De tamme rat: Soorten
Het geslacht der ratten kent vele soorten waarvan naast de bruine rat (Rattus norvegicus) de zwarte rat (Rattus rattus) in Europa de meest voorkomende is. De nauwste verwanten van de bruine rat zijn de Aziatische soorten Rattus pyctoris en Rattus nitidus.
De tamme rat evenwel omvat uitsluitend de Rattus norvegicus. Dankzij domesticatie zijn er vele kleurschakeringen van de bruine rat gefokt. Zo komen kleurtinten van wit over geel en bruin tot zwart voor. Bovendien wordt met de tamme rat ook gefokt op verschillende tekeningen in de vacht en op verschillen in haarstructuur (zoals o.a. gladharig, satijn en krullend). Ondanks deze variaties betreft het steeds de bruine rat-soort.
Variaties
Zoals reeds eerder gezegd is er maar één soort tamme rat, namelijk de Rattus Norvegicus (bruine rat). Maar er zijn vele variaties gefokt waarvan we hieronder een overzicht trachten te geven.
Op wedstrijden wordt er onder andere geoordeeld over de zuiverheid van bepaalde kenmerken. Zo moet de kleur juist zitten, maar ook de tekening zo perfect mogelijk afgelijnd, de bouw moet aan een aantal standaards voldoen, het gedrag moet onberispelijk zijn, enzoverder.
Om een begrip te krijgen van de vele variaties, is een basiskennis van de genetica nodig. Je kan echter rechtstreeks naar de overzichtslijst met afbeeldingen gaan.
Klik hier om meteen de verschillende ratkleuren, rattekeningen en andere ratkenmerken te bekijken.
Genetica
Al de variaties in kleur, tekening en andere kenmerken worden veroorzaakt door verschillen in de genetica van ratjes. We zullen hier enkele basisprincipes uitleggen en een lijst aanleggen van de gekende genen van de tamme rat. Wil je meer info over genetica, ga dan naar het handboek Genetica.
Basisprincipes
Het erfelijk materiaal van de rat (en ook mens) zit opgeslagen in de chromosomen dat bestaat uit DNA. Dat erfelijk materiaal bepaalt o.a. hoe de rat eruit zal zien. Elk kenmerk dat tot uiting komt wordt bepaald door een stukje van het DNA dat we een gen noemen.
Een rat heeft voor elk kenmerk een setje van twee genen, één overgeërfd van de vaderrat en één overgeërfd van de moederrat. De vraag is nu: welk kenmerk zal bij de rat tot uiting komen? Het kenmerk van vader of het kenmerk van moeder?
Daarom moeten we een basisprincipe van de genetica kennen. Sommige genen zijn dominant, andere recessief en nog andere intermediair.
- Dominant
Dominante genen zijn genen die overheersen en wanneer er slechts één zo'n gen aanwezig is, zal het tot uiting komen.
- Recessief
Een recessief gen is een onderdanig gen. Het zal zich laten overheersen door andere genen. Het komt alleen tot expressie wanneer het individu twee van dergelijke genen heeft. Het individu moet dus zowel van vader als van moeder zo'n recessief gen overgeërfd hebben.
- Intermediair
Intermediaire genen zijn genen die niet overheersen, maar zich ook niet laten overheersen. De kenmerken zullen gemixt worden. Bijvoorbeeld: een gele tulp kruisen met een rode tulp geeft tulpen met tweekleurige blaadjes (geel-rood).
Genen worden aangeduid met een letter of een lettercombinatie. Indien het om een dominant gen gaat, zal de aanduiding met hoofdletter gebeuren. Recessieve en intermediaire genen worden met kleine letters aangeduid.
Genotypes
Genotype staat voor de gen-code van een individu. Fenotype staat voor de uiterlijke kenmerken. Bij de betekenis zie je welk kenmerk de genen geven.
Vetgedrukte genen zijn wetenschappelijk benoemde genen.
