De getallen (τα αριθμητικά)

In volgende tabellen geven we telkens een overzicht van de telwoorden in een bepaalde groep. De tweede kolom bevat de Griekse notatie van het telwoord. Deze notatie wordt tegenwoordig wel minder gebruikt, ze zijn een beetje equivalent aan ons gebruik van Romeinse cijfers (bvb. om de inleidende pagina's van een boek te nummeren, om hoofdstukken te nummeren, enz.). Zie ook Griekse cijfers in wikipedia.

De hoofdtelwoorden en de rangtelwoorden gedragen zich als adjectieven. Een aantal telwoorden kan ook als zelfstandig naamwoord worden gebruikt.

Bij de getallen waar twee mogelijken gegeven worden, kan je in principe beide gebruiken; de eerste zijn echter de meest gebruikelijke.

Het symbool Ϟ is een Griekse letter die evenwel rond 700 v.Chr. reeds in onbruik geraakt was. Ze heette qoppa en stond origineel voor een "k" die achter in de keel uitgesproken werd. Het Grieks heeft echter nooit zo een klank bevat maar toen de Grieken deze letter elimineerden, was ze ondertussen reeds door de Etrusken als Q overgenomen.

Het symbool Ϡ is eveneens een Griekse letter die rond 700 v.Chr. reeds in onbruik geraakt was. Ze heette sampi en werd gebruikt als afkorting voor een dubbele sigma σσ.

Tenslotte nog een overzicht van de grote getallen:

Het Griekse woord voor 1 miljoen bevat nog de oude stam myriade dat stond voor 10000. Omdat in het oude Griekenland niet 1000 maar 10000 de basis van het tellen met grote getallen was, werkte men eigenlijk met groepjes van 4 cijfers in zulke grote getallen.

In het moderne Grieks is men daarvan afgestapt maar 1 miljoen is dus nog altijd een honderd-myriade.

Het telwoord nul (0) is μηδέν. Het is een samentrekking van de beide ontkennende woordjes μην en δεν. De verbuiging van dit telwoord vind je op de pagina over onregelmatige substantieven.

Om te tellen gebruiken we steeds de onzijdige vormen van de hoofdtelwoorden.

Verbuiging van telwoorden

• De uitgangen van enkele telwoorden zijn afhankelijk van de naamval waarin ze staan. De diverse verbuigingen verschillen per geslacht.

• Ένας, μια, ένα wordt verbogen als het onbepaald lidwoord.

• Δυο (2) en alle telwoorden van πέντε (5) tot είκοσι (20) zijn onverbuigbaar.

• Τρία (3) en τέσσερα (4) worden als volgt verbogen:

• De telwoorden van 21 tot 199 zijn enkel verbuigbaar als ze eindigen op een 1, een 3 of een 4.

• Bij de hogere telwoorden worden de hondertallen en de duizendtallen wel verbogen (en ook weer de eenheden als ze eindigen op 1, 3 of 4):

διακόσιοι (200) wordt in het vrouwelijk: διακόσιες en in het onzijdig: διακόσια.

De genitief (meervoud) is voor de 3 geslachten: διακόσιων.

χίλιοι (1000) wordt in het vrouwelijk: χίλιες en in het onzijdig: χίλια.

De genitief (meervoud) is voor de 3 geslachten: χιλίων.

εκατομμύριο (miljoen) volgt de verbuiging van een onzijdig zelfstandig naamwoord.

De rangtelwoorden worden steeds als een adjectief van groep 1 (-ος, -η, -ο) verbogen. Er vinden meestal geen accentverschuivingen plaats. Enkel de telwoorden waarbij in de mannelijke nominatief het accent op de derde laatste lettergreep valt, vertonen in bepaalde context accentverschuivingen:

δεύτερος, τέταρτος, έβδομος, όγδοος, ένατος, δέκατος.

Als een rangtelwoord uit meerdere woorden bestaat dan wordt elk woord verbogen.

Rekenkundige bewerkingen

• de optelling (η πρόσθεση)

We gebruiken συν of και, "gelijk aan" is ίσον

δυο συν δυο ίσον τέσσερα   "twee plus twee is vier"

δυο και δυο ίσον τέσσερα   "twee en twee is vier"

• de aftrekking (η αφιάρεση)

We gebruiken από of πλην

δυο από πέντε ίσον τρία   "twee van vijf is drie"

πέντε πλην δυο ίσον τρία   "vijf min twee is drie"

• de vermeningvuldiging (ο πολλαπλασιασμός)

We gebruiken επί

τρία επί τρία ίσον εννέα   "drie maal drie is negen"

• de deling (η διαίρεση)

We gebruiken δια

έξι δια δυο ίσον τρία   "zes door twee is drie"