Allel
Een allel is een bepaalde variant van een gen. Een gen codeert een bepaalde erfelijke eigenschap, waarbij verschillende versies van een gen min of meer verschillende gevolgen kunnen hebben voor die eigenschap van een organisme. Elke uitvoering van een gen wordt een allel (meervoud allelen) of Mendeliaanse erffactor genoemd.
Als een organisme voor een bepaald gen twee gelijke allelen heeft, dan noemt men dit een homozygoot organisme. Als het twee verschillende allelen heeft, noemt men het organisme heterozygoot.
Mendel
In de negentiende eeuw formuleerde Gregor Mendel de zogenaamde wetten van Mendel aan de hand van onderzoek bij erwtenplanten en hun erfelijke variaties, die (zoals men nu weet) door allelen worden veroorzaakt.
Voorbeeld mens
Een voorbeeld van allelen bij de mens zijn de bloedgroepen. Het gen dat codeert voor de bloedgroep komt namelijk in drie vormen voor: het allel voor bloedgroep A, het allel voor bloedgroep B en het allel voor bloedgroep 0 (oorspronkelijk "nul", maar al heel lang als letter O gelezen). De bepaling van de bloedgroep zelf gebeurt dan door de aanwezigheid van de twee allelen te analyseren.
Allel voor bloedgroep A samen met het allel voor bloedgroep B geeft bloedgroep AB. Komt het allel voor 0 tweemaal voor dan hebben we bloedgroep 0. Komt het allel 0 samen met een van 0 verschillend allel voor dan hebben we de bloedgroep van dit tweede allel. Het allel voor 0 en het allel voor B geven dus bloedgroep B. Komt het allel A of het allel B tweemaal voor dan krijg je bloedgroep A, respectievelijk B.
De verschillende bloedgroepen zijn functioneel gelijkwaardig, maar bij bloedtransfusie niet allemaal met elkaar verenigbaar.
Letaal allel
Een allel dat ervoor zorgt dat een organisme of het embryo daarvan vroegtijdig dood gaat, noemt men een letaal allel.
Zie ook
Externe link
- allesoverdna.nl - Allel