Anamorfose

Een anamorfose is een vertekende afbeelding, die er slechts gezien vanuit een bepaalde hoek of onder bepaalde optische voorwaarden realistisch uitziet.

Holbeins De Ambassadeurs, met op de voorgrond een memento mori-anamorfose in de vorm van een schedel

De anamorfose uit het bovenstaande schilderij, gezien vanuit de juiste waarnemingshoek

De anamorfose ontstond in de tijd van de Renaissance. Kunstenaars wilden alles zo realistisch mogelijk weergeven, dus ging men het perspectief bestuderen. Meestal deed men dit omwille van een zo goed mogelijke natuurgetrouwheid, maar soms ook om te laten zien wat op dit gebied allemaal mogelijk was. Zo ontstond de anamorfose: een schilderij waarvan de afbeelding slechts op een bepaalde manier correct waar te nemen is. Een voorbeeld van een regelmatig gebruikte anamorfose is de zogenaamde memento mori, meestal te zien in de vorm van een vervormde schedel die ergens in het schilderij verwerkt zit en met een moraliserend vingertje wijst op de sterfelijkheid van de mens. Een kunstenaar die zich met dit genre bezighield was Hans Holbein de Jonge.

In de cartografie is anamorfose bekend als een kaartsoort waarbij de oppervlakten van de gebieden niet gelijk gemaakt zijn aan het landoppervlak, maar aan een andere parameter, bijvoorbeeld het aantal mensen dat in dat gebied woont. De vervorming is daarmee functioneel. Deze anamorfoses worden in de (Engelstalige) cartografie ook wel cartogram genoemd. Het levert vervreemdende plaatjes op die juist door die vervreemding beklijven in het geheugen.