Dominant gen | Betekenis | Gen-naam | Betekenis | Recessief gen |
---|---|---|---|---|
A | gebandeerd haar (wildkleur) | afwezigheid van ticking | a | |
B | zwart pigment mogelijk | geen zwart pigment mogelijk | b | |
C | gepigmenteerd | afwezigheid van pigment (albino) |
c | |
hittegevoelig pigment (siamees) |
c(h) | |||
Cu1 | gekruld haar | gladharig | cu1 | |
Cu2 | gekruld haar | gladharig | cu2 | |
D | niet-kleurverdunnend | kleurverdunning (Amerikaans / Engels blauw) |
d | |
Aus | Kleur op de buik | Normale tekening | aus | |
Du | normale oorstand | dumbo oren | du | |
F | niet-geel (dit gen is waarschijnlijk uitgestorven) | geel | f | |
Fa | niet-suikerziek | suikerziek (diabetes) |
fa | |
Fz | niet-donsharig | haarverlies, donsharig | fz | |
H | afwezigheid van tekening (Effenkleurig) | witte poten, buik en zijden (japanner) |
h | |
Hm | modifier | |||
witte driehoek op de borst (ier) |
h(i) | |||
spot op het voorhoofd, vervagende tekening (Essex / Baldie) |
h(R) | |||
Hr | niet-haarloos | haarloos | hr | |
I | (smoked) | i | ||
K | niet-golvend haar | golvend haar | k | |
M | niet-minkkleurig | minkkleurig | m | |
N | niet-kaal | naakt | n | |
Oe | beide oogkleuren identiek | twee verschillende oogkleuren | oe | |
P | niet-kleurverdunnend | Rode ogen en kleurverdunning | p | |
Pe | Pareling (Enkel zichtbaar in combinatie met mink-gen) | zonder pareling | pe | |
R | niet-kleurverdunnend | Robijnogen en kleurverdunning | r | |
Rb | niet-russisch blauw | Russisch blauw-dilutie | rb | |
Re | sterk krulhaar | gladharig | re | |
S | niet-silver | verzilvering | s | |
Sdy | niet-zandkleurig | zandkleurig | sdy | |
Sh | shaggy | sh | ||
Sl | zonder kleurspotting | kleurspotting | sl | |
Tal | staartloos | normale staartlengte | tal | |
Ws | kleurspotting | zonder kleurspotting | ws | |
Wc | niet-golvend haar | golvend haar | wv |
Fenotype
We geven hier een zo volledig mogelijk overzicht van alle mogelijke variëteiten bij de tamme rat (Fancy rat). Indien bij genotype een "_" staat, betekent het dat het niet uitmaakt of er hier een dominant of recessief gen als tweede gen aanwezig is. Beide mogelijkheden leiden tot hetzelfde kenmerk (hetzelfde fenotype).
Soms leiden verschillende genotypes tot een zelfde fenotype, bijvoorbeeld zwart of wit met rode ogen. Uiterlijk is er geen verschil, maar wanneer ze ingezet worden voor de fok, kunnen de nakomelingen andere kenmerken gaan vertonen.
Kleur
Genotype | Fenotype | Afbeelding |
---|---|---|
A_ | Agouti wildkleur bruin elke haar heeft drie kleurschakeringen zwarte ogen lichter gekleurde buik | |
aa | Effen kleurig (zonder wildkleurschakering) effen zwart zwarte ogen | |
A_bb | Cinnamon (op chocoladebasis) gebandeerd bruin geen enkel zwart pigment in de vacht zwarte ogen | (Nog geen afbeelding) |
aabb | Chocolate effen bruin zwarte ogen | (nog geen afbeelding) |
cc | Albino (dus zonder pigment) volledig wit roze ogen | |
A_rbrb | Russisch blauw agouti gebandeerd grijs-blauwe kleur zwarte ogen | |
aarbrb | Russisch blauw (slate grey) effen donkerblauw zwarte ogen | |
A_dd | Amerikaans / Engels blauw agouti helder blauw met agouti-kleurschakering | (nog geen afbeelding) |
aadd | Amerikaans blauw effen helder blauw met lichtere ondervacht zwarte ogen | |
aadd | Engels blauw effen helder blauw met donkere ondervacht zwarte ogen | (nog geen afbeelding) |
aaddrbrb | Silver blue effen lichtblauw met lichte ondervacht zwarte ogen | (nog geen afbeelding) |
A_ff A_rr | Agouti Fawn donker okergeel donkere robijnkleurige ogen, kan zwart lijken | (nog geen afbeelding) |
aaff | Fawn effen geel met lichtere buik robijnrode ogen | |
A-rr | Argente Donker okergeel robijn ogen | (nog geen afbeelding) |
aarr | Beige Effen beige robijn ogen | (nog geen afbeelding) |
A_pp | Amber gebandeerd geel roze ogen | (nog geen afbeelding) |
aapp | Champagne effen lichtgeel roze ogen | (nog geen afbeelding) |
aamm | Mink zwarte ogen | |
aamm | Mock mink robijnrode ogen, kan ook zwart tonen | (nog geen afbeelding) |
A_mm | Cinnamon (op minkbasis) gebandeerd bruin geen enkel zwart pigment in de vacht zwarte ogen | (nog geen afbeelding) |
PePe | onmogelijke gencombinatie rittens sterven in de baarmoeder | (uiteraard geen afbeelding) |
Pepe mm | Pearl | (nog geen afbeelding) |
Tekening
Voor het domesticeren fokte men selectief op rustig gedrag, waardoor selectief ook de tekeningen in de vacht ontstonden. Dit ziet men ook bij andere gedomesticeerde dieren zoals de hond, kat, paard,...
