Papiamento

Papiamento is een taal die wordt gesproken op Aruba. Op de andere Benedenwindse Eilanden Curaçao en Bonaire, spreekt men Papiamentu (uitspraak: "Papiamentoe"). Het verschil zit 'm, zoals de naam al doet vermoeden, onder meer in het gebruik van de o en de u. De naam Papiaments is afgeleid van de Portugese termen voor brabbelen (respectievelijk papia en papear).

Personen

Nederlands	Papiamento (Aruba)	Papiamentu (Curaçao en Bonaire)	Español
ik	mi	ami	yo
jij	bo	abo	tú
hij, zij, het	e	e	el, ella, usted
wij	nos	nos	nosotros, nosotras
jullie	boso	boso/bosnan	vosotros, vosotras
zij	nan	nan	ellos, ellas, ustedes
iedereen	tur hende	tur hende	todas
jongen	mucha homber	mucha hòmber	niño / chico
meisje	mucha muhe	mucha muhé	niña / chica
moeder	mama	mama	madre
vader	tata	tata	padre
overgrootvader	bisawelo	bisawelo	bisabuelo
overgrootmoeder	bisawela	bisawela	bisabuela
grootvader	welo	tawela/welo	abuelo
grootmoeder	wela	wela/mamai	abuela
zoon	yiu homber	yu hòmber	hijo
dochter	yiu muhe	yu muhé	hija
broer	ruman homber	ruman hòmber	hermano
zus	ruman muhe	ruman muhé	hermana
kind	mucha	mucha	niño
oom	omo	omo,tío	tío
tante	tanta	tanta/tanchi	tía
neef	primo	primu	primo
nicht	prima	prima	prima
neef (oomzegger)	subrino	subrino	sobrino
nicht (oomzegger)	subrina	subrina	sobrina
kleinkind	nieto	nietu	nieto
schoonvader	suegro	suegru/suegro	suegro
schoonmoeder	suegra	suegra	suegra
schoonzus	cuña	kuñá	cuñada
zwager	swa	sua	cuñado
echtgenoot(e)	casa	kasá	esposo/-a
man(nen)	homber(nan)	hòmber (nan)	hombre(s)
vrouw(en)	muhe(nan)	muhe (nan)	mujer(es)

Dieren

Nederlands	Papiamento (Aruba)	Papiamentu (Curaçao en Bonaire)
aap	macaco	makaku
duif	paloma	palomba
eend	pato	patu
ezel	burico	buriku
garnaal	cabaron	kabaron
geit	cabrito	kabritu
haai	tribon	tribon
haan	gay	gai
hagedis	lagadishi	lagadishi
hond	cacho	kachó
inktvis	inktvis	zekat/ inktvis/kalamaris/oktopus
kaaiman	caiman	kaiman
kat	pushi	pushi
kikker	dori	sapu
kip	galiña	galiña
koe	baca	baka
konijn	coneu	konènchi
krokodil	crocodil	krokodil
leeuw	leon	leon
leguaan	yuana	yuana
mier	fruminga/vruminga	vruminga
mug	sangura	sangura
muis	raton	raton
olifant	olifanti	olefante
paard	cabay	kabai
papegaai	lora	lora
parkiet	prikichi	prikichi
poes	pushi	pushi
rat	djaca	djaka
schaap	carne	karné
schildpad	turtuga	turtuga
slang	colebra	kolebra
spin	haraña	araña
tijger	tiger	tiger
uil	shoco	palabrua
varken	porco	porko
vis	pisca	piská
vleermuis	raton di anochi	raton di anochi
vlieg	musca/muskita	muska/muskita
vogel	parga	para
walvis	bayena	bayena
wesp	maribomba	maribomba
worm	bichi	bichi

