in de Beker.
η Ceti groep: op 1:06:55 / -9°58'30".

Van -10° tot -20°

STAR 18 / Ramakers 35 – Pakan's 3: op 6:52.5 / -10°10' in de Eenhoorn.
Capricornus I groep: op 20:07 / -10°38' in de Steenbok.
Lorenzin 5: op 18:43 / -10°48' in het Schild (van Sobieski). Dit telescopisch asterisme is bekend als de Essertoo String (Essertoo = S or 2, S or Two).
STAR 21 / Σ 1664 (Jaws): een telescopisch asterisme op 12:38.5 / -11°30', een halve graad ten westnoordwesten van Messier 104 (Sombrero galaxy) in de Maagd.
Canali 1 / STAR 20 / Σ 1659 (John Wagoners Stargate): op 12:36 / -12° in de Raaf is een telescopisch asterisme op 1 graad westzuidwestelijk van Messier 104 (Sombrero galaxy) in het aanpalende sterrenbeeld Maagd.
Desvoivres 3: op 18:18:00 / -12°02'00", in de Slang (het staartgedeelte), net ten noorden van de open sterrenhoop NGC 6604 in de nevelvlek Sharpless2-54.
Streicher 9: op 8:12:48 / -12°18'06", in de Achtersteven (van het schip Argo Navis).
Chatard 2: op 20:20:54 / -12°19'54", in de Steenbok, ten oosten van het dubbelstersysteem α1/α2 Capricorni (Gredi).

NGC 6994 (Messier 73) op 20:58,9 / -12°38' is een vrij bekend telescopisch asterisme in de Waterman.
NGC 7134 op 21:48 / -12°58' is een relatief onbekend telescopisch asterisme in de Steenbok. Dit object werd gecatalogiseerd als open sterrenhoop, maar door de schaarste aan sterren (een boogvormig rijtje van vier sterren) dient het eerder als een telescopisch asterisme aanzien te worden.

Heart: op 9:43 / -13°50' in de Waterslang.
Levy 384: op 8:15 / -13°58' in de Achtersteven (van het schip Argo Navis).
Streicher 6: op 8:08:37 / -15°11'06", in de Achtersteven (van het schip Argo Navis).
Funnel: op 5:46 / -15°40' in de Haas.
Streicher 47: op 8:28:24 / -17°28'24", op de begrenzing tussen het Scheepskompas en de Waterslang.
Elosser 4: op 10:28:02 / -18°31'48", in de Waterslang (ten oosten van de planetaire nevel NGC 3242, de Geest van Jupiter).
Alessi 1849-18 – Summer Christmas Tree: op 18:49 / -18°53' in de Schutter (zuidzuidwest van de open sterrenhoop Ruprecht 145).
Streicher 23: op 12:47:19 / -19°03'42", in de Raaf.

Van -20° tot -30°

Mackie 1: op 18:42 / -20°03' in de Schutter, net ten zuiden van de bolvormige sterrenhoop Palomar 8.
Streicher 22: op 12:48:40 / -20°16'54", in de Raaf.
Ferrero 24: op 8:17 / -20°19' in de Achtersteven (van het schip Argo Navis).
DNA Strand: op 23:26 / -20°36' in de Waterman. A twisting helix of stars.
Streicher 45: op 8:15:44 / -23°10'48", in de Achtersteven (van het schip Argo Navis).
42 Librae groep: op 15:39:22 / -23°24'48".
Keystone: op 0:23 / -23°30' in de Walvis (niet te verwarren met de veel grotere en veel gemakkelijker waarneembare Keystone van Hercules).
Theta Ophiuchi groep (θ Oph groep): op 17:21:44 / -24°53'12" in de Slangendrager.
French 2 – Camel: op 10:07 / -24°55' in de Waterslang. 11 stars form a camel.
Streicher 40: op 20:26:07 / -24°55'54", in de Steenbok.
Ramakers 32 – Noctua (Night Owl): op 14:00 / -25° in de Waterslang. Dit asterisme kan gemakkelijk worden waargenomen m.b.v. een gewone verrekijker, mede omdat het een vroeger sterrenbeeld betreft dat door de I.A.U. onofficieel werd verklaard.
Streicher 46: op 8:23:14 / -25°03'06", in de Achtersteven (van het schip Argo Navis).
Streicher 48: op 0:08:40 / -25°47'15", in de Beeldhouwer.
Ferrero 43: een telescopisch asterisme in het Kompas, op 9:18 / -26°08'. Het heet Komma (Virgule) omdat het er uitziet als een boogje bestaande uit vijf sterren.
Nagler 1 / Ramakers 8: op 6:22 / -26°26' in de Grote Hond. 7 mag -10 mag stars form a V (Chevron).
Ferrero 20: een telescopisch asterisme in de Waterslang, op 14:05 / -27°50'. Het is een gekromd of geknakt rijtje van zeven sterren.
Slotegraaf 33: op 11:19:19 / -28°24'12", in de Waterslang.
Ramakers 33 – Triangle Cluster / Hydra Triangle: op 14:04 / -28°28' in de Waterslang.
Ferrero 3: een moeilijk te herkennen telescopisch asterisme op 14:02 / -29°23' in de Waterslang.
Antlia I: op 10:08:15 / -29°59'48".

