Airspeed Horsa

De Horsa bestond in drie versies; de AS51 Horsa 1, de AS52 en de AS58 Horsa 2 (zie verderop in dit artikel).

Er werden totaal 3750 stuks gebouwd. Deze zijn allemaal tijdens operaties verloren gegaan. De na de oorlog bij musea opgestelde exemplaren zijn goed gebouwde replica's; de bouwtekeningen zijn namelijk nog steeds beschikbaar.

Horsa zweefvliegtuigen werden ingezet:

• in 1942 bij de aanval van Britse en Noorse commando eenheden op de fabriek voor deuterium te Vemork in Noorwegen; zie Operatie Freshman
• in 1943 tijdens de geallieerde aanval op Sicilië
• in 1944 door Engelse, Amerikaanse en Franse eenheden op D-Day in Normandië
• in 1944 door Engelse en Poolse eenheden bij Operatie Market Garden in Nederland
• in 1945 in Duitsland tijdens de oversteek van de Rijn

De onderneming Airspeed Ltd kreeg eind 1940 van het Britse luchtvaart ministerie al de opdracht tot het ontwikkelen van een zweefvliegtuig dat voor militaire operaties ingezet moest kunnen worden.

De reden hiervoor was het succes van de snelle opmars door luchtmobiele Duitse eenheden tijdens de Blitzkrieg. Dit was mede te danken aan het feit dat deze licht bewapende eenheden over korte afstand met zweefvliegtuigen werden ingevlogen en hun doel daarna middels een verrassingsaanval konden innemen.

Airspeed Ltd leverde vijf prototypes af die in Portsmouth waren gebouwd; deze toestellen werden voor testdoeleinden aan het Britse leger overgedragen.

De romp van een Horsa bestond uit dertig afzonderlijke delen en deze waren voor het grootste deel van hout gemaakt. De firma Airspeed had hiervoor speciaal een houtbewerkingsafdeling in dienst. De delen werden bij diverse RAF onderhoudswerkplaatsen samengebouwd tot complete toestellen en slechts van de hoogst noodzakelijke instrumenten voorzien. Dit gebeurde omdat men slechts op een eenmalige inzet van een toestel rekende; het zou immers bij de landing zo worden beschadigd dat het werd afgeschreven. De instrumenten bestonden slechts uit een luchtsnelheidsmeter, een sleepkabel indicator, een hoogtemeter en een meter waarmee de hoekafwijking ten opzichte van de horizon werd afgelezen. Dit laatste instrument was het belangrijkste want het gaf voor de vliegers de juiste horizontale vleugelindicatie vlak voor de landing en dat kon het verschil tussen leven of dood van bemanning en belading betekenen.

Het eerste prototype werd in september 1941 omhoog getrokken door een Armstrong Whitworth Whitley en kort daarna werden de toestellen goedgekeurd voor actieve inzet.

Tijdens operaties werden ze hoofdzakelijk ingezet ten behoeve van de Britse 1e en 6e Luchtlandingsdivisie.

Ze werden gevlogen door speciaal hiervoor opgeleide vliegers. Dit waren allen officieren en onderofficieren die zowel een opleiding tot zweefvlieger als ook tot infanterist hadden doorlopen. Allen waren ze ondergebracht in het Army Glider Pilot Regiment.

Er werden drie versies van de Horsa ontwikkeld:

1. de AS51 Horsa 1 was bestemd voor vervoer van twee vliegers en 25 man aan troepen inclusief hun bewapening en uitrusting. Deze bestond meestal uit een jeep met aanhanger of uit een 6 ponds anti-tankkanon.
2. de AS52 was extra versterkt en voorbestemd om een eigen bommenlast mee te kunnen voeren. Deze zou bestaan uit vier stuks 2000 ponders of twee stuks 4000 ponders die in rekken onder de vleugels meegedragen moesten worden. Toen bij tests al bleek dat het te gevaarlijk was om deze toestellen zelfs los van de grond te krijgen – laat staan ze weer op de grond neer te zetten – liet men ontwikkeling van dit type echter vallen.
3. de latere AS58 Horsa 2 was groter en speciaal ontwikkeld voor gecombineerd troepen- en vrachtvervoer; hij bezat daarvoor een omklapbare neussectie en een sterker landingsgestel.

• Horsa reconstructieproject

Zie de categorie Airspeed Horsa van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.