Begroeten/afscheid nemen

Nederlands	Papiamento (Aruba)	Papiamentu (Curaçao en Bonaire)
Welkom!	Bon bini!	Bon bini
Goedemorgen	Moro	Bon dia
Goedemiddag	Bon tardi	Bon tardi
Goedenacht	Bon nochi	Bonochi
Tot ziens!	Ayo!	Ayo, te despues
Tot de volgende keer!	Te otro biaha!	Te otro bia
Ik zie je later.	Te aki rato	Te akiratu
Doei!	Ayo!	Ayo
Tot zo!	Te oro	Te awero
Tot later!	Te despues	Te despues
Tot morgen!	Te mañan	Te mañan

Standaard woordenlijst

Nederlands	Papiamento (Aruba)	Papiamentu (Curaçao en Bonaire)
huis	cas	kas
kerk	misa	misa
oud	bieu	bieu
eten	cuminda	kuminda
melk	lechi	lechi
brood	pan	pan
water	awa	awa
werk/baan	trabou/trabao	trabou
schatje/lekker/zoet	dushi	dushi
telefoon	telefon	telefon
nummer	number	number
schoenen	sapato	sapatu
winkel	tienda/shop	pakus/tienda
school	scol	skol
zee	lama	laman
boot	boto	boto
geld	placa	plaka/sen

Voorzetsels

Nederlands	Papiamento (Aruba)	Papiamentu (Curaçao en Bonaire)
aan	na	na
achter	patras	patras
binnen	paden	paden
buiten	pafo	pafó
bij	cerca	serka
in	den	den
met	cu	ku
na	despues	despues
naast	banda	na banda
om	pa	pa
onder	abao/abou	abou
op, boven	ariba	ariba
te	di	di
tussen	memey/meymey, entre	meimei, entre
uit	for di	for di
van	di	di
voor (jou, mij)	pa bo /pa mi	pa bo/ pa mi
voor (plaats)	dilanti	dilanti
voor (tijd)	pa ora	pa ora
zonder	sin	sin

Dagen en maanden

Nederlands	Papiamento (Aruba)	Papiamentu (Curaçao en Bonaire)
maandag	dialuna	djaluna
dinsdag	diamars	djamars
woensdag	diaranson	djarason
donderdag	diahuebs	djaweps
vrijdag	diabierna	djabièrnè
zaterdag	diasabra	djasabra
zondag	diadomingo	djadumingu

dag	dia	dia
week	siman	siman
maand	luna	luna
jaar	aña	aña
jaren	añanan	añanan
gisteren	ayera	ayera
eergisteren	antayera	antayera
vandaag	awe	awe
morgen	mañan	mañan
overmorgen	otro mañan	otro mañan
vanochtend	awe mainta	awe mainta
vanmiddag	awe merdia	awe merdia
vanavond	awe nochi	awenochi

Cijfers

Nederlands	Papiamento (Aruba)	Papiamentu (Curaçao en Bonaire)
nul	cero	sero
één	uno	unu
twee	dos	dos
drie	tres	tres
vier	cuater	kuater
vijf	cinco	sinku
zes	seis	seis
zeven	shete	shete
acht	ocho	ocho
negen	nuebe	nuebe
tien	dies	dies
elf	diesun	diesun
twaalf	diesdos enz..	?
twintig	binti	binti
eenentwintig	bintiun	?
dertig	trinta	trinta
veertig	cuarenta	kuarenta
vijftig	sincuenta	sinkuenta
zestig	sesenta	sesenta
zeventig	setenta	setenta
tachtig	ochenta	ochenta
negentig	nobenta	nobenta
honderd	shen	shen

Lichaamsdelen

Nederlands	Papiamento (Aruba)	Papiamentu (Curaçao en Bonaire)
hoofd	cabes	kabes
mond	boca	boka
oren	horea	orea
tanden	djente	djente
arm	brasa	brasa
bot	weso	wesu
voet	pia	pia
hand	man	man
vinger	dede	dede
teen	tenchi	tenchi
neus	nanishi	nanishi
oog	wowo	wowo
pols	pols	pòls
elleboog	elleboog	kokoti
rug	lomba	lomba
buik	barica	barika