Van -30° tot -40°

Slotegraaf 32: op 11:08:00 / -30°10'00", in de Waterslang.
Ferrero 2: een vrij gemakkelijk waar te nemen telescopisch asterisme op 16:55 / -31°20' in de Schorpioen. Het ziet eruit als een truweel of tuinschopje (trowel).
Streicher 11: op 10:24:03 / -31°28'54", in de Luchtpomp.
Streicher 19: op 5:01:12 / -31°32'36", in de Graveerstift.
Slotegraaf 11: op 7:04:40 / -31°58'12", in de Grote hond.
Ferrero 1: op 18:20 / -32°21', in de tuit van het gemakkelijk herkenbare asterisme Theepot, een onderdeel van de Schutter.
Ferrero 23: op 7:11 / -32°46' in de Grote Hond.
Slotegraaf 56: op 16:05:57 / -32°47'30", in de Wolf.
Streicher 12: op 10:31:45 / -33°06'00", in de Luchtpomp.
Streicher 70: op 17:30:29 / -33°41'12", in de Schorpioen (ten westen van de bolvormige sterrenhoop Grindlay 1).
Slotegraaf 21: op 8:35:41 / -34°00'48", in het Scheepskompas.
Slotegraaf 13: op 7:26:42 / -34°08'30", in de Achtersteven (van het schip Argo Navis).
Slotegraaf 16: op 8:11:32 / -34°10'24", in de Achtersteven (van het schip Argo Navis).
Streicher 17: op 4:51:15 / -34°14'00", in de Graveerstift.
Streicher 61: op 20:59:08 / -34°46'00", in de Microscoop.
Streicher 76: op 13:29:36 / -34°48'12", in de Kentaur.
Slotegraaf 15: op 7:57:37 / -34°52'36", in de Achtersteven (van het schip Argo Navis).
STAR 2 – χ1, χ2, χ3 Fornacis: op 3:27 / -35°00' in het Fornuis.
Slotegraaf 20: op 8:27:57 / -35°05'36", in het Scheepskompas.
Streicher 62: op 20:45:20 / -35°17'54", in de Microscoop.
Slotegraaf 10: op 6:57:17 / -35°30'36", in de Achtersteven (van het schip Argo Navis).
Streicher 50: op 9:11:14 / -35°58'24", in het Scheepskompas.
Slotegraaf 55: op 16:07:05 / -36°45'30", in de Wolf (nabij θ Lupi).
Streicher 18: op 4:28:28 / -37°40'48", in de Graveerstift.
Ferrero 22: op 7:19 / -37°49', in de Achtersteven (van het schip Argo Navis).
Ferrero 25: op 22:41 / -38°06' in de Kraanvogel.
Ferrero 31: op 11:08 / -39°14' in de Kentaur. Dit telescopisch asterisme ziet eruit als een wichelroede of "Y" vorm.
Streicher 69: op 17:57:11 / -39°53'42", in de Schorpioen.

Van -40° tot -50°

Streicher 8: op 10:13:52 / -40°19'48", op de grens tussen de Luchtpomp en de Zeilen (van het schip Argo Navis).
Streicher 28: op 15:19:05 / -40°55'54", in de Wolf.
Slotegraaf 22: op 8:40:21 / -42°20'36", in de Zeilen (van het schip Argo Navis).
Streicher 74-B: op 14:34:20 / -44°18'18", in de Wolf.
Ferrero 54: op 8:33 / -44°26' in de Zeilen (van het schip Argo Navis).
Slotegraaf 5: op 4:02:40 / -44°31'30", in het Slingeruurwerk.
Streicher 88: op 16:22:24 / -44°46'06", in de Lineaal.
Slotegraaf 53: op 15:52:20 / -45°17'36", in de Lineaal.
Streicher 65: op 20:32:30 / -45°18'18", in de noordwestelijke hoek van de Indiaan.
STAR 8 – X marks the spot: op 18:30.4 / -46°08' in de Telescoop.
Slotegraaf 47: op 14:37:22 / -46°16'24", in de Wolf.
Slotegraaf 58: op 16:47:33 / -48°19'48", in het Altaar.
Streicher 15: op 17:34:38 / -48°35'00", in het Altaar.
Steine 15: op 9:47 / -48°58' in de Zeilen (van het schip Argo Navis). Inverted Question Mark.
Slotegraaf 18: op 8:15:13 / -49°10'48", in de Zeilen (van het schip Argo Navis)(Slotegraaf 18 bevindt zich ten oosten van de open sterrenhoop NGC 2547).
η-2 Pictoris groep: op 5:02:18 / -49°21'30".
Streicher 71: op 19:12:47 / -49°54'06", in de Telescoop.

