Zandraket

De plant bloeit in april en mei. De meeste bladeren staan onderin in een wortelrozet. Ze variëren van eirond tot lancetvormig en hebben geen slippen.

De vier witte kroonblaadjes zijn niet groter dan 0,5 cm.

In het rozetstadium kan de zandraket van herderstasje met behulp van een loep onderscheiden worden op grond van de vorm van de haren. Bij zandraket zitten op de bladeren alleen gegaffelde en enkelvoudige haren, het herderstasje bezit naast enkelvoudige ook sterharen.

De kleine hauwen (een soort doosvrucht dat kenmerkend is voor de kruisbloemenfamilie) zijn smal en lijnvormig.

Zandraket plant zich vooral voort door middel van zelfbestuiving. De zaden kiemen in het najaar. De plant brengt de winter door met een wortelrozet. De plant gaat in het voorjaar bloeien en zet zaad voordat het zomer is.

De plant komt overal in de Benelux op open zandgronden voor. Daar hoort de soort tot de pioniersplanten die verdwijnen zodra de vegetatie zich gaat sluiten. In de duinen komen in dit milieu een aantal andere eenjarige voorjaarsbloeiers voor: kandelaartje, kleine veldkers, kluwenhoornbloem, klein tasjeskruid, zandhoornbloem, vroegeling en ruw vergeet-mij-nietje. In dit milieu is de droge, hete zomer de moeilijkste tijd van het jaar en deze planten komen die door als zaad.

Zandraket wordt gebruikt in genetisch onderzoek als een modelorganisme omwille van:

• korte levenscyclus (6 weken tot 3 maanden)
• grote zaadproductie en mogelijkheid op kleine oppervlakte te kweken
• efficiënte transformatie met Agrobacterium tumefaciens
• klein genoom: 125 Mb in vijf chromosomen die alle in kaart zijn gebracht.
• uitgebreide genetische en fysische kaart van de 5 chromosomen beschikbaar
• vele mutanten beschikbaar in zaadbanken, o.a. met EMS = ethyl-methaan-sulfonaat-mutanten:

ELO (elongata; smalle, lange blaadjes met lange bladstelen, 1/1/99, Micol), ELP (ectopic lignin in pith, 1/8/98, Ye), DRL (deformed roots and leaves, 1/9/93, Dean)

Het Deense biotechnologiebedrijf Aresa heeft zandraket genetisch gemodificeerd zodat ze geschikt zijn om landmijnen mee op te sporen. Wanneer er uit de bodem stikstofoxide ontsnapt kleuren de bladeren van groen naar rood. Uit veel mijnen lekt deze stof. In 2005 werd in samenwerking met het Deense leger op een proefveld het concept uitgetest met drie verschillende types landmijnen. Hieruit bleek dat de planten daadwerkelijk verkleurden als ze zich in de nabijheid van een landmijn bevonden. In 2006 zijn in samenwerking met een Kroatische organisatie nieuwe velden bij het onderzoek betrokken. Op deze velden worden meerdere typen landmijnen getest en onderzoek verricht naar klimatologische effecten.

• Verspreiding in Nederland FLORON
• Zandraket (Arabidopsis thaliana) op SoortenBank.nl (gebaseerd op de Heukels²³, dit is de voorlaatste uitgave)

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Arabidopsis thaliana op Wikimedia Commons.

Soorten van het geslacht Arabidopsis
... · A. arenosa (Rozetsteenkers) · A. thaliana (Zandraket) · ...