Kleuren

Nederlands	Papiamento (Aruba)	Papiamentu (Curaçao en Bonaire)
wit	blanco	blanku
zwart	preto	pretu
geel	geel	hel
groen	berde	bèrde
blauw	blauw	blou
bruin	bruin	Maron
oranje	oraño	orañe/oraño
grijs	shinishi	shinishi
paars	biña	lilá
rood	cora	kòrá
rose	ros	ros

Sterke Onregelmatige Werkwoorden

Nederlands	Papiamentu/Papiamento
willen	ke/kier
kunnen	por/po
hebben	tin
zijn	ta
mogen	por/po
zullen	lo
weten	sa

Wie/Wat/Waar

Nederlands	Papiamento	Papiamentu
hoe	con	kon
wie	ken	ken
wat	kico	kiko
waar	unda	unda
wanneer	ki dia/ki ora
waarom	pakico/dicon	pa kiko/dikon
welke	cua	kua
hoe laat	ki ora	ki ora
hoeveel	cuanto	kuantu

Nuttige zinnen

Nederlands	Papiamento (Aruba)	Papiamentu (Curaçao en Bonaire)
Hoe gaat het?	Con ta bay?	Kon ta bai
Hoe heet je?	Con yama bo?	Kon yama bo?
Ik ben moe	Mi ta cansa	Mi ta kansa
Hoe oud ben je?	Cuanto aña bo tin?	Kuantu aña bo tin?
Ik ben Nederlands	Mi ta Hulandes	?
Waar ben je?	Unda bo ta?	Unda bo ta?
Ik woon in Nederland	Mi ta biba na Hulanda	Mi ta biba na Hulanda
Ik heb honger	Mi tin hamber	Mi tin hamber
Ik heb dorst	Mi tin set	Mi tin set
Wat wil je drinken?	Kico bo kier bebe?	Kiko bo kier bebe?
Waar woon je?	Unda bo ta biba?	Unda bo ta biba?
Ik ben ziek	Mi ta malo	Mi ta malu
Ik heb geen zin om te gaan	Mi no tin gana di bay	Mi no tin gana di bai
Ik kom zo terug!	Mi ta bay bin!	Mi ta bai bin
Het gaat regenen	Awa ta bay yobe	Awa ta bai yobe/Awa seru ta kai
Het is warm man!	Ta haci calor!	Ta hasi kalor!
Kan je papiamento/u spreken?	Bo por papia Papiamento?	Bo por papia papiamentu?
Ik moet gaan	Mi tin cu bay	Mi tin ku bai
Hoeveel kost het?	Cuanto p'e?	Kuantu e ta kosta?
Wat ga je vandaag doen?	Kico bo ta bay haci awe?	Kiko bo ta bai hasi awe?
Heb je een vuurtje?	Bo tin un lighter?	Bo tin un laiter?
Ik hou van je	Mi ta stima bo	Mi ta stima bo
Ik hou ook van jou	Ami tambe stima bo	?
Ik ga je slaan	Mi ta bay dal bo	Mi ta bai dal bo
Kusje voor jou	Sunchi pa bo	?
Ik ga slapen	Mi ta bai drumi	?
Ik bel je later	Mi ta yamabo despues	Mi ta bel bo akiratu
Je blijft lullen (onzin praten) (Pas op met deze zin!)	Keda hode hode	?
Je bent niet goed wijs (Pas op met deze zin!)	?	Bo kabes no ta ni un tiki bon (?)
Wij gaan naar het strand, ga je met ons mee?	Nos ta bay lama, bo ta bin cu nos?	Nos ta bai laman, bo ta bin cu nos?

Wikipedia heeft een encyclopedisch artikel over Papiaments

This article is issued from Wikibooks. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.