Van -50° tot -60°

Streicher 63: op 20:40:59 / -51°47'12", in de Indiaan.
Streicher 68: op 15:35:12 / -52°05'18", in de Lineaal.
Slotegraaf 48: op 15:12:17 / -52°05'42", in de Wolf (aan Zeta Lupi).
Streicher 16: op 16:47:32 / -53°40'42", in het Altaar.
Streicher 34: op 15:59:56 / -54°01'54", in de Lineaal.
Slotegraaf 51: op 15:37:53 / -54°25'00", in de Lineaal.
Ferrero 39: op 6:00 / -54°55', in de Schilder. Dit telescopisch asterisme noemt Magnitudehelderheidsschaal omdat het een noord-zuid georiënteerd rijtje van vier sterren toont met (van noord naar zuid) toenemende helderheidswaarden.
Ferrero 21: op 14:33 / -55°06' in de Wolf.
Ferrero 45: op 13:04 / -56°17' in de Kentaur.
Streicher 51: op 18:10:28 / -56°29'42", op de grens tussen het Altaar en de Telescoop.
Ferrero 40: op 14:18 / -56°52' in de Kentaur.
Slotegraaf 4: op 3:58:20 / -56°56'00", in het Net.
Streicher 35: op 19:03:44 / -57°50'00", in de Pauw.
Slotegraaf 35: op 11:22:30 / -58°20'18", in de Kentaur.
Streicher 74: op 21:32:34 / -58°53'42", in de Indiaan.
Slotegraaf 49: op 15:22:33 / -59°09'00", in de Passer.
Streicher 66: op 20:56:30 / -59°15'30", in de Indiaan (ten zuiden van β Indi).
Ferrero 29: op 12:46 / -59°20' in het Zuiderkruis.
Streicher 75: op 21:13:11 / -59°25'48", op de grens tussen de Indiaan en de Pauw.
Ferrero 12: op 11:58 / -59°36' in het Zuiderkruis.
Slotegraaf 25: op 10:20:30 / -59°41'18", in de Kiel (van het schip Argo Navis).

Van -60° tot -70°

Carina I: op 11:15:21 / -60°00'07".
Slotegraaf 54: op 15:54:35 / -60°23'00", op het grensgebied tussen de Lineaal en de Zuiderdriehoek.
Slotegraaf 37: op 11:36:06 / -61°00'24", in de Kentaur.
Crux I: op 12:17:17 / -61°17'41".
Crux II: op 12:49:25 / -61°31'12".
Centaurus IV: op 11:27:41 / -61°34'21".
Slotegraaf 45: op 13:36:25 / -61°47'18", in de Kentaur.
Slotegraaf 31: op 11:02:03 / -61°54'48", in de Kiel (van het schip Argo Navis).
Slotegraaf 26: op 10:22:48 / -61°55'30", in de Kiel (van het schip Argo Navis).
Centaurus I: op 11:45:43 / -61°57'43".
Slotegraaf 44: op 13:20:18 / -62°00'00", in de Kentaur.
Streicher 7 – Tiny Southern Cross: op 7:53:36 / -62°20'54" in de Kiel (van het schip Argo Navis).
Centaurus III: op 11:52:00 / -62°21'06".
Ferrero 15: op 14:10 / -62°22' in de Kentaur.
Slotegraaf 27: op 10:28:46 / -62°34'33", in de Kiel (van het schip Argo Navis).
Ferrero 36: op 3:34 / -62°38' in het Net (dit telescopisch asterism kreeg de bijnaam Paard van Troje) (Le Cheval de Troje / Trojan Horse).
Streicher 77: op 18:11:26 / -62°47'06", in de Pauw.
Slotegraaf 57: op 16:08:41 / -62°51'30", in de Zuiderdriehoek.
Streicher 38: op 22:11:12 / -63°06'48", in de Toekan.
Streicher 27: op 1:46:29 / -64°47'48", in de Kleine Waterslang.
Streicher 44: op 21:23:08 / -64°47'54", in de Pauw.
Slotegraaf 8: op 4:25:29 / -65°42'00", in het Net (noordwest van de Grote Magelhaense Wolk).
Slotegraaf 40: op 12:24:52 / -65°46'00", in de Vlieg (zuidwest van de Kolenzak).
Golden Horseshoe: op 14:50 / -66° in de Passer.
Ferrero 13: op 16:14 / -66°05' in de Zuiderdriehoek.
Slotegraaf 50: op 15:33:40 / -66°18'24", in de Zuiderdriehoek.
Ferrero 28: op 13:24 / -67°17' in de Vlieg.
Carina III: op 11:01:06 / -69°27'11".
Streicher 43: op 19:20:30 / -69°54'36", in de Pauw.