Genotype | Fenotype | Afbeelding |
---|---|---|
Melkmuiltje ongekleurde vlek op de kin | (nog geen afbeelding) | |
Spot ongekleurde vlek op het voorhoofd | ||
Split ongekleurd vlak in het midden van het gezicht, zodat de kleurvlakken in het gezicht gescheiden worden meestal beginnend bovenaan de kop tussen de oren | (nog geen afbeelding) | |
sl sl Ws _ andere | Bles ongekleurd vlak aan de neus onderaan bredere ongekleurde zone | |
H h(i) | Ier ongekleurde borstvlek | (nog geen afbeelding) |
H h | Berken ongekleurde buik | |
Variberk ongekleurde buik tot halfweg de flanken lijkt op husky-tekening, maar schimmelt niet | (nog geen tekening) | |
Down under ongekleurde flanken maar met gekleurde buik | (nog geen afbeelding) | |
Patched enkel een gekleurde vlek op de kop rest van het lijf ongekleurd | (nog geen afbeelding) | |
Masked gekleurd gezicht tot voorbij de ogen (oren niet meer gekleurd) | (nog geen afbeelding) | |
h h(n) | Capped gekleurd gezicht tot voorbij de oren, steeds met spot of bles | |
h' h' | Bareback gekleurde kop tot over de schouders | |
h h | Japanner (hooded) gekleurde kop tot aan de schouders en gekleurde ruglijn tot aan de staart | |
Bont (variegated) gekleurde kop met spot of bles gevlekt over het hele lichaam (behalve de buik) | ||
Dalmatiër niet gekleurde kop gelijkmatig gevlekt over kop, rug en flanken | (nog geen afbeelding) | |
H H | Effen (self) lichaam volledig gekleurd | (nog geen afbeelding) |
c c(h) | Himalayan witte rat met lichtgekleurde neustip, gekleurde oren, gekleurde voetjes | |
c(h) c(h) | Siamees wit-beige met gekleurde neustip, gekleurde oren, gekleurde voetjes | |
Husky gekleurde rug en flanken (van vlak voor de oren) waarbij de verkleuring lichter wordt met de tijd (=schimmelen) Buik, pootjes en gezicht zijn niet gekleurd | (nog geen tekening) | |
H h | Banded husky gekleurde rug vorm van husky-tekening met enkel kleur op de rug, wordt ook lichter met de tijd |
Bijzondere kenmerken
Genotype | Fenotype | Afbeelding |
---|---|---|
Odd eye ogen hebben twee verschillende kleuren (bv. één zwart oog, één robijnrood) | (nog geen afbeelding) | |
dudu | Dumbo laag afstaande oren brede kop | |
TalTal | Staartloos (minx) staart ontbreekt van aan de basis | (nog geen afbeelding) |
Taltal | Kortstaart staart is beduidend korter dan normaal | (nog geen afbeelding) |
fafa | Rat met diabetes zeer groot en dik diabetes (suikerziek) | |
nn | Naakt volledig naakt | |
hrhr | Haarloos volledig naakt | (nog geen afbeelding) |
fzfz | Fuzz lichte dons tot haarloos | (nog geen afbeelding) |
kk | Kinked gewafelde haarstructuur | (nog geen afbeelding) |
wvwv | Waved gegolfde haarstructuur | (nog geen afbeelding) |
Sh_ | Shaggy lang golvend haar | (nog geen afbeelding) |
Re_ | Rex krulhaar snorharen krullen ook | (nog geen afbeelding) |
Deze pagina is vrijgegeven onder de GNU Free Documentation License (GFDL) en nog niet onder CC-BY-SA. Klik hier voor meer informatie. |