Alsengemme

Een alsengemme is een klein rond of ovaal glazen amulet uit de middeleeuwen, dat soms als archeologische vondst opduikt, onder andere in terpen.

gemme van Alsen

Alsengemmen bestaan uit twee op elkaar geplaatste lagen glas met een diameter die varieert tussen de 12 en 32 millimeter. De onderste laag is van zwart glas en de bovenste van blauw glas. In de bovenste laag zijn meestal 3 en een enkele keer 1, 2 of 4 menselijke figuren ingekerfd. Oude exemplaren dateren tussen de 8e en 10e eeuw en hebben vaak een heidense oorsprong. Jongere exemplaren, die tot de 14e eeuw voorkomen, worden doorgaans binnen het christendom geplaatst.

De figuren op de latere christelijke exemplaren zijn mogelijk deels ontleend aan Byzantijnse medaillons met afbeeldingen van de drie koningen. Mogelijk werden ze gemaakt in Keulen en meegenomen door pelgrims.

De naam verwijst naar de Duitse benaming 'Alsen' voor het Deense eiland Als waar in 1871 bij Sønderborg een alsengemme werd gevonden en naar gemme, een gesneden (half)edelsteen. De meeste exemplaren zijn aangetroffen in Nederland, Noordwestelijk Duitsland en Denemarken. Vaak worden alsengemmen gevonden als bijplaatsingen in graven of als onderdeel van kerkschatten (bijvoorbeeld als onderdeel van boekbandversieringen). Een enkele keer komen ze voor als offergave of elders.