Van -70° tot -80°

Streicher 26: op 2:40:18 / -70°02'48", in de Kleine waterslang.
Streicher 82: op 12:29:35 / -70°05'00", in de Vlieg.
Streicher 10: : op 18:15:22 / -70°42'30", op de grens tussen de Paradijsvogel en de Pauw.
Streicher 14: op 14:57:10 / -71°20'54", in de Paradijsvogel.
Streicher 42: op 18:51:30 / -72°12'00", in de Pauw.
Streicher 33: op 7:07:53 / -72°14'18", in de Vliegende vis.
Slotegraaf 42: op 12:48:43 / -72°14'18", in de Vlieg.
Streicher 29: op 5:17:30 / -75°07'36", in de Tafelberg, ten zuiden van de Grote Magelhaense wolk.
Streicher 39: op 12:32:26 / -75°21'06", in de Vlieg.
Streicher 53: op 12:21:36 / -76°27'00", in de Kameleon.
Streicher 31: op 22:33:33 / -77°05'36", in de Oktant.
Streicher 13: op 16:07:25 / -77°20'48", in de Paradijsvogel.
Streicher 41: op 21:26:54 / -77°53'00", in de Oktant.
Streicher 37: op 2:44:22 / -78°21'18", in de Kleine waterslang.

Van -80° tot -90° (rondom de zuidelijke hemelpool)

Streicher 21: op 8:51:00 / -80°09'30", in de Kameleon.
Streicher 83: op 16:32:45 / -83°34'30", in de Oktant.
Streicher 30: op 20:34:56 / -86°14'12", in de Oktant.

Bronvermelding

Asterismen en niet erkende sterrenbeelden:

Richard Hinckley Allen, Starnames – their lore and meaning.

Telescopische asterismen en open sterrenhopen (bronnen op het web):

E. Bica, D.B. Pavan, C.J. Bonatto, E.F. Lima,A Multi-Band Catalog of 10978 Star Clusters, Associations and Candidates in the Milky Way.
Wilton S. Dias, Jacques Lépine, Bruno S. Alessi, André Moitinho, Open Clusters and Galactic Structure, met daarin Bruno S. Alessi, Bruno's Dirty Compilation of Clusterlike Things.

De 88 door de I.A.U. (Internationale Astronomische Unie) officieel erkende sterrenbeelden:

J. Klepesta, A. Rukl, Sterrenbeelden Atlas, 1972 (oorspronkelijke Tsjechische uitgave: Souhvezdi, ARTIA: Praag 1971).
A Map of the Heavens (National Geographic) (sterrenkaart met duidelijk weergegeven (en door de I.A.U. aanvaarde) begrenzingen tussen de sterrenbeelden).
Gunther Roth, Elsevier's gids van sterren en planeten.
T.W. Webb, Celestial Objects for Common Telescopes, Volume 2: The Stars.
Robert Burnham, Jr., Burnham's Celestial Handbook, 1978 (3 Volumes).
Wil Tirion, Sky Atlas 2000.0, 1981.
Wil Tirion, Barry Rappaport, George Lovi, Uranometria 2000.0, 1987 (2 volumes).

Trivia

Het bekendste asterisme, de steelpan in de Grote beer, komt op een vrij merkwaardige manier aan bod in Steven Spielbergs film Close Encounters of the Third Kind (1977). In die film vormt een groepje niet-geïdentificeerde vliegende (lichtgevende) stervormige voorwerpen allen samen de steelpan (Big Dipper) in de nachthemel boven de Devil's Tower in de Amerikaanse staat Wyoming, gevolgd door een meeting van het hele arsenaal aan buitenaardse toestellen, met als climax de landing van het interstellaire moederschip.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.