Apofenie

Apofenie is het in willekeurige gegevens patronen opmerken en daarin betekenissen lezen die er niet zijn.

Het heeft betrekking op psychologische denkfouten, waaronder de gokkersmisvatting.

Apofenie is ook vaak aanwezig voorafgaand aan een psychose. De wiskundige John Forbes Nash leed aan apofenie[1]; dit is goed voorgesteld in A Beautiful Mind (2001), een biografische film over zijn leven. Antipsychotica kunnen helpen.

Een begrip nauw aan apofenie verwant is synchroniciteit, door psychiater Jung in het leven is geroepen. Hierbij worden twee bijzondere gebeurtenissen door het subject aan elkaar gekoppeld.

Een voorbeeld van apofenie is pareidolie, waarbij in willekeurige afbeeldingen of waarnemingen een levensvorm wordt herkend. De Holtzman Inkblot Test maakt gebruik van dit fenomeen: mensen herkennen levensvormen in inktvlekken.