Argument (logica)

De argumentatieleer is een onderdeel van de retorica (welsprekendheid): op diens beurt een onderdeel van de logica, die weer valt onder de filosofie (wijsbegeerte).

• In de argumentatieleer wordt op grond van aanvaardbare argumenten door middel van een redenering een conclusie getrokken.
• Een argument is al dan niet aanvaardbaar. Geldig zijn redeneringen die op aanvaardbare premissen zijn gebaseerd en ook de conclusie die uit de redenering getrokken wordt is een aanvaardbare, geldige conclusie, gesteld dat er geen argumenten aan het licht komen die de gevolgde redenering tegenspreken.

• Stilistisch argument; gaat over de stijl (niveau van de woorden/zinnen)
• Moreel argument; vind je de inhoud goed of slecht?
• Esthetisch argument; gaat over de schoonheid van het boek (soort papier etc.)
• Emotivistisch argument; gaat over de emoties van de lezer
• Realistisch argument; zou het verhaal echt gebeurd kunnen zijn of niet?
• Vernieuwingsargument; gaat over de originaliteit
• Intentioneel argument; gaat over de bedoeling van de schrijver
• Structureel argument; gaat over de opbouw van het verhaal

• Bewijs

Het aanmaken van een ernstige typologie van drogredenen of sofismen is eigenlijk onbegonnen werk; er zijn immers oneindig veel mogelijkheden waarop een mens foutief kan redeneren. Zelfs de gangbare definitie van drogreden "een ongeldige redenering die geldig lijkt" is niet zonder problemen, want hierbij wordt beroep gedaan op een vaag psychologisch begrip 'als geldig lijken'.[1] Een andere beperking is de contextgebondenheid van redeneringen.[1] Terwijl de formele logica gericht is op de geldigheid van het redeneren, is de informele logica of retoriek gericht op efficiëntie, dus op het overtuigen van de toehoorders.[2] Vooral in de sociale wetenschappen, de politiek, de filosofie, het recht en de ethiek is de informele logica van grote betekenis. Het debat tussen aanhangers van deze twee disciplines over de compatibiliteit van logica en retoriek heeft sinds Plato en de Stoa[3] nog niets van zijn levendigheid verloren.[1] Hoe dan ook spelen drogredenen in de gewone omgangstaal een belangrijke rol, waardoor inzicht in de verschillende vormen ervan nuttig kan zijn.

Drogredenen

• Ad hominem - "Op de man" spelen. (let op: niet te verwarren met wel geldige ad-hominemargumenten);

Voorbeeld: X is dom en leeft in een fantasiewereld".

• • De stropop - Men interpreteert het standpunt van de tegenstander zodanig dat dit standpunt gemakkelijk te weerleggen is en suggereert dan dat dat het werkelijke standpunt van de tegenstander is. Met andere woorden men valt een karikatuur aan van het argument van de tegenstander;

Voorbeeld: Nadat Jan zei dat de overheid meer geld aan gezondheidszorg en onderwijs zou moeten spenderen reageerde Bert dat hij verbaasd was dat Jan zo'n afkeer voor ons land heeft dat hij het land verdedigingsloos wil maken door het militair budget in te perken.

• • Ondergraven van de autoriteit van de tegenstander.
• Het ridiculiseren van andermans argumenten
• Argumentum ad verecundiam - Beroep op een twijfelachtige autoriteit;

Voorbeeld 1: X zegt het en X kan het weten, want hij/zij heeft het onderzocht.

Voorbeeld 2: Het stond in de krant.

• Ongunstige gevolgen;
• Appelleren aan onwetendheid;
• Argumentum ad populum - Je argument kracht bijzetten door erop te wijzen dat een meerderheid er zo over denkt;

Voorbeeld: Iedereen die ik ken denkt er zo over.

• Appelleren aan een bijzondere factor;

Voorbeeld: "Wij kunnen niet oordelen of de daden van God goed of slecht zijn, want zijn wegen zijn ondoorgrondelijk"

• De vraag uitlokken of een antwoord vooronderstellen;
• Selectieve waarneming - Wel de punten noemen die de redenering ondersteunen, maar de ondermijnende verzwijgen of negeren.
• Statistiek van de kleine getallen of Overhaaste generalisatie;

Voorbeeld: Één op de vijf mensen is Chinees, maar dat is onzin, want ik ken wel honderd mensen en daar zitten maar twee Chinezen bij".

• Verkeerd gebruik van de statistiek

Voorbeeld: Het is een slechte zaak, dat de helft van het aantal Nederlanders qua intelligentie nog steeds onder het landelijke gemiddelde zit".

• Inconsistentie - Het beweren dat iets waar is omdat de onwaarheid nooit is aangetoond (en vice versa).

Voorbeeld 1: Het bestaan van God valt niet te bewijzen, dus bestaat God niet.

Voorbeeld 2: Het niet bestaan van God valt niet te bewijzen, dus God bestaat.

• Non sequitur - Het één volgt niet uit het ander;

Voorbeeld: "Wij zullen winnen, want wij aanbidden God". Het één hoeft niet uit het ander te volgen, aangezien de tegenpartij misschien dezelfde God aanroept.

• Post hoc, ergo propter hoc - Het gebeurde erna, dus werd het erdoor veroorzaakt;

Voorbeeld: "Voordat de vrouwen stemrecht hadden waren er ook geen nucleaire wapens".

• De betekenisloze (onlogische) vraag;

Voorbeeld: "Wat gebeurt er als een onweerstaanbare kracht in contact komt met een niet te bewegen voorwerp?" De vraag is betekenisloos, omdat het bestaan van een onweerstaanbare kracht het bestaan van een niet te bewegen voorwerp uitsluit en omgekeerd.

• Het uitgesloten midden;

Voorbeeld: Wie niet voor ons is, is tegen ons. Hierbij wordt voorbijgegaan aan een keuze aan alternatieven en nuanceringen, (bijvoorbeeld een neutraal standpunt wordt ontkend).

• Argumenten van het hellend vlak

Voorbeeld: "Als we marihuana legaliseren, dan is de deur opengezet naar de vrijgeving van heroïne, speed en wie weet wat voor gevaarlijke middelen nog meer."

• Oorzaak en gelijktijdigheid aan elkaar gelijkstellen;

Voorbeeld: "Er zijn veel homoseksuelen in San Francisco, een stad die ook geregeld door aardbevingen wordt getroffen. Die aardbevingen zijn een straf van God voor homoseksualiteit."

• Dooddoeners;

Voorbeeld: "Het is nu eenmaal zo".

• Onwaarheid;
• Argumentum ad baculum - Bedreiging (dwang);

Voorbeeld 1: "Als je niet gelooft wat ik zeg, ga je naar de hel"

Voorbeeld 2: "Zie je dit pistool?"

• Cirkelredenering (Petitio principii);

Voorbeeld: De Bijbel zegt dat God bestaat en de Bijbel is correct want het is het woord van God.

• Gebruik van verleden en toekomst.

Voorbeeld: Moord heeft altijd plaatsgevonden en zal ook altijd plaatsvinden, dus we zouden beter geen budget spenderen aan moordpreventie.

• Drogreden