Basiskennis chemie/Naamgeving/Waterstofzouten

Basiskennis chemie

Inleiding

Chemie en Stoffen

Chemisch Rekenen

Inleiding
Machten van 10
Optellen, Aftrekken
Vermenigvuldigen
Delen
Significante cijfers
Systematische Probleem Aanpak (SPA)

Bindingen

Naamgeving zouten

Hoeveel?

Aanhangsel

Waterstofzouten

Een speciale groep dubbelzouten wordt gevormd door de waterstofzouten. Dit treedt vooral op in die gevallen waarbij het negatieve ion 2- of 3-waardig is. Een van de meest kenmerkende eigenschappen van de groep zouten is dat het los in oplossing gaan van het waterstof-ion afhangt van de hoeveelheid waterstof-ionen die al in de oplossing aanwezig zijn. Omgekeerd hebben deze zouten ook invloed op die hoeveelheid. Berkende voorbeelden zijn:

Waterstofzouten

=== Calciumwaterstofcarbonaat

{\ce {Ca(HCO3)2}}

===

Calciumwaterstofcarbonaat is, in tegenstelling calciumcarbonaat, redelijk goed oplosbaar. Dat calciumcarbonaat slecht oplosbaar is, blijkt wel uit de verschillende vormen waarin het in de natuur voorkomt, met de krijtrotsen van Dover en de vele soorten marmer als bekende voorbeelden.

Een ander voorbeeld wordt gevormd door ketelsteen. Tijdens de bereiding van drinkwater wordt calciumchloride gebruikt om fosfaten uit het water te verwijderen. Om zeker te weten dat zoveel mogelijk fosfaat wordt verwijderd gebruikt het waterbedrijf een ruime hoeveelheid calciumchloride. Dat is geen echt probleem. Calcium is een van de elementen die niet mogen ontbreken in een volwaardig dieet. Ook chloride, in de vorm van een deel van keukenzout, vormt geen probleem als bestanddeel van voeding.

Calciumwaterstofcarbonaat
The white cliffs of Dover

Een andere component die vaak in drinkwater voorkomt is opgelost kooldioxidegas. In water reageert dit tot koolzuur:

{\ce {CO2 + H2O -> H2CO3}}

wat, als er weinig

{\ce {H+}}

aanwezig is, verder reageert:

{\ce {H2CO3 -> H+ + HCO3-}}

Als water verwarmd wordt reageren twee waterstofcarbonaat-ionen met elkaar:

{\ce {2HCO3- -> H2O + CO3^{2-}\ + CO2 ^}}

Met het ook aanwezige calcium reageert het carbonaat-ion tot het slecht oplosbare calciumcarbonaat:^[1]

{\ce {Ca2+ \ + CO3^{2-}-> CaCO3(v)}}

Ketelsteen

Ketelsteen in een pijp Ketelsteen uit een waterkoker

=== Natriumwaterstofcarbonaat

{\ce {NaHCO3}}

en Natriumdiwaterstoffosfaat

{\ce {NaH2PO4}}

===

Deze verbinding is vooral bekend onder de Nederlandse naam bakpoeder of de Engelse naam baking soda. Van bakpoeder is natriumwaterstofcarbonaat de werkzame component. Daarnaast is er meestal een ander waterstofzout aanwezig. Dit zout levert de

{\ce {H^{+}}}

-ionen die nodig zijn voor de reactie. Vaak wordt hiervoor natriumdiwaterstoffosfaat (

{\ce {NaH2PO4}}

) gebruikt. Bakpoeder werkt in deeg voor een deel op dezelfde manier als gist: er wordt koolzuurgas (

{\ce {CO2}}

) gevormd. De belletjes gas zorgen voor het rijzen en het luchtig worden van het baksel. In tegenstelling tot gist worden er naast zout geen andere stoffen gevormd. De reacties zijn:

oplossen van ${\ce {NaH2PO4}}$ :

{\ce {NaH_{2}PO_{4}\ ->\ Na+\ +\ H+\ +\ HPO_{4}^{2-}}}

oplossen van ${\ce {NaHCO3}}$

{\ce {NaHCO_{3}->Na+\ +\ HCO_{3}-}}

reactie van ${\ce {H+}}$ met ${\ce {HCO3-}}$

{\ce {H+ + HCO3- ->H2O + CO2 ^}}

Natriumwaterstofcarbonaat
Bakpoeder

Bakpoeder, advertentie uit 1902

↑ Calciumcarbonaat zelf is wit (the white cliffs of Dover!). Het feit dat ketelsteen vaak een wat bruinige kleur heeft komt door het ook neergeslagen ijzer(III)carbonaat, dat een bruine kleur heeft.

This article is issued from Wikibooks. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Calciumcarbonaat zelf is wit (the white cliffs of Dover!). Het feit dat ketelsteen vaak een wat bruinige kleur heeft komt door het ook neergeslagen ijzer(III)carbonaat, dat een bruine kleur heeft.